Samenwerking tussen ziekenhuizen, oncologen en patiënten
NIEUWS 3
In Amsterdam
wordt DNA van
kankerpatiënten
verzameld. Doel:
leren van de
successen.
Filantroop
Rob
Defares
financiert
project
AMSTERDAM. Nog te vaak staan art
sen voor het raadsel: twee patiën
ten hebben dezelfde soort kanker,
maar reageren totaal verschillend
op de behandeling. Bij de één
slinkt de tumor als sneeuw voor
de zon, bij de ander gebeurt er am
per wat. Een nieuwe landelijke
'bank', waar DNA van duizenden
kankerpatiënten wordt verza
meld, moet helpen een behande
ling op maat te vinden.
De DNA-bank is een initiatief
van vooraanstaande artsen en we
tenschappers, onder wie Robbert
Dijkgraaf, hoogleraar aan de UvA
en directeur van het Princeton In
stitute for Advanced Study in
Amerika. Zij gaven gisteren het
startsein van de Hartwig Medical
Foundation, die samenwerkt met
de helft van de ziekenhuizen in
Nederland. Later dit jaar moeten
de overige ziekenhuizen in het
land volgen.
Het is voor het eerst dat in Ne
derland op zo'n grote schaal
wordt samengewerkt tussen zie
kenhuizen, onderzoekers en pa
tiënten. Wereldwijd zijn er soort
gelijke DNA-banken, maar de re
sultaten worden zelden gedeeld
tussen onderzoekers.
Kankerpatiënten die van hun
arts het bericht krijgen dat zij uit
gezaaide kanker hebben, wordt
vanaf nu gevraagd hun DNA af te
staan. Nog vóór de behandeling
begint, geven de deelnemers een
buisje bloed af en wordt met een
naald een hapje uit het tumor
weefsel genomen. Dit zogenaam
de biopt belandt in een van de
tien brommende witte kasten in
het Science Park in Amsterdam.
Hier staat de meest geavanceerde
apparatuur ter wereld, io,8 mil
joen euro waard. Onder weten
schappers staat het ook wel be
kend als 'de rolls-royce'.
Vier dagen lang ratelen de ma
chines met als resultaat: een ge
anonimiseerde analyse van het
DNA van één kankerpatiënt. Ter
vergelijking: dit is evenveel data
als op een laptop past. Slimme ro
bots zorgen dat het DNA niet kan
worden verwisseld.
Binnen enkele jaren zijn er
zo'n 7.000 kankerprofielen in de
computer opgeslagen. „Het uitein
delijke doel is: een patiënt heeft
kanker, we nemen een biopt af en
weten welke behandeling hij no
dig heeft. Nu is het nog zo dat ge
middeld so procent van de che-
mo's niet aanslaat en we weten
niet altijd waarom", zegt Emile
Voest, internist-oncoloog in het
Antoni van Leeuwenhoek en lid
van Raad van Toezicht van de
DNA-bank.
Op dit moment worden de re
sultaten al teruggestuurd naar dok
ters en ziekenhuizen, maar voorlo
pig kunnen zij daar nog weinig
mee, zegt Voest. Er is enorm veel
data nodig om patronen te kun
nen ontdekken tussen specifieke
kenmerken van tumoren. „Pas de
volgende generatie kankerpatiën
ten zal hier baat bij hebben. Er is
helaas geen snelle oplossing voor
kanker." Robbert Dijkgraaf vult
aan: „Het is als een foto die lang
zaam in focus komt. Bit voor bit."
In sommige gevallen kan de
DNA-bank op kortere termijn wel
tot succes leiden, bijvoorbeeld als
de resultaten in klinische studies
worden gebruikt. Maar ook die stu
dies vergen vaak jaren tijd.
Borstkankerpatiënt Ida Goede
(57) is één van de ambassadeurs
van de stichting. Zij geeft onder
meer voorlichting aan artsen over
de DNA-bank. Zij merkte in de af
gelopen maanden dat artsen vaak
schroom hebben de patiënten te
vragen of zij willen deelnemen.
Volgens Goede vinden patiënten
het juist fijn om iets te kunnen
doen voor toekomstige lotgeno
ten. „Moet je eens voorstellen dat
je in één keer de goede behande
ling krijgt." Ze zucht onhoorbaar
en denkt terug aan de ellendige
vier jaar die achter haar liggen. Ze
kreeg vier verschillende chemo's,
operaties, bestralingen, een hor
moonbehandeling. „Op de derde
dag na de chemo zat ik huilend op
de wc, zo ziek. Dat is amper te be
schrijven. Ik zou willen dat al die
verschillende behandelingen niet
nodig waren geweest."
Het uitlezen van DNA kost
4.000 dollar per persoon, maar,
stellen de oprichters, dit geld be
taalt zich terug, wanneer direct de
beste behandeling kan worden ge-
kozen.Dijkgraaf, die in de Raad
van Toezicht deelneemt, houdt
zich normaal gesproken bezig met
heel andere onderzoeken, zoals de
deeltjesfysica, maar verbond be
wust zijn naam aan de DNA-
bank. „Hier worden de grenzen
van kennis verlegd. We denken
vaak dat Nederland een klein land
je is, maar in de wetenschap zijn
we groot."
De grote financier
der achter de
DNA-bank is Rob
Defares. De filan
troop stak miljoe
nen in de Hartwig
Medical Foundation,
een stichting zonder
winstoogmerk, maar
blijft volgens de
woordvoerder het
liefst op de achter
grond. De media-
schuwe Defares
(1961) bouwde een
imperium op met
zijn effectenhuis
IMC. Zijn vermogen
wordt geschat op 1,1
miljard. Daarmee
staat hij 15e in de
Quote 500.
De wereld is Kras
Rondreizen
100% vertrekgarantie
8 dagen v.a.
Liever individueel op reis?
Zuid-ltalië Sicilië
DINSDAG 2 FEBRUARI 2016
DNA-bank helpt om beste
kankerbehandeling te vinden
In het DNA-centrum in
Science Center in Amsterdam
worden de komende tijd
duizenden profielen van
kankerpatiënten opgeslagen.
Foto boven: Robbert Dijkgraaf.
foto's Marco Okhuizen
door Hanneke van Houwelingen
Kijk dan op Kras.nl/individueel
JS/(i
s*$>»
Ontdek met Nederlandssprekende reisleiding
alle hoogtepunten van dit mooie Italiaanse eiland.
Uitgebreid aanbod van voordelige rondreizen
met 100% vertrekgarantie.
Highlights van Sicilië
Mooie eiland verkenning met o.a. tempel- KISIffiRI
ruïnes, Erice, Palermo en Taormina.
Tocht langs zoutpannen van Trapani
Strandverlenging mogelijk
Klantbeoordeling 8,4 Zie: Kras.nl/35610
Ontdek historische en pittoreske plaatsjes met KinjfIflH
o.a. Palermo, Pompeii en Cefalü. Incl. overtocht. fÉÉMjN
Hoogtepunt: bezoek aan de Etna-vulkaan I
Vulkanen, steden en kust gjfl*1
Klantbeoordeling 7,9 Zie: Kras.nl/38788
Sicilië de Eolische Eilanden
Complete rondreis, genieten van het Siciliaanse BTJÏÏflTSfl
leven. Met antieke steden, vulkanen en méér!
Met bezoek aan Lipari en Vulcano
Strandverlenging mogelijk l'T'I'l
Klantbeoordeling 8,4 Zie: Kras.nl/38732 MMA
