Musical
'Sky'
legt de
lat hoog
Een echte
maar dan in 1678
(U&i
26 CULTUUR SHOW
Het schrijven
duurde langer
dan eerst
gedacht. De
ochtendgave ligt
er nu eindelijk.
Souffleurs
van
schrijver
A.F.Th.
Circus is hit in
kerstvakantie
Metropole Orkest maakt weer
kans op een Grammy Award
Sneeuwbui in
Ziggo Dome
Dat kan ook amper an
ders als het producen
tentrio bestaat uit Ro
bin de Levita Soldaat
van OranjeJohn Ewbank en Mar
co Borsato. Ewbank schreef de mu
ziek voor de voorstelling die in
april volgend jaar in première gaat
en gisteren werd gepresenteerd.
Vooral de bemoeienis van Bor
sato springt in het oog. Hij vervult
officieel de rol van vocal coach én
coproducent, maar verschijnt ook
als publiekstrekker met zijn naam
prominent op de affiche. Immers:
veel songs dragen zijn signatuur.
Zo krijgen Afscheid nemen bestaat
niet, Ik kan het niet alleen, Vlinder
en ook het recente Mooi een twee
de leven in de musical.
'Marco en ik werken
de laatste tijd nauwer samen
dan ooit tevoren'
Ewbank schreef de songs al in
2003, nadat hij het script van de
Amerikaanse Sarah Miles las.
Omdat de productie van de mu
sical vertraging opliep, maakte
Borsato van de gelegenheid ge
bruik een deel ervan zelf op te ne
men. „Natuurlijk is Marco goed in
zetbaar als twitterbom", duidde
Ewbank, die Borsato bij het pro
ject haalde toen de voorbereiding
echt op gang kwam. „Maar het
voelde ook onnatuurlijk om dit
zonder hem te doen. We werken
de laatste tijd nauwer samen dan
ooit."
Borsato zei met gerust hart zijn
fiat aan de productie te geven: „Ik
ben nooit bang om risico te ne
men als ik ergens in geloof. Dat
heb ik met de film Wit Licht al eer
der gedaan."
Andere attentiemagneet moet
de revolutionaire 3D-technologie
worden die het verhaal over het
eenzame pubermeisje Sky visueel
ondersteunt. Op het rode theater
pluche met een 3D-bril op is voor
Nederland een nieuw concept.
Als de Nijmeegse
klerk Caspar Son-
mans na zijn huwe
lijksnacht wakker
wordt, blijkt zijn
mooie bruid Sara
spoorloos verdwenen. Het is de
ochtend van 10 juli in het ramp
jaar 1672 en de stad is die nacht in
genomen door het Franse leger.
De Ochtendgave, de roman
rond de Vrede van Nijmegen die
vandaag uitkomt, is de eerste his
torische roman van A.F.Th, van
der Heijden. Toch is het een ech
te A.F.Th., met een ingenieus plot
over een driehoeksverhouding te
gen de achtergrond van enkele in
grijpende gebeurtenissen. Zoals
altijd liet Van der Heijden zich
van tevoren ruim voorlichten en
verrichtte hij uitgebreide re
search.
Drie belangwekkende momen
ten in de historie van Nijmegen
vormen het decor van De Ochtend
gave. Het boek begint met de ont
hoofding van burgemeester Wil
lem Roukens in 1705, de inname
van de stad door het leger van Lo-
dewijk XIV in 1672 en de Vrede
van Nijmegen in 1678. Hoofdper
soon Caspar Sonmans is de scha
kel tussen deze drie belangrijke
momenten in de historie van de
keizerstad.
De hoofdpersoon is in 1672
nog belast met het dagelijks tel
len van het aantal kogelgaten in
de Sint Stevenstoren tijdens het
Franse beleg. Bij de vredesonder
handelingen in 1678 heeft hij zich
inmiddels opgewerkt tot een be
langrijke administrateur, die de
afspraken en verdragen op schrift
moet stellen.
Hij krijgt zo weer indirect con
tact met zijn verdwenen bruid,
die als dubbelspion informatie
doorspeelt vanuit de Franse dele
gatie naar de Nederlandse. Ze
blijkt de concubine te zijn van de
Franse markies Ezechiël Calayan-
ni, dezelfde die Caspar dagelijks
50 gulden 'vluchtgeld' heeft laten
betalen voor zijn bruid. Na het
sluiten van de vrede weet Caspar
zijn bruid mee te nemen uit de
Franse ambassade, achtervolgd
door haar jaloerse Franse min
naar. Op de Grote Markt komt
het tot een dramatisch hoogte
punt.
Het is niet toevallig dat de ro
man zich in historisch Nijmegen
afspeelt. De gemeente en de
schrijver tekenden in februari
2009 een contract dat er een no
velle zou verschijnen bij de 330-ja-
Caspar krijgt indirect
contact met zijn
verdwenen bruid, die
dubbelspion is
rige herdenking van de Vrede
van Nijmegen, later dat jaar. De
gemeente betaalde ervoor: 15.000
euro als voorschot en bij voltooi
ing zou nog eens 15.000 euro over
gemaakt worden.
Al snel raakte Van der Heijden
geïnspireerd door het thema en
vroeg uitstel. De bescheiden no
velle zou een vuistdikke roman
worden van zeshonderd pagina's.
Toen sloeg het noodlot toe. Van
der Heijdens zoon Tonio veronge
lukte en na een periode van rouw
resulteerde dat in een veelgepre
zen andere roman: Tonio.
Lange tijd leek het erop dat de
Nijmeegse roman er nooit meer
zou komen. Totdat uitgeverij De
Bezige Bij en de gemeente Nijme
gen enkele weken geleden, met
zeven jaar vertraging, het verschij
nen van De Ochtendgave aankon
digden.
Van de eerder geopperde zes
honderd pagina's is uiteindelijk
de helft overgebleven. Het boek is
verdeeld in vier delen, waarbij de
gebeurtenissen zich telkens afspe
len op één van de drie historische
dagen voor Nijmegen.
Die delen kenmerken zich
door- typisch A.F.Th, - gedetail
leerde beschrijvingen, gebaseerd
op actuele feiten. Zo komen we
te weten dat het Franse delegatie
lid Charles Colbert de broer is
van Jean-Baptiste, die wordt ge
zien als naamgever van het beken
de mannenjasje. De Nijmeegse ge
meenteraad van 1702 krijgt ruim
driehonderd jaar na dato nog een
sneer van de schrijver voor het
verpatsen van de fraaie Romeinse
collectie van oudheidkundige Jo
hannes Smetius.
Mooi detail is het ooievaarspaar,
dat regelmatig terugkeert in het
verhaal. De twee staan op de
markt vastgebonden om visafval
op te eten. De ooievaar is niet al
leen symbool van zwangerschap,
maar ook van trouw aan ouders,
staat en kerk en van onsterfelijk
heid. Bij de ontknoping op de
markt speelt de vrouwtjesooie
vaar een belangrijke rol.
Na de mooie traagheid van de
eerste drie delen, neemt Van der
Heijden in de epiloog van deel
vier plots grote stappen. In een
dialoog tussen vader Caspar en
zoon Etienne worden veel losse
eindjes aan elkaar gebonden. Ook
de belangrijkste vraag wordt dan
beantwoord: wie is de echte va
der van Etienne? Is hij daarmee
de ochtendgave van Caspar voor
zijn bruid aan het einde van de
huwelijksnacht?
PROF. DR. PETER
RIETBERGEN, hoog
leraar aan de Rad
boud Universiteit in
Nijmegen:
„In februari 2009
hebben we uren
lang met elkaar ge
praat over de Vrede
van Nijmegen, vrij
uitgebreid dus. Hij
wist op dat moment
nog niet veel over
die periode. We heb
ben het vooral ge
had over het ramp
jaar 1672, hoe de
Fransen hebben
huisgehouden in
Oost-Gelderland. Ik
heb hem nog andere
boeken geadviseerd.
Zo heb ik zeifin
1978 een congres ge
organiseerd over de
Vrede van Nijmegen
en daarbij is een her
denkingsbundel ge
schreven. Daarin
staat te lezen hoe de
koetsen door de stra
ten reden, wie vol
gens het protocol
het eerst naar bin
nen mocht bij het
betreden van een
huis. Er zaten toen
veel gezanten in de
stad en die moesten
allemaal gehuisvest
worden. Ik heb hem
verteld wie waar
zat."
Nog nooit waren in Nederland zo
veel circusproducties te zien tij
dens de kerstvakantie als dit jaar.
Dat meldt de Vereniging van Ne
derlandse Circus Ondernemin
gen (VNCO). Bijna elke stad in
Nederland kent inmiddels een
kerstcircustraditie.
„Tegenwoordig is de kerstvakan
tie voor circussen de drukste tijd
van het jaar", zegt Marcel van den
Ende, voorzitter van de VNCO.
Kerstcircus Ahoy en het Wereld
kerstcircus in Carré zijn de twee
grootste circussen en trekken sa
men bijna 100.000 bezoekers.
Wintercircus Martin Hanson gaat
voor de 37e keer op tournee langs
theaters in het land.
Het Metropole Orkest maakt we
derom kans op een Grammy
Award. Het album Sylvia, dat het
Nederlandse orkest opnam met
de Amerikaanse jazzformatie
Snarky Puppy, is genomineerd
voor de prestigieuze muziekprijs
in de categorie beste hedendaagse
instrumentale album.
Het is de zeventiende keer dat
het Metropole Orkest kans maakt
op een Grammy. Dat is een re
cord voor een Nederlandse ar
tiest. „Deze nominatie is wat mij
betreft de meest bijzondere uit
de geschiedenis van het orkest",
reageert directeur Mare Altink.
„Het toont aan hoe het Metropole
Orkest bij de absolute wereldtop
behoort." Volgens Altink mag ie
dereen trots zijn op de nomina
tie. „Het is een visitekaartje voor
de Nederlandse cultuur in het
buitenland."
Of het Metropole Orkest de
Grammy wint, wordt op 15 fe
bruari duidelijk. Dan worden de
Grammy's voor de 58e keer uitge
reikt. De Amerikaanse rapper
Kendrick Lamar heeft met elf no
minaties de grootste kans een
Grammy 2016 in de wacht te sle
pen. Taylor Swift en The Weeknd
hebben beiden zeven nominaties
op zak. Ook populaire artiesten
als Ed Sheeran, Mark Bronson,
Sam Hunt en Meghan Trainor be
horen tot de kanshebbers.
Tijdens de kerstshow in de Am
sterdamse Ziggo Dome wordt op
26 en 27 december de grootste lo
kale sneeuwbui ooit in Neder
land gegenereerd. Tientallen
sneeuwkanonnen in de zaal gaan
ervoor zorgen dat het publiek on
der een pak echte sneeuw wordt
bedekt. Dat maakten RTL Neder
land en Stage Entertainment Ne
derland gisteren bekend. De rode
draad van de Christmas Show is
een kerstsprookje, waarin de
10-jarige Max droomt van een
witte kerst. Wanneer de weer
man op tv vertelt dat het dit jaar
wéér niet zal gebeuren, gaat Max
op zoek naar een kerstfee die dat
alsnog voor elkaar kan krijgen.
Marco Borsato stort zich in een
musicalavontuur. foto ANP KIPPA
door Stefan Raatgever
Aan voorspellingen over het succes
durft niemand zich te wagen, maar
duidelijk is dat de musical Sky een
project is waarvan de ambities tot
in de hemel rijken.
John Ewbank componist
AF.Th.
door Geert Willems
A.F.Th, van der Heijden - De ochtend
gave, De Bezige Bij, 23,90 euro (hard
cover), 18,90 euro.
Peter Rietbergen.
HUBERT C.W. HEN
DRIKS, studiege
noot filosofie van
A.F.Th, en nu direc-
A.F.Th, van der Heijden, foto ANP KIPPA
portretten souffleurs: Bert Beelen, Do Visser, Gerard Verschooten
THEATER
MUZIEKPRIJS
THEATER
