Wrakken vergaan tenzij mensen ze veiligstellen, zeggen ze op Texel
12 NIEUWS
Duikers zijn volgens overheid op zoek
naar kostbare lading in wrakken en
waardevolle metalen als koper en lood.
Eerste test met plasticvanger
Boyan Slat op de Noordzee
Haatzaaien en bedreigen: IVvitter
wil er strenger tegen optreden
TEXEL. Plunderaars? Hans Eelman
kan niet zo veel met dat woord,
als het de mensen betreft die de
zeebodem afspeuren naar waarde
volle schatten. „Veel onderdelen
van wrakken vergaan onder wa
ter, bijvoorbeeld omdat ze door
paalwormen worden aangevre
ten. In dat opzicht is het een goe
de zaak dat het plunderen sterk
toeneemt. Wrakken vergaan, ten
zij mensen ze veiligstellen."
De Texelse wrakduiker, een
eindje in de zeventig maar nog
zeer actief, stelt de vondsten die
hij zelf opscharrelt of van ande
ren aangereikt krijgt tentoon in
Kaap Skil, het Maritiem Museum
van het eiland. Kanonnen bijvoor
beeld, of onderdelen van oude
scheepsladingen. „Dat is leuk
voor de toeristen, en goed voor
Texel."
Niet iedereen is even enthou
siast over het gefröbel op de bo
dem van de Nederlandse territo
riale wateren. In het nieuwe Na
tionaal Waterplan, waarin de
overheid de hoofdlijnen voor de
periode tot en met 2021 de hoofd
lijnen van het waterbeleid op een
rijtje zet, worden de duikers dus
'plunderaars' genoemd, waarvan
de activiteiten 'steeds grotere vor
men' aannemen. VN-organisatie
Unesco heeft het over 'schatdui-
kers met louter commerciële mo
tieven'.
Deze duikers zijn volgens de
overheid op zoek naar kostbare la
ding in oude wrakken, maar ook
naar waardevolle metalen als ko
per en lood in meer recente
exemplaren. Die kunnen ze op
het vasteland weer doorverko-
'Hoe zouden we het
vinden als er op
land oorlogsgraven
gesloopt worden*
pen. Ze gaan professioneel te
werk en stropen systematisch de
Noordzee af.
„Nederland moet iets doen", stel
de Unesco al in 2011, in een ad
vies aan de Nederlandse over
heid. „Het is erfgoed van de
mensheid dat tienduizen
den jaren oud kan zijn en
waarvan sporen van het
Nederlands verleden een
onderdeel zijn. Onderwa
ter erfgoed is vanwege
zijn ongereptheid uitzonder
lijk waardevol."
Volgens Eelman zijn de dui
kers die de Nederlandse overheid
als 'plunderaars' betitelt, in wer
kelijkheid goedwillende hobbyis
ten. „Geen amateurs, maar wel
mensen die vooral uit interesse
eropuit trekken om wrakken te
onderzoeken. En ja, als ze lood of
koper tegenkomen dan nemen ze
dat mee. Dat kunnen ze dan ver
kopen om de brandstofkosten
van zo'n trip mee te dekken."
Dit is een - excusez le mot -
kulargument, vindt Ben Stiefelha
gen, voorzitter van Stichting
Duik de Noordzee Schoon. „Dat
is hetzelfde als dat ik met de auto
naar een bos rijd en daar wat bo
men omzaag, en vervolgens het
hout verkoop om de benzinekos-
ten te dekken. Dat slaat natuur
lijk nergens op."
3000 wrakken
„Net als het bos is de Noord
zeebodem van ons allemaal. Het
is niet oké dat hobbyisten luk
raak spullen van de wrakken af-
slopen. Een voorbeeld: voor de
kust van Scheveningen liggen
drie Engelse oorlogskruisers, die
zijn in de Tweede Wereldoorlog
gezonken. Daarbij zijn 1.500 sol
daten gestorven. Er zijn daar ge
woon nog menselijke resten aan
wezig. Maar die wrakken worden
gewoon gesloopt. Hoe zouden
we het vinden als er op land oor
logsgraven gesloopt worden?"
Dat menselijke inmenging gro
te impact kan hebben op de on
dergrondse wrakken, wordt on
derschreven in 'Onderwaterar-
cheologie op de Rede van Texel',
een boek dat in 2012 onder de
vlag van de Rijksdienst voor het
Cultureel Erfgoed (RCE) is gepu
bliceerd. Zelfs als de bedoelingen
goed zijn kan het mis gaan. Door
zware spullen mee te nemen,
een kanon bijvoorbeeld, kan de
onderliggende scheepsconstruc-
tie los komen te liggen en kan
het wrak veel kwetsbaarder wor
den.
Over één ding zijn de geleer
den het wel eens: het is geen
goed idee om de wrakken zo
maar aan de zeebodem en de ge
tijden over te laten. Als ze volle
dig door de zeebodem zijn opge
nomen is er zoveel niet aan de
hand, maar als ze eenmaal vrij lig
gen kan het snel gaan.
Paalwormen, erosie en sterke
stromingen kunnen veel schade
aanrichten. Als je besluit de wrak
ken te laten liggen, moet gezorgd
worden voor goede bescherming,
stelt de RCE in het boek. „De
grootste plunderaar is de na
tuur", besluit Eelman.
Uitvinder Boyan Slat heeft een
stukje Noordzee toegewezen ge
kregen om zijn installatie voor het
opvangen van plastic te testen.
Het gaat om de eerste praktijktest
die bedoeld is om te kijken of het
opruimingssysteem heel blijft on
der zware weersomstandigheden,
laat de 2t-jarige Slat weten. De in
stallatie komt zo'n 23 kilometer
voor de kust van Scheveningen te
liggen. Naar verwachting gebeurt
dit aan het begin van het tweede
kwartaal. „De test is een stap naar
de schoonmaak van de Grote
Oceaan in 2020", vertelt de onder
nemer. Slat richtte in 2023 'The
Ocean Cleanup' op tegen de plas
ticvervuiling in de oceanen. Hij be
dacht een installatie van lange,
drijvende armen die in de vorm
van een V op strategische plekken
in zee worden geplaatst. Die moe
ten plastic opvangen.
Het sociale medium Twitter wil
uitingen van haat en bedreigingen
op het netwerk strenger aanpak
ken. In nieuwe regels voor het be
drijf is vastgelegd dat Twitter hard
optreedt tegen gebruikers die zich
hier schuldig aan maken. Twitter
heeft laten weten dat voor extre
misten geen plaats is op het net
werk. „Een van haat vervulde hou
ding gericht tegen het ras, de ge
aardheid of de nationaliteit van ge
bruikers", is niet toegestaan. Als
sanctie stelt Twitter schorsing of
verwijdering van de account. Twit
ter wil ook vaker voorkomen dat
verwijderde accounts weer herrij
zen onder een ander naam. Twit
ter reageert op de kritiek dat extre
misten hun boodschap via Twitter
verspreiden. Het moet volgens
waarnemers nog blijken of de
nieuwe regels van Twitter daad
werkelijk worden toegepast.
'Natuur is grootste plunderaar*
door Sander van Mersbergen
Ben Stiefelhagen
stichting Duik de Noordzee Schoon
1 v
- V-1- K-';-
De bodem van het Nederlandse
deel van de Noordzee is bedekt
met zo'n drieduizend wrakken
en obstructies, bron: noordzeeloket
Duikers die oude wrakken op de zeebodem leeghalen worden door de
overheid gezien als plunderaars, foto Cor Kuyvenhoven
DELFT
SAN FRANCISCO
30
Er is sprake van een hittegolf
op de Noordpool. Op 500
kilometer van de pool werd
gisteren een temperatuur van
precies nul graden gemeten.
Op 330 kilometer van de pool
was het -1 graad. Daarmee ligt
de temperatuur zo'n 30
graden boven de normale
waarde.
