Machtspartij WD gaat op oude CDA lijken
Vrijwel voltallige oppositie steunt motie van afkeuring tegen premier
NIEUWS 3
Minister-president erkent dat
hij fouten heeft gemaakt in
de nasleep van de Teevendeal.
DEN HAAG. „Ik had meer op
de bal moeten zitten", aldus
premier Rutte. Nadat vorige
week het vernietigende rap
port van de commissie-Oos-
ting verscheen, bleef Rutte
koppig achter zijn eerdere
uitspraken staan dat 'met
die deal niets mis was'.
„Een ongelofelijke stom
miteit", oordeelt hij nu. „Ik
heb de kwestie daarmee al
leen maar erger gemaakt."
Zoals hij eveneens eerder
een felbegeerd document
aan het parlement had moe
ten verstrekken. „Dat had ik
moeten geven." De premier
noemt het debat 'het zwaar
ste uit zijn politieke loop
baan'. „Het oordeel van de
Kamer is snoeihard en ik
vrees dat daar aanleiding
toe was." De premier zegt
'lessen te hebben geleerd',
maar maakte ondanks de
harde verwijten niet expli
ciet zijn excuses. Alle oppo
sitiepartijen minus drie één-
pitters steunden uiteinde
lijk een motie van afkeu
ring, een 'bikkelhard sig
naal'.
De oppositiepartijen lie
ten tijdens het debat geen
spaan heel van de WD-top.
Ook justitiebewindslieden
Ard van der Steur en Klaas
Dijkhoff moesten het ont
gelden. Zij blijken in hun
functie als Kamerlid actief
betrokken te zijn geweest
bij het opstellen van een ver
hullend persbericht op het
ministerie over de deal. Dat
zag de oppositie als proble
matisch, omdat het departe
ment werd gerund door me-
de-WD'ers. Als Kamerle
den hadden ze juist de rege
ring moeten controleren, in
plaats van de minister te 'ad
viseren'.
Dijkhoff was de eerste
om toe te geven: daarmee
'overschreed hij een grens',
ging hij 'een stap te ver'.
Van der Steur sloot zich
aan: hij had zich als Kamer
lid niet moeten bemoeien
met de zaken van de minis
ter. Daarmee wisten ze
twee te voorkomen dat er
na Opstelten en Teeven nog
eens twee WD-bewindslie-
den struikelen over de na
sleep van de Teevendeal.
Maar allemaal blijven ze ge
butst achter. Mokkend hoor
den oppositiepartijen het
aan. Het achterdochtige ge
voel blijft: niet alles wordt
verteld. Zij spreken van
'wegmoffelen', 'toedekken'.
D66-leider Alexander
Pechtold vond het gewor
stel 'een vertoning'. SP-baas
Emile Roemer: „Een aanflui
ting." CDA-leider Sybrand
Buma houdt het op een 'on
gelooflijke serie van falen
en missers'. Zo krijgt Rutte
maar moeilijk de verwijten
van een gebrekkige regie en
de geur van een doofpot
van zich afgeschud. Buma:
„Het meest ontluisterende
is dat we nu een inkijkje
krijgen in hoe het ministe
rie van Veiligheid en Justi
tie wordt gerund: als een
WD-partijkantoor." De
spijtbetuigingen van Rutte
werden geaccepteerd, maar
schoorvoetend. „De excuses
komen erg laat als je ziet
hoe vaak de premier de
kans heeft gehad dingen
recht te zetten", bitste
D66-leider Pechtold nog.
De nieuwe bewindslie
den Dijkhoff en Van der
Steur werden nota bene aan
gesteld om 'schoon schip' te
maken op het ministerie.
Zij komen door deze affaire
nu juist onder curatele te
staan. In de affaire rond de
foto van Volkert van der G.
liet Van der Steur de bal
ook al vallen. Iedere stap die
hij vanaf nu zet - of het nu
gaat om de politiereorgani
satie of de schoonmaak bij
Justitie- wordt met argus
ogen gevolgd.
De schijnwerpers staan
woensdagavond vol op
minister-president Rut
te. Zijn politieke anten
ne haperde twee jaar lang en hij
nam niet de regie op een explosief
dossier waarop drie partijgenoten
sneuvelden. Zijn hang naar non
chalance en delegeren breekt hem
op. Zoals Samsom in het Kamerde
bat over de Teevendeal zegt: „Het
behoort tot de verantwoordelijk
heid van een minister-president
dat hij soms door formele lijnen
heen stapt en daarmee een door
braak forceert." Dat is een nette
manier om te zeggen dat de pre
mier de regie had moeten nemen.
Het siert minister-president Rut
te dat hij fouten kan toegeven.
Zijn drie voorgangers Jan Peter
Balkenende, Wim Kok en Ruud
Lubbers waren er geen sterren in.
Hij kon gisteravond niet anders.
De karakterstructuur van de pre
mier is optimistisch, maar slaat
soms een beetje door. Als ieder
een vol medelijden naar toenma
lig minister van Jusitie Ivo Opstel
ten kijkt en een man op weg naar
de uitgang ziet, kan Rutte vol bra
voure roepen dat de man 'full fo
cus' is en in topvorm verkeert.
Sterker nog: hij zou hem zo weer
in zijn kabinet opnemen.
D66-leider Pechtold taxeert die
neiging tot überloyaliteit haarfijn:
„Het is prima als je voor je men
sen gaat staan, maar niet tot in het
absurde, tot in het onzinnige. Dat
is hier gebeurd." Rutte vroeg de
laatste twee jaar nooit goed door
over de etterende Teevendeal, die
steeds maar weer opdook. Rutte
kwam te laat in de stijgbeugels en
gaf als klap op de vuurpijl een
trap tegen het rapport van de
Commissie-Oosting. „Een onge
looflijke stommiteit", meent hij
nu. Hij liet zich meeslepen door
een vraag van een journalist.
Maar de vraag blijft waarom hij
zich liet verleiden. Rutte: „I am hu-
man. Ik liet me meeslepen." Onge
twijfeld. Voor de WD is de be
langrijkste les dat er geen tegen
krachten zijn op het ministerie
van Veiligheid of in zijn partij zijn
die Rutte en Opstelten bij de les
houden. Buma smaalde: „Het
meest ontluisterende is dat we
een inkijkje krijgen in hoe V&J
wordt gerund: als een soort
WD-partijkantoor."
Inmiddels lijkt het kwartje ge
vallen bij Rutte. Gisteravond
smeekte hij de Kamer bijna om
vertrouwen. In het bijzonder bij
zijn politieke bondgenoot uit de
oppositie, D66'er Alexander Pecht
old. „Zo is het gegaan. Zo waar als
ik hier sta, ik vertel u geen fabel
tjes. Echt." Rutte deed zelfs een
beroep op de afgelopen tien jaar,
waarin hij met Pechtold goed
heeft gewerkt.
Oppositieleiders hebben hem
dan al onder de neus gewreven
dat al die WD'ers in deze zaak-
dachten een loopje te kunnen ne
men met de Grondwet, waarin de
informatieverstrekking aan de Ka
mer is vastgelegd.
Zoals CDA-leider Sybrand Bu
ma uithaalt: „Vanaf het moment
dat Opstelten een bedrag van 1,25
miljoen bij elkaar verzon, had de
WD-machine nog maar één doel:
Opstelten overeind houden. Alles
moest daarvoor wijken, ook de
waarheid."
Het oogt alsof de VVD'ers in
een tunnelvisie terechtkwamen
en slechts één belang hadden.
Daardoor vragen Opstelten en
Rutte niet door aan Teeven hoe
het zit, haalt een Kamervoorzitter
bewijsmateriaal tegen partijgeno
ten door de shredder en weegt de
premier een ambtelijk verslag als
'persoonlijke notities', zodat ze
niet naar de Kamer hoeft te wor
den gestuurd.
Het lijkt alsof het CDA als re
gentenpartij is opgevolgd door de
WD. We rule this country was de
oneliner van een CDA-Kamerlid
in de Lubbers-jaren. Precies dat
beeld komt tevoorschijn uit twee
jaar geharrewar over de Teeven
deal. Alles lijkt in het werk te zijn
gesteld om het merk VVD maar
niet te beschadigen. Rutte mag dit
zwaarste debat uit zijn politieke le
ven hebben overleefd, in zijn par
tij is werk aan de winkel.
'Alles moest wijken om Opstelten
te redden, ook de waarheid'
DONDERDAG 17 DECEMBER 2015
Rutte
buigt
nét op
tijd
door Susanne Geuze
en Tobias den Hartog
Rutte en Van der Steur
op weg naar het debat, foto
Bart Maat/ANP
door Jan Hoedeman enLaurens Kok
Zo nederig ais Mark Rutte zag Ne
derland een premier nog nooit. Hij
moest wel, nu het beeld begon te
beklijven dat VVD'ers een loopje
met de rechtsstaat denken te kun
nen nemen. Het is een terugkeren
de kwaal voor langer zittende rege
ringspartijen: 'wij zijn nu de baas'.
Sybrand Buma CDA-leider
