Wantrouwen tegen het Westen staat centraal bij Russische president
14 NIEUWS
Charismatisch leider of duivel? Steven Lee Myers schetst
een evenwichtig portret van Vladimir Poetin in zijn boek
'De Nieuwe Tsaar'. „Hij is een onzeker mens."
Vladimir Vladimirovitsj
Poetin. Russen dragen
hem op handen, in
het Westen wordt hij
vooral uitgemaakt
voor duivel, moorde
naar en losgeslagen macho. Biograaf
Steven Lee Myers stelt vast dat hij uit
zonderlijk goed is in liegen en bedrie
gen.
Het beeld van de man van staal in
Moskou spat in het boek van Myers
wel uiteen. „Vladimir Poetin is een
onzeker mens, iemand met, zoals wij
dat in Amerika zeggen, een chip on
his shoulder", vertelt Myers. Wat dat
betekent? „Hij lijkt voortdurend boos
omdat hij het gevoel heeft dat hem te
kort wordt gedaan. Dat hij oneerlijk
wordt behandeld en dat hij niet zo
goed is als anderen. Het is de rode
draad in zijn leven", zegt de oud-cor
respondent van The New York Times
en auteur van de internationaal ge
roemde biografie over Vladimir Poe
tin, De Nieuwe Tsaar.
„Poetin is een kille man. Heel wan
trouwend. Hij ziet al snel de contou
ren van een complot. Hij leerde met
vallen en opstaan om sterk te wor
den", weet Myers.
Het begint al in zijn jeugd. Hij
komt uit een arm gezin, speelt tussen
gespuis op de binnenplaats van het
krakkemikkige huizenblok in Sint Pe
tersburg. Hij is klein, wordt gepest.
Krijgt slaag. „Daarom doet hij aan ju
do. Om zichzelf beter te kunnen ver
dedigen."
De KGB geeft hem een stabiel, be
schermd leven. Poetin droomt er als
tiener al van spion te worden. Dat
komt uit, de geheime dienst wordt
zijn 'thuis'. Myers: „Maar in de KGB
krijgt hij niet wat hij wilde. Hij klimt
wel op, wordt officier, maar de eliteaf
deling, met spionnen in het Westen,
is een brug te ver. Daarvoor wordt hij
niet goed genoeg bevonden. Poetins
'buitenland' houdt op in de DDR.
Niet in het gedroomde Berlijn, maar
in Dresden. Met vooral kantoorwerk.
Dat zorgt weer voor frustratie.
„Die 'chip on his shoulder' maakt
Poetins levensverhaal zo fascinerend.
Hij heeft nooit de ambitie gehad om
leider van Rusland te worden. Hij
heeft zich nooit ergens kandidaat
voor gesteld. Niemand zag hem als
een man met een grote toekomst",
zegt Myers.
Als Poetin van Sint Petersburg
naar Moskou verhuist, blijft het voor
al bij bureaucratisch werk. In de ja
ren van president Boris Jeltsin glipt
hij door alle chaos heen. Na elke nieu
we stoelendans zit hij er nog steeds,
wel een trapje hoger.
Op 31 december 1999, als Boris Jelt
sin onverwacht aftreedt, volgt Poetin
hem meteen op omdat hij de premier
is. Dat was hij nog geen halfjaar. Pas
in maart wordt hij bij vervroegde ver
kiezingen ook gekozen als president.
„Niemand zag toen in hem een krach
tig leider. Velen dachten dat hij bin
nen een paar maanden het veld zou
ruimen. Die scepsis voedt voor de zo
veelste keer de verongelijktheid bij
Poetin."
Hij mag dan in de topbaan van we
reldleider zijn gestruikeld, hij heeft
daarmee toch kwaliteiten. Hij is ook
al vijftien jaar aan de macht, als presi
dent, premier en opnieuw president.
Myers: „Hij is een overlever, een har
de werker, heeft gevoel voor crises.
Hij weet hoe je die moet doorstaan.
Zijn zelfvertrouwen is onmiskenbaar
gegroeid. Hij drijft zijn zin door om
dat hij vindt dat hij dat moet doen in
het belang van zijn Rusland. Maar hij
wantrouwt mensen, wantrouwt de
democratische competitie. Dat maakt
van Rusland een autoritaire staat met
een autoritair bestuur. Hij wan
trouwt het Westen. Als de westerse
leiders meer aandacht aan zijn ach
tergrond hadden besteed, zou
den ze niet zo door hem zijn
overvallen in bijvoorbeeld de
Krim en in Syrië.
„Westerse regeringen willen
te vaak zien wat ze denken te
zien. Hij is en blijft een onbere
kenbare man, die zijn eigen en
tourage net zo overvalt met be
sluiten die afwijken van gegeven
adviezen. Zo zagen ook weinig
Russen de Krimcrisis aankomen."
„Nee, dat denk ik niet. Maar dat
beeld is wel vaak te simplistisch.
Hij is geen dictator in de klassieke
zin. Geen Stalin, geen Kim Jong-un.
Hij is wel een totalitair leider van
een elitair, corrupt financieel en poli
tiek systeem. Kijk naar zijn familiele
den, vrienden en collega-miljardairs,
met hun fantastische zakelijke succes
sen. Je ziet dat zijn ego met de dag
groeit.
„Poetin, zijn diplomaten, zijn gene
raals laten zich niet wegzetten. Ze da
gen uit, spreken spierballentaai, on
dergraven de waarheid met liegen en
verdoezelen. Zoals dat is gebeurd
rond de ramp met MH17, het passa
giersvliegtuig dat boven Oekraïne
werd neergehaald. Zonder de mede
werking van het Kremlin zullen we
'Poetin is
een totalitair
leider van een
elitair, corrupt
systeem'
daarover nooit alles te weten ko
men."
„We weten in het Westen niet half
hoe groot de steun van de Russen
aan Poetin is. Ze vinden het prachtig
dat hij zich niet laat ringeloren door
het Westen. Ze geloven dat Amerika
hen probeert te kleineren. De propa
gandamachine - voor Poetin zijn de
media instrumenten die je kunt ko
pen - werkt graag mee aan dat beeld.
Ook kritische Russische vrienden
van me worden er door beïnvloed.
Dan horen ze of zien ze iets op tv
en vragen me: waarom doet Oba-
ma dat in hemelsnaam? Dan pro
beer ik uit te leggen dat de feiten
anders zijn. Maar dat maakt wei
nig verschil. Ze geloven wat ze ho
ren en zien."
Dat Poetin al zo lang aan de
macht is komt volgens Myers
door zijn angst voor instabiliteit.
„De Arabische Lente heeft hem
ervan overtuigd door te gaan.
Hij zag de Arabische opstand als
een door het Westen georkes
treerde beweging die kon over
slaan naar zijn Moskou. Russen
trokken eind 2011 ook de straat
op. Poetin is bang voor boze
massa's. Toen hij ze in de nada
gen van de DDR zag, zei hij
dat de Russen graag met een ijzeren
vuist willen worden geregeerd", zegt
de oud-correspondent.
„Nee, hij beroept zich erop dat hij de
gekozen president is. Maar hij kan er
wel begrip voor opbrengen dat men
sen zo over hem denken, uit dank
voor wat hij heeft gedaan voor de we
deropbouw van Rusland. Hij ge
draagt zich in elk geval als een tsaar,
vertoont zich zelden onder het volk.
Een band met het gewone leven
heeft hij niet."
Twee wachten in
het Kremlin salueren
voor president
Vladimir Poetin.
foto Sergei Karpukhin/AP
foto onder Marco
Okhuizen
door Hans van Zon
Hebben we een totaal verkeerd
beeld van hem in het Westen?
Steven Lee Myers
auteur De Nieuwe Tsaar
Russen zien toch ook wel dat hun leider
de boel bedriegt omdat dat hem beter
uitkomt?
Uw boek heet 'De Nieuwe Tsaar'. Wordt
Poetin zelf graag zo genoemd?
