Illustrator, kunstenaar en schrijfster zoekt de duistere rand op
12 PORTRET
Iris Compiet is het best bewaarde geheim van
Terneuzen. In het buitenland wordt haar werk
verzameld. Hier in Zeeland koestert ze haar rust.
Ze zou het liefst in een
oud, krakend huis wo
nen. Met schemerige
kamers en suite, kelder
gewelven vol reiskis
ten met geheimzinni
ge inhoud, afgesloten kamertjes en
een toren. Met veel oud fluweel,
schilderijen aan de muur en open
vuur in een enorme schouw. Iris
Compiet zegt het spijtig, gezeten in
haar L-vormige woonkamer. Open
keuken, laminaat op de vloer, centra
le verwarming.
Niet bepaald een omgeving die
inspireert tot het creëeren van fanta
siewerelden, zou je zeggen. Toch is
Iris Compiet uit Terneuzen interna
tionaal naam aan het maken met
haar soms verontrustende, intrige
rende en altijd prachtig uitgewerkte
'Wat er ook gebeurt,
Make Good Art. Dat is wat
een creatieveling doet:
slechte dingen omzetten
in goede kunst'
illustraties. Bovendien is ze als crea
tief brein onderdeel van schrijvers
duo The Grimm Collective, verant
woordelijk voor de bekroonde fan-
tasyboeken Heksenkind en Heksen
waan.
Haar vriend is uit werken. Dwerg
papegaai Bob Marley zit veilig in
zijn kooi.
„Bob Marley is echt een terrorist.
Hangt aan mijn penseel als ik schil
der, loopt over mijn werk. Ondertus
sen liggen die twee...", ze wijst op
de katten Jekyll en Hyde, ...op
mijn bureau, zitten met hun snuit
in de aquarelverf en drinken van
het penseelwater."
Wat hangt hier toch allemaal aan
de muur?
„Oh... dat daar is werk van mij. Een
ingelijst portret van Spock in dandy
outfit. De kastjes zijn rariteitenkabi
netjes. Een opgezette vleermuis, ge
mummificeerde kikkers, opgeprikte
kevers, slangen en spinnen op sterk
water, een gekko. In die vitrine daar
heb ik daguerrotypes. Dat zijn foto's
van rond 1800 op glasplaat. Mijn col
lectie Tim Burton-poppetjes, sche
dels. En kunstboeken. Véél kunst
boeken."
Favoriete film? Boek? Filmster? Tat
toos?
„Labyrinth. Lord of the Rings, Gary
Oldman als Dracula. Ik heb drie tat
toos. Make Good Art, dat is een uit
spraak van schrijver Neil Gaiman.
Hij hield een toespraak voor de
kunstacademie met de strekking:
'Wat er ook gebeurt in je leven, Ma
ke Good Art'. Dat is wat een creatie
veling doet: slechte dingen omzet
ten in goede kunst. Doe er iets mee,
loop niet te mauwen. Ik heb hem la
ten zetten bij New York Ink."
Memento Mori Memento Vivere.
Die heb ik laten zetten na de dood
van mijn vader. Gedenk te leven, ge
denk te sterven. Juist degenen die
beseffen dat het leven eindig is, le
ven intenser. Mijn vader dacht dat
er een 'later' zou zijn, maar dat
kwam vroeger dan gedacht. Zijn laat
ste woorden waren: 'Ik hou van je.
En ik ben trots op je'."
Ze pauzeert. „Dat is rijkdom."
En de derde tattoo?
„Een fenix, op mijn rug. De fenix,
de mythische vogel die uit zijn as
herrijst, mooier dan voorheen. Voor
mij betekent het: je komt er altijd
sterker uit. Die heb ik laten zetten
toen ik tien jaar uit de rolstoel was."
Iris Compiet was elf toen ze strui
kelde over een boomstronk. Het liet
zich aanzien als een klein ongeluk
je-
„Datzelfde jaar nog liep ik op
krukken. Posttraumatische dystro-
fie, was de diagnose. Uiteindelijk be
landde ik in een rolstoel. Omdat ik
geen taxivervoer kreeg voor de ge
wone school, twee straten verderop,
kwam ik op de mytylschool terecht.
Er is veel gebeurd, dat jaar. Ik had al
tijd al iets eigenwijs, maar ben een
nóg grotere doorzetter geworden.
Als de hele wereld tegen je zegt: jij
stelt je aan, en je weet zelf dat je 24
uur per dag pijn hebt..."
Als minder valide ontdekte ze
een andere wereld. Een wrede we
reld.
„Vriendjes en vriendinnetjes
kwamen niet meer langs. Ik werd
heel veel gepest. Er werden liedjes
over me gezongen, mijn krukken
werden onder me vandaan getrapt.
Je bent anders en dus word je het
mikpunt. Als je in een rolstoel
komt, verandert je leven drama
tisch. Alles wordt opeens heel se
rieus. Ik was elf en mijn been stierf
af. Dus ik mocht beslissen: gaat het
eraf? Of niet?"
Je been zit er nog aan, zie ik.
„Ik wilde geen amputatie, geen mor-
finepomp. Ik had een droom en wil
de daar keihard voor knokken. Mijn
vader was fabrieksarbeider bij Car-
gill, mijn moeder huisvrouw, maar
'Ikwas elfen
mijn been
stierf af. Dus
ik mocht
beslissen:
gaat het eraf?
Of niet?'
IRIS COMPIET
ik, het kakkenisje, wilde naar de
Kunstacademie."
„In mijn droomwereld was alles
goed. Die wereld werd bevolkt door
elfen, trollen, reuzen, zeemeermin
nen, alle magische, mythische we
zens. Voor mezelf had ik al besloten
dat ik voor De Efteling ging werken
als imagineer. Dat is het creatieve
brein achter de attracties, die de we
relden en de wezens erin bedenkt.
Op mijn twaalfde stuurde ik een
brief: wat moet ik doen om bij jullie
te komen werken? Ton van de Ven,
de hoofdontwerper, schreef terug:
grafische school of kunstacademie.
Toen was het zeker."
Waar is die rolstoel nu?
„Bij het oud vuil gezet, toen ik zes
tien was. Direct ingeruild voor een
scooter. Ik ben ervan afgekomen
door de kracht van de geest in com
binatie met allerlei therapieën. Na
vijfjaar begonnen de spieren weer
te werken. Absurd. Alles begon te
krampen en te trekken, ik viel flauw
van de pijn, maar ik zette door. Uit
eindelijk heb ik met achten en ne
gens de havo afgerond en heb zege
vierend mijn entree gemaakt op de
kunstacademie. Veel gebakken
lucht, daar. Mensen die totaal niet
kunnen schilderen, geen anatomi
sche kennis hebben en zeggen: ik
maak Kunst. Dan zeg ik: okee, maar
ik vind het niet mooi. Ik ben van de
oude meesters. Hoe Rembrandt met
licht en donker speelt... Dat is ma
gisch. Kunst is voor mij een am
bacht."
Eens in de zoveel tijd gaat ze zich
te buiten: dan koopt Compiet voor
tweehonderd euro aan aquarelverf
van Daniël Smith.
„Gemaakt met halfedelstenen.
Groen met jade, paars met amethist
- dat geeft bijzondere kleurschake
ringen. Een piepklein tubetje kost
25 euro, maar de kwaliteit is dan
ook bijzonder. Ik hou van goede ma
terialen. Nu wil ik kijken of ik wal-
noteninkt kan maken. Ik ben graag
ambachtelijk bezig. Kijken wat alco
hol doet op verf, of zeezout. Zelf
verf of kwasten maken. Ik doe ook
digitale kunst, maar voor mij is dat
dood. Het zit in een scherm. Ik
maak graag mijn handen vies."
Kleurige fantasiewezens bevol
ken haar kinderboekenillustraties.
Het werk voor volwassenen is voor
de liefhebber. Duister, macaber
soms. „In Chicago hing een portret
van een vrouwelijke piraat. Pearl,
heet ze. Haar ogen lijken op parels.
Ze heeft geen irissen. De lijst erom
heen, van octopusarmen, heb ik zelf
gegoten. Het is de lijst die bepaalde
wat erin kwam."
„Dark Art vind ik heel interes
sant. Het duistere randje van de
kunst. Niet lief, leuk en aardig, maar
dat onderhuidse gevoel, de rafel
rand. Ik kijk graag om het hoekje
naar dingen. Niks is honderd pro
cent slecht, of goed; en dat grijze ge
bied, daar neus ik graag in rond. Ik
ben niet van de afgehakte hoofden,
van het overduidelijke zwart-wit.
Maar ik zoom graag in op wat we
niet zo graag laten zien. Op dat wat
we wegstoppen."
Heb je fans?
„Ja. Haters ook, trouwens. Ik krijg
mailtjes van mensen die zeggen:
mijn kind tekent jouw tekeningen
precies na. Soms dagelijks. Er zijn
mensen die mijn werk verzamelen,
mensen die mij willen ontmoeten
en mij volgen naar plaatsen waar ik
signeer of teken. Dat doe ik niet
veel. Te weinig tijd voor. Ik ben be
zig voet aan de grond te krijgen in
de internationale gallerywereld, en
dat gaat goed. Deze of volgende
maand werk ik mee aan een show
in Seattle. Ik ga voor de vierde keer
deelnemen aan de Illuxcom in Rea
ding PA, de beste kunstenaarscon
ventie die er is, binnen het genre
fantasy art/imaginative realism. Zo
juist heb ik te horen gekregen dat
mijn werk voor het vierde jaar op rij
door een jury is uitgekozen om in
het art annual Infected By Art gepu-
'Mijn wereld werd bevolkt
door elfen, trollen,
reuzen, zeemeerminnen,
alle magische,
mythische wezens'
bliceerd te worden. En ik heb net
een aanvraag gekregen van een be
drijf in Canada; dat wil dat ik verha
len van Inuits illustreer. Facebook
en websites zijn heel belangrijk als
je contact wil leggen met de buiten
wereld. Ik post heel veel, laat men
sen zien wat ik doe, haal ze bij me."
Wat was je mooiste opdracht?
„Elke opdracht is geweldig en is
eventjes 'de mooiste', tot de volgen
de zich weer aankondigt. Voor de ex
positie Pracht en Praal van de Paus,
in het Catharijneconvent in Utrecht,
heb ik logo, flyers en posters ontwor
pen. Alles moest kloppen met de
symboliek van de katholieke kerk.
Het Vaticaan moest alles goedkeu
ren. Dat vond ik wel speciaal. Het
was ook geweldig om artwork te le
veren voor een Nederlandse horror
film, en om illustraties te maken
voor de Duitse schrijver Michael
Peinkofer."
Is Zeeland nog interessant voor
jou?
„Ik kan overal in de wereld werken,
maar ik hou van Zeeland. De na
tuur, de rust - dat vooral. Niks ho
ren, of de zee. Bos en zee zijn mijn
ankers. Het ruisen van de blaadjes,
het slaan van de golven op de dijk.
De stad is geweldig voor inspiratie.
Maar Zeeland geeft me een rust die
ik nergens anders kan vinden."
De mythische wereld
van Iris Compiet
door Ondine van der Vleuten
Iris Margareta Com
piet werd op 1 april
1979 geboren in
Sluiskil en woont nu
in Terneuzen. Na de
mavo (mytylschool
De Sprienke, Goes)
en havo (De Rede,
Terneuzen) ging
Compiet naar de
Kunstacademie St.
Joost in Breda. Sinds
dien was werk van
haar te zien op ten
toonstellingen, on
der meer in Amerika
(Kosart Gallery;
Alexi Era Gallery; II-
luxcom) en stond di
verse malen in het
jaarboek voor fan
tasy art Infected By
Art. Als deel van het
schrijversduo The
Grim Collective won
ze twee keer de Heb
ban Fantasy Award
in de categorie best
Dutch Fantasy novel
(2014: Heksenwaan,
2015: Heksenkind).
www.eyeris.eu
