Vraag naar melk groeit, maar het aanbod groeit nog harder met lage prijzen tot gevolg
20 REPORTAGE
Melkveehouders mogen sinds vorig jaar
weer vrij produceren, maar van een
hoerastemming is geen sprake.
MELKVEEHOUDERIJ
de fosfaatreductie. Als je nieuwe stal
len bouwt, doe je dat met een nieuwe
inrichting en betere technieken."
Veel kleine en middelgrote melk
veehouders vinden dat het quotumsys
teem zo zijn voordelen had. Als een
melkboer ruimte had in zijn bedrijf,
kon hij de quota van andere veehou
ders opkopen en zo 'bijverdienen'. Dat
gaf volgens velen in de sector zelf
meer rust op de markt dan in de huidi
ge situatie het geval is. Voorzitter
Harm Wiegersma van de Nederlandse
Melkveehouders Vakbond (NMV):
„We zijn altijd voor een flexibel quo
tum geweest. In slechte tijden moet je
de productie beperken, bij hogere prij
zen niet. Het oude systeem was wat
dat betreft te star. Maar ik ben bang
dat er geen nieuwe beperkende maat
regel komt. De overheid heeft er nu
eenmaal voor gekozen om de markt te
liberaliseren."
Adviseur Gerard Willems van de
ZLTO ziet dat die liberalisering in de
dagelijkse praktijk leidt tot moeilijkhe
den. „Ik merk dat de melkboeren moe
ten wennen aan de gevolgen van de li
beralisering. De melkprijs is niet lan
ger stabiel. De schommelende prijzen
vereisen meer discipline en onderne
merschap. Een goede liquiditeitsprog
nose is noodzakelijk geworden. De
banken eisen dat ook. Ik zie dat vooral
kleine boeren het moeilijker hebben
dan voorheen. Veel melkveehouders
willen daarom de veiligheid van het
quotum weer terug."
De boeren krijgen op dit punt
steun van Milieudefensie. „Enige
vorm van productiebeperking is nood
zakelijk. Er wordt te veel mest gepro
duceerd. We zitten ruim boven het
fosfaatplafond van Europa. Dat is scha
delijk voor het milieu. Ook voor de
boeren is het beter, want die krijgen
nu een te lage prijs voor hun melk",
zegt woordvoerster Jacomijn Pluimers.
Wel voert Milieudefensie al enige
tijd actie om meer koeien in de wei te
krijgen. Pluimers: „Mest die in de stal
blijft liggen, is veel schadelijker dan
de mest die direct over het land wordt
verspreid."
De 750 euro subsidie die staatssecre
taris Martijn van Dam de melkboeren
in het vooruitzicht stelt als zij hun
'Mest die in de stal blijft liggen, is
veel schadelijker dan mest die
direct over 't land wordt verspreid'
koeien voor 15 april de wei insturen,
zal Peter van Oosterhout niet verlei
den. Hij houdt zijn koeien, zoals veel
boeren, het hele jaar op stal. „Voor het
geld dat ik nu voor mijn melk krijg,
kan ik mijn koeien niet de wei inlaten.
Als de consument ervoor wil betalen,
wordt het een ander verhaal. Het
werkt veel makkelijker zo."
En dat laatste is volgens Van Ooster
hout geen onbelangrijk punt. „Als je
koeien houdt, gaat dat 24 uur per dag
door. Carnaval of niet, de beesten moe
ten gevoerd worden. Voor het geld
word je geen melkboer. Het is een le
venswijze."
In de stal van Peter en Margot
van Oosterhout in Terheijden
steken tientallen koeien hun
kop door de metalen roosters.
Ze zoeken het voer en kijken
nieuwsgierig naar de fotograaf.
Van Oosterhout heeft 140 koeien
en dat worden er niet snel meer. Het
melkquotum mag dan sinds april vo
rig jaar zijn opgeheven, er kwamen
wel weer nieuwe beperkende regels
voor in de plaats. „Je moet verant
woord groeien en je mag niet te veel
mest produceren. Er is een fosfaatpla
fond waar je onder moet blijven", zegt
Van Oosterhout.
Dat fosfaatplafond is Europees vast
gesteld, net zoals het melkquotum
een Europese maatregel was. In 1984
werd het quotumsysteem ingevoerd
om zo de melkprijs te reguleren. Het
was de tijd van de overschotten aan
melkproducten. Boeren verzopen in
melkplassen en gleden van boterbergen.
Er werd te veel geproduceerd, omdat
de productietechnieken verbeterden.
Het quotumsysteem moest de melk
productie onder controle houden. Het
systeem werd per 1 april vorig jaar af
geschaft, omdat de vraag naar melk
producten de laatste jaren sterk toe
neemt. Vooral China geldt als een
groeimarkt, al hapert de vraag inmid
dels wel.
Ruim dertig jaar geleden maakte de
vader van Peter van Oosterhout (42)
de invoering van het melkquotum
mee. „Mijn vader bouwde dit bedrijf
om te kunnen groeien, maar het melk
quotum doorkruiste zijn plannen. In
plaats van de gewenste 120 koeien kon
hij er maar 75 houden. Door het quo
tum moest hij 20 procent van zijn
melkproductie inleveren."
'Voor het geld word je geen
melkboer. Het is een
levenswijze'
Nu ondervindt zoon Peter de gevol
gen van de afschaffing van de maatre
gel. Door de sterk toegenomen produc
tie, de Russische boycot en de achter
blijvende vraag vanuit Azië zijn de
melkprijzen sterk gedaald. Met name
kleine boeren in Nederland komen
daardoor in de problemen, omdat de
prijzen hier het sterkst daalden. In de
Europese Unie is de prijs met 19 pro
cent gedaald, terwijl dit in Nederland
27 procent is. Er is weer te veel melk
op de markt. „Campina geeft als groot
ste afnemer zelfs een bonus op elke li
ter niet-aangeleverde melk", zegt Van
Oosterhout. Hij ziet een uitbreiding
van zijn melkveehouderij daarom niet
zitten. „Ik heb nu twee melkrobots en
een derde betekent 75 koeien erbij.
Dat is niet rendabel."
Uitbreiden is door het fosfaatpla
fond voor kleine boeren in Nederland
sowieso onaantrekkelijk. Ze moeten
voldoende land hebben om de extra
mest te kunnen verspreiden. Dat is
veel kleine boeren niet gegeven.
Van Oosterhout, die ook bestuurs
lid is bij de Zuidelijke Land- en Tuin
bouw Organisatie (ZLTO) in de ge
meente Drimmelen, ziet de geva
ren. „De innovatie blijft ach
ter, omdat je niet kunt uit
breiden. Er worden geen
nieuwe ideeën ontwikkeld
voor een beter welzijn
van de dieren en
Vrije markt
valt
■npllfhn||rA^
zwaar
Wereldwijd groeit de vraag
naar zuivel met enkele
procenten per jaar. De groei
markten liggen in Azië, Rus
land, het Midden-Oosten en
Noord-Afrika.
Lastig voor Nederland is de
economische boycot van
Rusland naar aanleiding van
de 'ramp' met de MH17.
Nederland is na Nieuw-Zee-
land, Australië en de Verenig
de Staten de vierde expor
teur van zuivelproducten ter
wereld.
Nederland heeft optimale
productieomstandigheden.
Het klimaat en de bodem
zijn goed voor melkvee en
gras. Ons land profiteert
ook van de strategische lig
ging in Europa.
Nu zijn er 17.000 melkboe
ren in Nederland, maar dat
aantal zal binnen tien jaar ge
halveerd zijn door schaalver
groting en automatisering.
Door onder meer de achter
blijvende zuivelvraag vanuit
China is er sprake van over
productie.
In de 'duurzame' Melkvee-
wet (2014) is bepaald dat
boeren het aantal koeien
moeten afstemmen op de
beschikbare grond. Dat voor
komt een mestoverschot,
omdat de veestapel slinkt.
Bron: Rabobank
Harm Wiegersma NMV
Jacomijn Pluimers Milieudefensie
Peter van Oosterhout in de stal van zijn melkveehouderij bij Terheijden. 'Voor het geld word je
geen melkboer. Het is een levenswijze', zegt hij. foto's Ramon Mangold/het fotoburo
door Geert Nijland
Peter van Oosterhout melkveehouder
