Schoddebozze
In liefdevolle herinnering
ZEELAND 13
Volgende week is het twee jaar geleden
dat haar ongeneeslijk zieke broer op
36-jarige leeftijd stierf. „Rouw werpt je
terug op jezelf', ontdekte Brenda Jozwiak.
Dat hij niet oud zou
worden, wist hij zelf
ook, zegt zij. Want
zijn leven was gete
kend door de aange
boren aandoening
Cystic Fibrosis (taaislij mziekte). „Ar
no lag vanaf zijn kindertijd regelma
tig in het ziekenhuis. Meer dan eens
werd hij met een ambulance opge
haald. Kwamen mijn zus en ik uit
school, wenkte de buurvrouw dat we
bij haar konden theedrinken."
Hijzelf sprak er niet over. Ook
klaagde hij nooit. Blijmoedig door
liep hij het speciaal onderwijs in
Goes, volgde een bouw- en techniek
opleiding bij De Wellinge in Middel
burg, bezorgde pakjes in dienst van
de Post Pakkettendienst en werkte
bij Cinecity in Vlissingen: „De bio
scoop vond hij fantastisch," vertelt
Brenda Jozwiak (39). „Kaartjes contro
leren, bezoekers naar hun plaatsen be
geleiden, assisteren bij kindermidda
gen en de Ladiesnight. Als filmfanaat
hoorde hij vanaf 1998 bij de enthou
siaste vrijwilligers die jaarlijks Film
by the Sea tot een landelijk succes
helpen maken. Dat was zijn passie!"
Arno hield van het leven. Hij bleef
in het ouderlijk huis wonen en wan
neer hij weer eens een vierweekse
kuur moest ondergaan in het Leyen-
burg Ziekenhuis in Den Haag, wilde
hij niets liever dan zo snel mogelijk
terug. Wie er ook van de neefjes,
nichtjes, vriendjes of vriendinnetjes
moest voetballen, turnen, toneelspe
len of afzwemmen - 'Ome Arno' pro
beerde aanwezig te zijn. „Hij kwam
regelmatig bij ons achterom, pakte
een cola uit de koelkast en schoof
aan. Zelfs als we bezoek hadden. Nie
mand keek daar van op. Dat gebeurde
gewoon, en na een tijdje vertrok hij
weer."
Hoe goed ze met elkaar konden op
schieten, realiseert zij zich nu ze haar
broer moet missen. „Ik wist niet be
ter; we groeiden samen op. Wij maak
ten ons veel drukker om zijn gezond
heid dan hijzelf deed. Toen hij met
David, zijn beste vriend, een aantal
weken naar Canada ging, zagen wij
overal beren op de weg. En ook als
hij er zomaar eens op uittrok en uren
wegbleef, hielden we er rekening
mee dat hem iets was overkomen."
Ondanks zijn optimisme ging Ar
no steeds verder achteruit. In de loop
van 2013 kreeg hij nierproblemen.
„Wachten op een geschikte donor
zou zijn dood betekenen. We waren
allemaal bereid om een nier af te
staan. Mijn vader, die al jaren een fa
natiek marathonloper is, bleek ge
schikt. Het was een spannende dag
toen ze in september alle twee onder
het mes gingen. En zo moeizaam als
het na de operatie voor mijn vader
was, zo vitaliserend werkte het uit
op Arno: hij had honger, wilde weten
hoe het met papa ging en binnen af
zienbare tijd wandelde hij al met een
mobiel infuus over de afdeling."
Maar de vijftiende editie van Film by
the Sea moest hij tot zijn verdriet
missen.
Vanaf november pakte hij de
draad van zijn leven weer op. „Oud
en nieuw vierde hij bij ons. Als je nu
naar de foto's kijkt, zie je wel hoe
moe hij was en hoe grauw hij eruit
ziet. Maar hij maakte er geen woor
den aan vuil; hij genoot van het vuur
werk dat hij voor zijn neefjes en
nichtje had meegebracht, en wij wa
ren blij dat hij er bij was."
Toen hij op 6 januari voor een klei
ne ingreep naar het Erasmus Zieken
huis in Rotterdam ging, maakte nie
mand zich zorgen: „Mijn vader ging
mee. Het zou een routinebezoek
zijn."
Tijdens de medische handeling
ontstonden echter complicaties. Ar
no kreeg koorts. Zijn bloedwaarden
daalden. Hij werd bleek, begon te
zweten. Hij voelde zich niet goed, zei
hij, en wilde naar huis. „Zijn bloed
druk verdween zelfs helemaal", ver
telt Jozwiak. „Hij belandde in een
shock. Terwijl ze hem met spoed rich
ting de IC vervoerden, zei hij nog te
gen mijn vader: 'Ik kan niet meer.'
Daarna zakte hij weg. Wij zijn vanuit
Vlissingen naar Rotterdam ge
scheurd. Tot halverwege de nacht is
hij een aantal keren gereanimeerd.
We hebben zitten hopen op een won
der. Maar hij is niet meer bij bewust
zijn geweest."
Als eerbetoon aan Arno's jarenlan
ge trouwe inzet kon de uitvaartplech
tigheid plaatsvinden in zaal 1 van
Cinecity. Honderden aanwezigen wa
ren op de advertentie, in de vorm
van een bioscoopkaartje, afgekomen.
De kist, bedolven onder bloemen,
stond op het podium. Langzaam gle
den beelden uit Arno's leven over het
doek voorbij. Zijn muziek klonk door
Arno de Ruijter
de luidsprekers. „Mijn ouders spra
ken, mijn zus en ik, David, collega's,
de directeur van Film by the Sea.
Mijn broertje had het fantastisch ge
vonden."
Er is sindsdien veel veranderd,
zegt Jozwiak. „Arno was er altijd.
Toch zal hij nooit meer achterom ko
men. Ik wil graag over hem praten,
herinneringen ophalen. Als ik zijn
naam hoor, is mijn dag weer goed."
En ook weet zij dat de teleurstellin
gen die zij ervaart, vooral te maken
hebben met de verwachtingen waar
mee zij leeft: „Ik ben realistischer ge
worden. Iedereen is immers verdrie
tig op zijn eigen wijze. Rouw werpt
je terug op jezelf."
Streektaal
Die kwam bie opa z'n
rapport laète kieke en
ok gelukkig nieuwjaer
wense. Me zulle 't
jongsje voe 't gemak mae Kees
noeme, wan eigenlkijk eêt'n Ke
vin Lionel. Keesje kwam dus z'n
cieferlieste laete zie. Opa was t'r
glad van veraltereerd. Het was een
compleet boekwerk mie tientalle
vakken en daè achter stoeng dan
commentaer en soms letters en in
een aantal gevallen ciefers. Opa
constateerd'n dat het een goed rap
port was. An z'n nieuwjaerswense
ontbrak ok niks. Die zei zelfs eêl
ouwerwes 'veel heil en zegen in
het nieuwe jaar'. Dat oar je nie vee
mï en zeker nie uut de mond van
kleine guus. Opa was t'r stik dege
mie en zei nog gauw: „Netjes edae
mae 't is gin jaar, mae jaer en
prachtig a je een negene eit voe
aardrijkskunde. Dat dee'k vroeger
ok zö graag. Ken je aol de plekken
a van Groningen? Groningen, Hoo-
gezand, Sappemeer..." Keesje be
greep nie wat a opa bedoeld'n.
„Die mö je uut j'n oad op kunne
dreune en je mó ze an kunne wie-
ze", zei opa, „anders weet je toch
nie oe a je mö rieë en waè a je we-
ze mot a je naè Delfzijl wil." „Dat
staat toch op de tom-tom", zei
Keesje. „De tom-tom, de
tom-tom, zö 'n stom diengsje. Dat
mö je glad nie glööve a die je de
weg kan wieze. Dat dienk kan nie
kieke. Oe kan die wete a t'r een
omleiding is?" „Maar papa ge
bruikt hem altijd, maar je moet
hem wel uploaden opa, want dan
weet hij alle nieuwe wegen." „Daè
je 't awee, uploade, dat kost na
tuurlijk een ööp geld!" „Nee, dat
doe je gewoon via internet en dat
kost niks." „Ja, 't sa wè, geef mien
mae een kaarte." „Mae kom, je
wacht zeker op je foaitje? En noe
is 't nog dubbel ok: voe nieuwjaer
en voe je rapportje mö toch nog
gae skië? Dan ka j'r daè wat voe
köpe." Keesje knikt 'n. „Ik ga niet
skiën, maar snowboarden opa."
„Snoborde? Wat is dat noe wee?"
„Dan sta je met je twee voeten op
een plank en dan glij je zo van de
helling af. Dat gaat superkeisnel."
„Op je kop stuke en verongelukke,
dat dienk ik", zei opa, „lang noe
m'n bozze mae es van de schou
we, dan krieg je wat." Opnieuw
keek Keesje mie groate ögen naè
z'n grottevaoder. Lange, bozze,
schouwe? „Wat is een lange bozze
opa?" Opa most lache. „Een lange
bozze da 's een collectezak mie
een lange stele uut de kerke. Mae
je mö m'n bozze pakke, dat is m'n
portemonnee en die ligt op de
schouwe nest de klokke. Je foaitje
lig op de foaie."
Keesje most mae een bitje la
che. Opa töverd'n twi tientjes uut
de bozze en gaf ze an Keesje. Voe
at 'n ze losliet zeit 'n: „Weet je
noe wat a een bozze is?" „Je porte
monnee", zei Kees. „En weet je ok
waè a Schoddebozze ligt? A jie zö
goed bin in aardrijkskunde zou je
dat eigenlijk motte wete." Kees
wist het nie. „Ik google het wel,
opa." „Voert het mae es in, in de
tom-tom en vraeg an je vaoder of
a t'n d'r is naè toe riedt. Zö varre
is 't het nie en 't is t'r eêl moai."
Keesje bedankt 'n voorkommend
en verdween, ,,'t Is daèrom toch
een boel geld", docht opa. „A je 't
omrekent ei 't ventje
vierenveêrtig gulden ehad. Mae
me zulle d'r mae nie te vee an nie-
pe, laèt het jongsje mae lekker
snoborde of keme op z'n aaipet. 'k
Zou 't ok doe a 'k elve was. Beter
schoddebozze, dan centebieter."
ZATERDAG 2 JANUARI 2016
Arno was er gewoon altijd
In deze rubriek praten mensen over verlies, rouw en hoe het leven verder gaat.
door door: Jacoline Vlaander
Arno de Ruijter in 2009.
5 november 1977
7 januari 2014
Hebt u ook mooie herinneringen aan
een dierbare, die is overleden? En is er
een datum die daarom speciaal voor u is?
U kunt uw verhaal doen in onze rubriek
'In liefdevolle herinnering'. U kunt con
tact opnemen met Ab van der Sluis:
0118-434003, chefnieuws@pzc.nl
door Engel Reinhoudt
Beluister de gesproken rubriek op
www.pzc.nl/streektaal
