y
wwi
wmm&
9
r
6 NIEUWS
MOORD OP ELS BORST
Dader is gevaarlijke schizofreen, die tot nu toe zweeg als het graf. Zijn familie voerde de druk op:
Voormalig arts loodste euthanasiewet erdoor
- ;V(|
V w
De euthanasiewet
bestond nog niet
in 1983, maar in
dat jaar kreeg
Bart van U. als
7-jarig jochie een
blindedarmontsteking en op zijn
ziekbed een opdracht van God:
„Jij moet degene doden die verant
woordelijk is voor de euthanasie
wet."
Achter gesloten deuren ver
klaarde Bart van U. gisteren in de
Rotterdamse rechtbank met dit
verhaal waaróm hij Els Borst in fe
bruari 2014 met tientallen messte
ken heeft omgebracht. Een 'godde
lijke opdracht' dwong hem ertoe.
Een goddelijke opdracht die de in
een streng gelovig gezin opge
groeide Van U. dus al ruim dertig
jaar geleden had gekregen. Zo is
het, in zijn hoofd, gegaan.
De moord op Els Borst - nu in
eens de eerste politieke moord in
Nederland na Pim Fortuyn -
kreeg daarmee een sensationele
ontknoping. Bijna twee jaar na
8 februari 2024, toen vriendinnen
van Borst haar lichaam vonden in
haar garage in Bilthoven.
Nederland was verbijsterd des
tijds. Eerst over haar dood en daar
na toen bleek dat ze was omgeko
men door geweld. Wie kón het ge
munt hebben op de beminnelijke
81-jarige ex-politica? Ze was net
nog op een D66-congres geweest,
fit, actief en betrokken als altijd.
Levensgevaarlijk
Pas een klein jaar later, 26 januari
2015, vertelt het Openbaar Ministe
rie dat iemand in verband kan
worden gebracht met de moord
op Borst. Via DNA-sporen, omdat
deze man net een andere moord
heeft gepleegd, in Rotterdam.
Snel wordt duidelijk: die ver
dachte is Bart van U., een gevaarlij
ke schizofreen die twee weken eer
der zijn zus Loïs (43) doodstak:
met veertig messteken, zou later
bekend worden, één minder dan
hij Els Borst had toegebracht.
Maar niemand kan op dat mo
ment een zinnige verklaring be
denken waarom Borst vermoord
moest worden. Ze wonen niet bij
elkaar in de buurt, bij Borst was
niets gestolen en de levenslopen
van Bart van U. en Els Borst heb
ben elkaar nooit gekruist. Bart van
U. zelf zwijgt. Maandenlang. Zo
wel zijn eigen familie als die van
Borst worden er gek van.
In de maanden na zijn arresta
tie blijkt wél hoe ongelooflijk veel
fouten er zijn gemaakt met de psy
chiatrisch patiënt. Zijn ouders en
vier zussen waarschuwden al
sinds 2007 herhaaldelijk voor zijn
toenemende schizofrene trekken.
Vanaf 20U botst Bart van U. met
justitie vanwege wapenbezit en
wordt steeds duidelijker dat waan
ideeën hem opjagen.
Omdat hij zich weigert te laten
behandelen krijgt hij een onge
woon hoge celstraf van drie jaar
voor wapenbezit. Dat vecht Van
U. met succes aan. Zijn familie pro
beert hem daarna keer op keer in
de hulpverlening te krijgen, maar
tevergeefs.
Zelfs als Van U. in 2023 en be
gin 2014 zelfbij verschillende poli
tiebureaus aanklopt en zijn cel
straf wil uitzitten (omdat hij bang
is 'anderen iets aan te doen') laten
agenten hem lopen. Kort daarna
vermoordt hij Els Borst.
Alle fouten die zijn gemaakt ko
men later keihard naar voren in
een verslag van de commissie-
Hoekstra. Minister Van der Steur
moet in juni 2015 excuses maken
aan de families van Van U. en
Borst.
Stofzuigerslang
Bart van U. zwijgt ondertussen
nog steeds als het graf over de re
den waarom hij Els Borst dood
stak. Toch geeft hij 22 juli 2015 wel
een hint als hij moet voorkomen
voor de moord op zijn zus Loïs.
Een verwarde Van U. raaskalt die
dag over zijn ruzies met Loïs, dat
zij zijn 'stofzuigerslang kapot
maakte' en de 'trap slordig had ge
verfd'.
Maar ook zegt hij dat hij bang
was voor Loïs, dat hij moest kie
zen voor haar leven of zijn eigen
leven. „Loïs wilde euthanasie op
mij plegen", zegt hij. „Loïs was
voor abortus en euthanasie."
Voor het eerst is er die dag iets
van een link met Els Borst. Want
was het niet de oud-D66-politica
die als minister in 2002 de eutha-
7
"vr*
Voordat Els Borst
op 10 april 2001 de
beladen woorden
'het is volbracht'
sprak, worstelde de
politiek al decennia
met het onderwerp
euthanasie.
Eind jaren '60 van
de vorige eeuw
komt er een maat
schappelijk debat
op gang over aan
passing van de wet
die hulp bij zelf
doding verbiedt.
Euthanasie is ille
gaal, maar wordt
meer en meer ge
doogd mits het aan
voorwaarden vol
doet. Begin jaren
'80 staan er meerde
re huisartsen voor
de rechter, omdat
zij een patiënt ac-
tief hebben gehol
pen bij het beëindi
gen van hun leven.
Nadat artsenorgani
saties aandringen
op wetgeving,
wordt een Staats
commissie inge
steld die in 1985 ad
viseert de strafbaar
stelling voor hulp
bij zelfdoding op te
heffen als het is op
verzoek van de pa
tiënt en er sprake is
van een 'uitzichtlo
ze noodsituatie'.
Het zal nog jaren
duren voor er een
politieke meerder
heid voor is. De con
fessionele partijen
houden alles tegen.
Tot 1998, als het eer
ste paarse kabinet
onder leiding van
Wim Kok aan
treedt. Het is het
eerste kabinet waar
in het CDA geen zit
ting heeft. PvdA,
WD en D66 spre
ken af euthanasie te
legaliseren. Het is
voormalig arts Els
Borst die als minis
ter van Volksge
zondheid het voor
touw neemt. De
D66-politica gaat
onder meer naar
het Vaticaan om
het beleid toe te
lichten bij de paus.
De wetgeving heeft
de nodige voeten in
de aarde. Pas in het
tweede paarse kabi
net stemt de Eerste
Kamer in. Borst,
nog steeds minister
en inmiddels vice-
premier, verzucht
'het is volbracht'.
Wederom haalt ze
zich de woede van
de christelijke par
tijen op de hals, om
dat het een verwij
zing is naar de laat
ste woorden die
Jezus aan het kruis
zou hebben gespro
ken. Borst ontken
de dat ze het zo be
doeld had.
nasiewet in Nederland van de
grond kreeg? Toch zegt Van U. die
dag verder niets over Borst.
Bart van U. heeft steeds contact
met zijn ouders, die al een jaar in
de vreselijke wetenschap leven
dat hun zoon een van hun doch
ters heeft omgebracht én waar
schijnlijk Els Borst. Ze komen
langs in het Pieter Baan Centrum
en komen in januari van dit jaar
steeds vaker bij hem op bezoek.
Het gaat ondertussen niet goed
met Van U.. Hij raakt steeds meer
in de war van alle psychiatrische
onderzoeken, de medicijnen te
gen schizofrenie slaan moeizaam
aan en tussendoor wordt hij in
België veroordeeld tot acht maan
den cel, omdat hij in het verleden
ook daar met wapens rondliep.
Eén dag voor wéér een pro-for-
ma-zitting in Rotterdam zoeken
ook twee van zijn zussen hem
voor het eerst op. De familie voert
de druk bij Bart op: maak schoon
schip, neem je verantwoordelijk
heid, vertel de waarheid. „Dat
kwam uit henzelf', zegt advocaat
Edwin Bosch van de familie. „Dus
niet op verzoek van de politie."
Onverwacht
In Barts hoofd tolt het steeds
meer. Tegen zijn advocaat Noëlle
Pieterse zegt hij dat hij iets wil
gaan verklaren. Volkomen onver
wacht vraagt Bart van U. samen
met Pieterse donderdag 4 februari
aan het begin van een niet-inhou-
delijke rechtszaak aan de rechters
om achter gesloten deuren iets te
mogen vertellen over Els Borst.
De rechters zijn overrompeld.
Achter gesloten deuren ineens
een verklaring afleggen staan ze
zelden toe, maar nu wel. Ook zij
willen éindelijk iets horen over
die ene vraag die iedereen al heel
lang bezighoudt: waarom Els
Borst?
Uren later komen de rechters
met een samenvatting: Bart van
U. bekent Els Borst te hebben om
gebracht. Hij had 'de goddelijke
opdracht gekregen de verantwoor
delijke voor de euthanasiewet te
doden'.
Al twee keer eerder had hij bij
haar aangebeld en haar kort ge
sproken. Op zoek naar adressen
van andere politici, Kok en Balken
ende. Totdat hij 8 februari 2014 op
de fiets van Rotterdam naar Bilt
hoven ging. Volgens zijn advocaat
Noëlle Pieterse 'toen nog niet met
de bedoeling haar te doden'. Maar
in een opwelling gebeurde dat
toch. Ingegeven door God.
De rechter besloot gisteren dat
Bart van U. niet opnieuw naar het
Pieter Baan Centrum hoeft voor
wéér een onderzoek. Dat wil hij
ook niet. Van U. wil rust in een ei
gen cel. Tot 29 maart, als de inhou
delijke behandeling van zijn zaak
is en moet blijken of hij toereke
ningsvatbaar was op de dag dat hij
Els Borst ombracht.
Bart van
'opdracht
door Victor Schildkamp
en Adrianne de Koning
E Els Borst foto ANP
Bart van U
Onderzoek bij
de woning van I
Borst in februari
2014. foto Remko
de Waal/ANP
