Kaplan kon maar
één stuk dirigeren
Meestervervalser op de Koningsgracht
CULTUUR SHOW 27
Spinnin' eist
geld van Garrix
Jazzpianist Paul
Bley overleden
Muziekproducent Robert
Stigwood (81) overleden
Oud-Journaallezers even terug
Platenmaatschappij Spinnin' Re
cords eist een schadevergoeding
van zijn voormalige ster dj Mar
tin Garrix. Afgelopen zomer gin
gen beide partijen uit elkaar na
onenigheid over de muziekrech-
ten. De platenmaatschappij wil
geld zien vanwege inkomensver
lies nu het bedrijf die rechten
van de muziek van Garrix niet
meer bezit. De 19-jarige dj stelt
dat de overeenkomst tussen hem
en Spinnin' rechtmatig is beëin
digd. „Als de rechter mij daarin
volgt, dan zijn het Spinnin' en
het management MAS die mij
een vergoeding moeten betalen
en niet andersom", zegt hij.
Pianist Paul Bley, een van de
meest invloedrijke jazzmuzikan
ten van de afgelopen decennia, is
zondag op 83-jarige leeftijd over
leden. Dat maakte zijn familie
gisteren bekend. Bley heeft meer
dan honderd albums opgeno
men en trad met vele gerenom
meerde muzikanten uit de 'free
jazz' op. „Improvisatie is voedsel
voor de hersenen van de luiste
raar", heeft hij eens gezegd. De
Canadees wordt beschouwd als
een van de meest innovatieve
avant-gardepianisten van zijn
tijd. Zijn laatste album kwam in
2014 uit.
De Australische muziekprodu-
cer Robert Stigwood is op 81-jari-
ge leeftijd overleden. Dat maak
te zijn familie gisteren bekend.
Stigwood was actief op vele fron
ten en begeleidde bekende muzi
kanten. Hij had onder meer de
Bee Gees onder zijn hoede en
hielp ook Eric Clapton op weg
naar een succesvolle carrière.
Stigwood speelde een grote rol
bij de productie van musicals,
bijvoorbeeld op de podia van
Broadway. Hij was de grote man
achter de musical Hair (1969)
van Galt MacDermot en de
rockopera Jesus Christ Superstar
(1971) van Andrew Lloyd Web
ber en Tim Rice. Beide voorstel
lingen waren een enorm succes.
In 1975 produceerde hij de film
Tommy, gebaseerd op het rocko
pera-album Tommy van The
Who. In 1977 volgde de disco
film Saturday Night Fever, die uit
groeide tot een megahit en de
carrière van John Travolta lan
ceerde. De soundtrack ervan be
hoort nog steeds tot de best ver
kochte filmalbums ooit. Travolta
speelde een jaar later samen met
Olivia Newton-John de hoofdrol
len in Stigwoods film Grease, die
als producent ook betrokken
was bij onder meer de verfil
ming van de musical Evita.
Op nieuwjaarsdag is hij overle
den, op zijn 74ste. Hij had kanker.
Kaplan, geboren in New York,
werd in 1984 multimiljonair toen
hij het door hem opgerichte tijd
schrift Institutional Investor ver
kocht. Volgens de New York Ti
mes was daar een bedrag van 75
miljoen dollar mee gemoeid. Ka-
plan gaf zich vanaf dat moment
over aan zijn obsessie: Gustav
Mahler en diens tweede symfonie.
Hij richtte de Kaplan Founda
tion op, die volledig gewijd was
aan Mahleronderzoek, kocht Mah
lers autograaf van de symfonie,
liet er een facsimile van verschij
nen en zorgde ervoor dat uitgever
Universal een nieuwe, kritische
editie van de partituur liet maken,
omdat in de oude ontelbare fou
ten stonden.
Kaplan verzamelde ook alle rso
foto's die van Mahler bestonden
en maakte daar het schitterende
boek The Mahler Album van. Ook
bracht hij in 1993 de pianolarollen
van Welte-Mignon op plaat uit,
waardoor de wereld kon horen
hoe Mahler zijn muziek zélf speel
de.
Bij die uitgave hoorde ook een
verzameling gesproken commenta
ren van Mahlers tijdgenoten, waar
onder een woordenwisseling tus
sen Mahler de dirigent en een ho
boïst: 'Mister Mahler, we don't un
derstand your beat. It is hard for
us to know what to do'. Zegt
Mahler: 'Good musicians don't
need a conductor. A conductor is
only a necessary evil. Don't worry
what I do. Just play your music'.
De Mahlerwereld heeft veel
aan Kaplan te danken, al irriteerde
hij ook dirigenten door ze te wij
zen op 'fouten' die ze in hun uit
voeringen maakten.
Aanvankelijk betaalde hij
orkesten om hem te dulden,
maar later werd hij vanwege
zijn heilige vuur uitgenodigd
Maar ere wie ere toekomt: Kaplan
was dé expert als het ging om de
Tweede symfonie. Zijn obsessie
met het stuk ging zo ver dat hij be
sloot het zelf te gaan dirigeren.
Aanvankelijk betaalde hij orkesten
om hem te dulden, maar later
werd hij vanwege zijn heilige
vuur ook uitgenodigd.
Hij heeft het stuk uiteindelijk
met zestig orkesten uitgevoerd,
waaronder de London Symphony,
de New York Philharmonic.
Een woedende menigte
schreeuwt, trekt en duwt,
terwijl een keurige man
door drie dienders wordt
afgevoerd. Op de achtergrond klin
ken sirenes die steeds dichterbij
komen. „Cut\", roept de opname
leider. „De figuratie was goed",
zegt de regisseur tevreden.
In Amsterdam wordt gewerkt
aan Een echte Vermeer, een biografi
sche film van Rudolf van den
Berg over kunstenaar en meester
vervalser Han van Meegeren
(1889-1947). Die werd kort na de
bevrijding door de politie opge-
Het grootste deel van de
filmopnamen vindt plaats in
Frankrijk, Kroatië en
Luxemburg
haald uit zijn Amsterdamse grach
tenpand; de welgestelde dandy
werd verdacht van collaboratie
met de nazi's.
Preciezer: Van Meegeren zou tij
dens de bezetting het schilderij
Christus en de overspelige vrouw
van Johannes Vermeer voor 1,65
miljoen gulden hebben verkocht
aan Hermann Göring, de tweede
man van Hitier.
Van Meegeren zag zich vervol
gens voor een duivels dilemma ge-
plaatst: moest hij toegeven dat hij
een kunstschat had verhandeld,
waarop langdurige gevangenis
straf of zelfs de doodstraf stond?
Of kon hij maar beter opbiechten
dat het schilderij geen Vermeer
was, maar een Van Meegeren (op
vervalsing stond slechts twee
jaar) en dat hij de nazi's had beet
genomen?
De sirenes horen niet bij de op
namen. Aan de andere kant van
de Keizersgracht rijdt in grote
vaart een politieauto voorbij; het
is een groot nadeel van filmopna
men in de Amsterdamse binnen
stad. Het grootste deel van de op
namen van Een echte Vermeer
vindt dan ook plaats in Frankrijk,
Kroatië en Luxemburg, waar on
der meer het interieur van Van
Meegerens grachtenpand is nage
bouwd.
„De figuranten mogen wel wat
harder roepen", zegt regisseur Ru-
dolf van den Berg SüskindTirza
tegen regieassistent Chris
Mitchell (die in 2014 zelf de boven
natuurlijke horrorfilm De Poel re
gisseerde). Hij zegt het in het En
gels; de voertaal op de set van de
coproductie is Engels.
De figuranten, mannen en
vrouwen van middelbare leeftijd
in grijze en bruine jarenvijftigkle-
ding, maken selfies en foto's van
elkaar en de antieke politieauto.
Een productiemedewerker poetst
de graffiti van de gevel van het
grachtenpand. De camera wordt
teruggereden over de rail die over
de gracht is uitgelegd, de licht
man laat het enorme witte
scherm dat pal naast de voordeur
staat een stukje verschuiven.
Ondertussen legt Van den Berg
uit dat hij een genre bedrijft dat ei
genlijk niet bestaat. „Het is een
thriller, een lovestory, een psycho
logisch drama en een karakterstu
die ineen. Maar het is vooral een
schitterend verhaal. Het gaat over
kunstenaarschap. Of je nu dichter
bent of filosoof, schilder of regis
seur, je hebt een innerlijke drang
om iets tot uitdrukking te breng
en. En dat bepaalt alle facetten
van je leven; de prijs die je betaalt
voor je kunstenaarschap is vaak
groot."
Mitchell meldt dat alles weer in
gereedheid is gebracht voor opna
men. Acteur Jeroen Spitzenberger
Divorcestaat weer in de deurope
ning. De politieagenten hebben
hun wapenstok weer in de aan
slag. „Stand by for another take",
roept de opnameleider. „Back
ground action!.." (De menigte be
gint te joelen) and action!"
Precies op dat moment komt er
een rondvaartboot luid toeterend
om de hoek van de Reguliers
gracht. „Gewoon doorgaan", som
meert Van den Berg vanachter
zijn monitor, waarop hij precies
kan zien wat cameraman Goert
Giltay filmt. Een dikke minuut la
ter staat de scène erop. „Heel
goed", zegt Van den Berg. „We
gaan een close-up opnemen."
WOENSDAG 6 JANUARI 2016
MUZIEK
MUZIEK
ENTERTAINMENT
HILVERSUM. Oud-nieuwslezer Gerard Arninkhof (m.) overlegt met
Dionne Stax (r.) voordat hij nog één keer het nieuws live presenteert.
Net als hij deden veel oud-presentatoren dat gisteren in het kader van
het 60-jarig bestaan van het NOS Journaal, foto ANP
door Erik Voermans
NEW YORK. De Amerikaan Gilbert
Kaplan was de merkwaardigste diri
gent die ooit heeft geleefd. Hij had
jarenlang maar één stuk op zijn re
pertoire: de tweede symfonie van
Mahler. Later voegde hij daar het
adagietto uit Mahlers vijfde aan
toe, maar dat was het.
door Jan Pieter Ekker
Op de Keizersgracht in Amsterdam
vonden opnamen plaats voor Ru-
dolf van den Bergs film over mees
tervervalser Han van Meegeren. Hij
verkocht een door hem vervaardig
de 'Vermeer' aan topnazi Hermann
Göring.
Tijdens de filmopnamen van Een echte Vermeer in Amsterdam wordt Han van
zenberger, afgevoerd door de Amsterdamse politie, foto Bob Bronshoff
Meegeren, gespeeld door Jeroen Spit-
Een echte Vermeer van Rudolf van den
Berg wordt in het najaar van 2016
door Cinéart in de Nederlandse bio
scopen uitgebracht.
