opeens concurrenten bent'
'Raar hoor, dat je
Auteur maakte betoverende indruk op zijn omgeving
26 CULTUUR SHOW
Georges Wildemeersch duikt in de
fascinerende jonge jaren van schrijver
Hugo Claus.
p je zeven-
W M tiende, acht-
tiende jaar
met nog wat
W nasleep van
de pubertijd,
is vrijwel alles gebeurd', beweerde
Hugo Claus (1929-2008). Uit het
zojuist verschenen Hugo Claus, de
jonge jaren van Georges Wilde
meersch blijkt hoe waarheidsge
trouw deze uitspraak is. Hoewel
de uitgever op het achterplat van
een 'baanbrekende biografie'
spreekt, is De jonge jaren eerder
een documentaire over de jaren
1942-1949, grof gezegd de periode
die Claus in zijn beroemde roman
Het verdriet van België beschrijft.
De bezettingstijd was ongeloof
lijk spannend voor de schrijver.
Hij was niet alleen Deutschfreund-
lich, maar naar eigen zeggen rond
uit 'pro-nazi'. Hij liep als 11-jarige
rond in een uniform en droeg een
Hitlerjugenddolk. In 1941 ging hij
een maand lang op zomerkamp in
Duitsland, georganiseerd door de
Deutsch-Flamische Arbeitsge-
meinschaft.
Zijn vader was drukker en blok-
leider van het rechts-radicaal
Vlaamsch Nationaal Verbond. Sa
men met hem glipte Claus op
13-jarige leeftijd een opslagplaats
met verboden boeken binnen en
stal daar koffers vol boeken van
Franse surrealisten en Entartete
kunstenaars. Laatstgenoemde is
kunst die niet aan de eisen van
het nationaal-socialistische regi
me voldeed.
Zo jong als Claus was, hij las met
grote gretigheid de Franse poëzie
en andere subversieve literatuur.
Zijn vader was uit op de dure in
leer gebonden boeken, zijn zoon
viste er de eerste drukken van mo
dernistische schrijvers uit, maar
ook drukwerk van futuristen en
kubisten.
Ondertussen bleef hij gewoon
omgaan met collaborerende clubs
in Vlaanderen. Zelfs na de oorlog.
Dat bleek toen hij in 1952 in Oos
tende bezoek kreeg van zijn uitge
vers Geert Lubberhuizen en Wim
Schouten van De Bezige Bij.
Wildemeersch beschrijft hoe
tijdens een nachtelijke kroegen
tocht ze gedrieën uiteindelijk in
een café voor oud-Oostfrontstrij
ders belandden. Toen daar het
plaatje Wirfahren gegen England
werd gedraaid, vroeg Schouten of
hij de opname van dit zeldzame
Heimatlied even in handen mocht
houden. Hij bekeek het aandach
tig en brak het toen in stukken.
Een voormalige SS-luitenant zon
der rechteroor stond dreigend op,
maar dankzij Claus' interventie
kon het drietal veilig vertrekken.
Het is een veelzeggende anek
dote omdat zij toont hoe Hugo
Claus altijd boven of buiten de
partijen stond. Hij was een won
derkind dat Duitse literatuur ver
taalde. Een jongen zo gretig en ge
passioneerd dat hij op zijn 18e al
een loopbaan achter zich had als
kunstschilder, dichter en niet in
de laatste plaats als minnaar.
Geliefde van leeftijdgenoten,
van een weduwe, maar iemand
die ook een homoseksuele erva
ring niet uit de weg ging. Het is
nu gedocumenteerd en in Het ver
driet van België in verhulde vorm
terug te lezen.
Claus debuteerde in 1947 met de
dichtbundel, door zijn vader ge
drukt: Kleine reeks. Door zijn zelf
bewuste optreden in Gent,
Oostende, zijn losse artikelen en
zijn werk als onverschrokken kun
stenaar was zijn reputatie toen al
gevestigd. Het was nog helemaal
niet duidelijk welke richting hij
zou kiezen: de literatuur of de
schilderkunst. Natuurlijk deed hij
beide, net zoals hij ook toneel
schrijver, cartoonist en essayist
werd.
Claus maakte onmiddellijk een
betoverende indruk op zijn omge
ving. Jonge meisjes kwamen hun
poesiealbum langsbrengen zodat
Claus er een gedicht in kon schrij
ven. En zijn talent werd opge
merkt toen hij dan zelf in 1949
dienstplichtig soldaat werd. In het
legerblad Soldatenpost publiceer
de hij anoniem besprekingen van
werk van bijvoorbeeld de Vlaamse
schilder Roger Raveel.
Wildemeersch heeft in dit
boek alles samengebald wat hij de
afgelopen decennia als baas van
het Antwerpse Studie- en Docu
mentatiecentrum Hugo Claus bij
elkaar heeft gebracht. Dat heeft
een voortreffelijk en bovendien
zeer leesbaar boek opgeleverd.
Aan de hand van nauwkeurig
bronnenonderzoek, weet hij over
tuigend de relatie te leggen tussen
feit en fictie in Het verdriet van Bel
gië, maar ook in Claus' in 1952 ver
schenen roman De hondsdagen,
waarvan de laatste zin in het oor
spronkelijke manuscript luidde:
'Mijn jeugd is over'.
Het is een gezellig weer
zien van de acteurs en
actrices die zichzelf gis
termiddag presenteer
den op de lunch in het Vondel
park voor de genomineerden voor
de Musical Awards 2016. Eindelijk
tijd om bij te kletsen.
Alex Klaasen: „Ik probeer wel
zo veel mogelijk voorstellingen
van collega's te zien. Ik vind het
belangrijk te zien wat zij doen."
Hanna van Vliet lacht: „Ik heb me
op mijn vrije avond helemaal op
de fiets gehesen om jou te kun
nen zien!" Klaasen is genomi
neerd voor zijn rol in Kiss of a spi-
derwoman en bindt onder andere
de strijd aan met zijn tegenspeler
René van Kooten. „Dat vind ik
heel raar, dat je ineens concurren
ten bent."
Van Vliet, hoofdrolspeelster in
De Tweeling en in die hoedanig
heid kandidaat voor een Musical
Award, kijkt bedenkelijk. „Weet je
wat pas gek is? Als je niet genomi
neerd bent met je tegenspeler. Ro
sa (da Silva, red.) is superblij voor
me, maar het is ook superrot. We
kennen elkaar zo goed, zijn studie
maatjes en vriendinnen, en zon
der elkaar was deze rol een heel
andere geworden." Even verderop
poseren ex-geliefden Guido Spek
Hartsvriendenen Desi van Doeve
ren Ali Baba en de 40 Rovers), die
nog steeds goed met elkaar kun
nen opschieten, braaf voor de toe
gestroomde pers. René van
Kooten Greaseis een hoekje inge
doken met Rop Verheijen (Mi-
noes) en Lone van Roosendaal
Heerlijk duurt het langst
In huize Van Erkel-Van Vled-
der hebben ze elkaar als klank
bord. „Ik ben blij dat we werk en
privé niet gescheiden houden",
zegt Xander van Vledder. Ze zijn
beiden genomineerd. Zij, Roos,
voor Het meisje met het rode haar,
hij Xander, voor Willem Ruis. Ze
kijken uit naar de uitreiking 6 ja
nuari. Van Erkel: „Dat wordt vast
een feestje. Ja, ook als we niet win
nen."
Reus uit Vlaanderen was
zelfbewust en vol passie
RECENSIE
HUGO CLAUS, DE JONGE JAREN
door Hans Renders
Georges Wildemeersch - Hugo Claus,
de jonge jaren. Polis, 34,95 euro.
door Marlies van Leeuwen
De genomineerden voor de Musi
cal Awards kwamen gistermiddag
bijeen om hun nominatie alvast te
vieren.
Acteur Guido Spek (zwart colbert) tijdens de lunch in het Vondelpark. Hij
speelt in de soap GTST en ook in de musical Hartsvrienden, foto Daniel Kroll
