Stroom aan incidenten in Belgische kerncentrales
Atoomgeleerde maakt zich zorgen over Belgische kerncentrales
ZEELAND 5
Emeritus hoogleraar Wim Turkenburg
noemt bedrijfscultuur het grootste
risico voor nucleaire veiligheid.
Aantal incidenten in kerncentrales sinds 2010
Borssele
Doel
Tihange
INES-schaal
DOEL. De menselijke factor, non
chalance en zelfgenoegzaamheid.
Dat zijn eigenschappen waarover
atoomgeleerde Wim Turkenburg
zich het meest zorgen maakt, als
het gaat over de vraag: hoe gevaar
lijk is de kerncentrales in Doel?
Op zich is Turkenburg, die als
emeritus hoogleraar is verbonden
aan de Universiteit Utrecht, niet
heel erg ongerust over de staat
waarin de Belgische centrales zich
bevinden. „De kans is klein dat er
een reactorkern smelt, zoals eer
der in Tsjernobyl en Fukushima is
gebeurd. Maar je kunt de kans
nooit helemaal uitsluiten. Er blijft
altijd een 'restrisico' over", zegt de
atoomdeskundige.
Na de ramp in Fukushima was
Turkenburg betrokken bij de zoge
naamde 'stresstest', die werd uitge
voerd op Europese centrales. Daar
uit bleek dat ze voldoen aan de vei
ligheidseisen. „Maar het 'restrisi
co' zou nog wel wat kleiner kun
nen. Daar zou per reactor voor
tientallen of honderden miljoe
nen euro's in moeten worden geïn
vesteerd", zegt Turkenburg.
Dat is voor een groot deel ook
gebeurd, óók in België. Het onaf
hankelijke Federaal Agentschap
voor Nucleaire Controle FANC
heeft de vier reactoren in Doel vei
lig verklaard.
De Utrechtse geleerde is dan
ook niet zo onder de indruk van
het politieke rumoer dat in Neder
land is uitgebroken. Zo vindt de
D66-fractie in de Tweede Kamer
dat Nederland moet meebeslissen
over de vraag of Doel en Tihange
open moeten blijven. De SP wil
dat 'die dingen' in Doel meteen
worden gesloten.
Veiligheidseisen
„Meebeslissen is bestuurlijk on
haalbaar en ook niet nodig, al
snap ik de politieke logica", oor
deelt Turkenburg over de Haagse
daadkracht. „In België zijn de vei
ligheidseisen even goed als bij ons
en is de nucleaire waakhond even
streng. Bovendien is er al overleg
over en weer en wordt Nederland
meteen geïnformeerd wanneer er
iets gebeurt. Nederlandse experts
kijken sinds deze maand mee in
Doel en Tihange, hun Belgische
collega's lopen mee bij controles
in de centrale in Borssele. Ook het
internationale atoombureau in
Wenen kijkt mee."
Hij is het eens met de Belgische
minister van Binnenlandse Zaken,
Jan Jambon. Die zei dat er geen en
kel veiligheidsprobleem is bij
'In België zijn de
veiligheidseisen even
goed als bij ons'
Belangrijkste incidenten in kerncentrales Borssele, Doel en Tihange. Allemaal categorie 1 en 2 op de INES-schaal.
Exploitant: EPZ
1 kerncentrale (1973)
Levensduur: eind 2033
2015
2014
2013
2012
2011
2010
Exploitant: Electrabel
4 kerncentrales (1975,1982,1984)
Levensduur: 2022/2024/2025
Exploitant: Electrabel en SPE
3 kerncentrales (1975,1983,1985)
Levensduur: 2023/2025
Doel de centrale die dit weekein
de is stilgelegd. Turkenburg maakt
zich meer zorgen over de mogelijk
heid van sabotage, zoals bij Doel
in 2014 is gebeurd.
„Het was in het niet-nucleaire
deel van de centrale, maar toch.
Dat zoiets kan."
En dat brengt de atoomgeleerde
bij de zwakke schakel: de mens.
Zo is hij geschrokken toen bleek
dat de Belgische nucleaire waak
hond te laat is geïnformeerd over
problemen bij de centrale in Ti
hange, wat tot de schorsing van
vier medewerkers leidde. „De
menselijke factor is een zorgwek
kende grootheid. Nonchalance en
zelfgenoegzaamheid kunnen tot
grote problemen leiden." Daar
naast kan de verlengde levens
duur van Doel r en 2 leiden tot
een gebrek aan gekwalificeerd per
soneel. Ook toezichthouder FANC
heeft daar op gewezen. „Zo'n situ-
tie zou zorgelijk zijn."
geeft de ernst van nucleaire
gebeurtenissen weer
Nudeaii
re
ramp
Zeer ernstig
ongeluk
Ongeluk met
Ongeluk met
lokale gevolgen
Serieus
incident
Incident
Storing
DOEL. In de Belgische kerncentra
les in Doel en Tihange doen zich
vaker incidenten voor dan in de
nucleaire stroomfabriek in Borsse
le. Het probleem met de wissel
stroomgenerator in Doel 1, de
kerncentrale die daarom zaterdaga
vond werd uitgeschakeld, is er één
in een lange reeks aan incidenten.
Doel I werd gisteren weer opge
start.
De incidenten in Belgische
kerncentrales zijn gemiddeld se
rieuzer van aard dan in Borssele,
blijkt uit een vergelijking op basis
van rapportages van het Belgische
Federaal Agentschap voor Nucleai
re Controle (FANC) en de Neder
landse toezichthouder ANVS.
Wie de voorvallen langs de inter
nationale risicomeetlat legt, ziet
dat de nucleaire veiligheid tot nu
toe niet in het geding is geweest.
Als er iets fout gaat in een kern
centrale, maar ook bij nucleaire ge
neeskunde in een universiteitszie
kenhuis, moet dat worden ge
meld. Vier jaar na de kernramp in
Tsjernobyl (1986) voerde de inter
nationale atoomwaakhond IAEA
een internationale schaal voor nu
cleaire gebeurtenissen in. Zo kun
nen burgers beter worden geïnfor
meerd over een nucleair incident
of ongeluk.
De zogeheten INES-schaal
loopt van 0 tot 7. Nul is een haast
te verwaarlozen probleem. Een on
regelmatigheid, noemt de atoom
waakhond dat. Een 7 betekent een
nucleaire ramp. Tsjernobyl en Fu-
In de afgelopen vijfjaar
vonden in Belgische
kerncentrales 58
incidenten plaats: 27 in
Doel en 31 in Tihange.
kushima (2011) zijn met een 7 aan
gemerkt.
In de afgelopen vijfjaar vonden
in Doel 27 en in Tihange 31 inci
denten plaats. Vergeleken bij Bors
sele (6) is dat veel, maar Doel telt
vier reactoren en Tihange drie.
Borssele slechts één. Niettemin
scoort Borssele beter, want in de
Belgische kerncentrales doet zich
een kwart meer sores voor.
Alle incidenten in de grafiek be
treffen incidenten van niveau 1 en
2. Meldingen in de categorie o zijn
buiten beschouwing gelaten. Ver
reweg het gros valt in de categorie
1. Vaak is dat niet meer dan een
storing of een defect in het
niet-nucleaire deel. Twee kwamen
terecht in de categorie 2. Dat be
trof het stilleggen van de kerncen
trales Doel 3 en Tihange in 2012,
nadat er haarscheurtjes in de reac
torvaten waren ontdekt.
Zelfs de sabotage in de kerncen
trale Doel 4 in 2014 is aangemerkt
als een incident (1). Een perso
neelslid had moedwillig 65.000 li
ter smeerolie laten weglopen,
waardoor één van de stoomturbi
nes oververhit raakte. Doel 4 lag
er een klein halfjaar door stil. Vol
gens de Belgische autoriteiten zou
het om een mogelijke terreurdaad
gaan. De INES-schaal is dus niet
zaligmakend. Zolang het incident
buiten het nucleaire deel plaats
vindt en er geen gevaar is voor de
omgeving, houdt de INES-schaal-
indeling het op een incident. Niet
meer dan dat. Wat dat betreft
blijft de screening van personeel
uitermate belangrijk voor de vei
ligheid en beveiliging van nucleai
re installaties.
DINSDAG 5 JANUARI 2016
Hét gevaar in Doel is laksheid
door Nico Schapendonk
Wim Turkenburg, atoomgeleerde
door Frank Balkenende
