Achter hermetisch gesloten deuren mogen Nederlandse militairen in Californische
12 NIEUWS
Plassch
Minister Hennis-
naar Californië met 160 frika
Nederlandse enclave in Verenigde
Staten is enthousiast, maar er hapert
nog wel wat aan opvolger van F-16.
Bagdad'- geïnspireerde afbeel
ding. 'Er zijn geen problemen met
ALIS', staat erboven.
ALIS is het softwaresysteem
dat onder meer het onderhoud en
de staat van de vliegtuigen in de
gaten houdt. Vliegtuigtechnici
werken hier zowel met een vuist
dikke laptop als een schroeven-
draaier.Het systeem hapert nu te
vaak, vertelt Eisma, en de ontwik
kelaars van Lockheed lopen achter
op schema. „Het kost te veel in
spanning om steeds foutmeldin
gen op te lossen."
Het wil wel eens helpen om al
les als een Windowscomputer
even uit en weer aan te zetten,
waarna alsnog zonder problemen
gevlogen wordt, maar soms moet
een testvlucht geannuleerd wor
den. Eisma zit Lockheed achter de
broek om alles op tijd op te los
sen. „Ze zullen een tandje bij moe
ten zetten om het recht te trek
ken."
Nederland houdt echter reke
ning met enkele maanden vertra
ging in de levering, iets wat de
luchtmacht juist niet kan gebrui
ken. Alleen dankzij veel extra
bloed, zweet en tranen van het
personeel blijven de oude F-16's
inzetbaar om boven Irak IS te bela
gen. „Het kost monteurs steeds
meer moeite om een toestel na
Minister Hennis
bezocht deze
week het lucht
machtsquadron
in Californië -
met in haar baga
ge 160 Hollandse
frikandellen
voor de man
schappen.
Haar vliegtuig
werd bij aan
komst op vliegba
sis Edwards bege
leid door de eer
ste twee F-35's
die Nederland
kocht. „Zo fantas
tisch om te zien
dat iets dat lang
geleden op pa
pier is begonnen,
wat zóveel debat
ten heeft veroor
zaakt, niet langer
slechts papier is.
Als ik ze de lucht
in zie gaan, ben
ik gewoon héél
erg trots, vooral
op onze men
sen."
De minister voor
ziet ondanks ver
traging en proble
men in de leve
ring en ontwik
keling van de
software geen
uitstel van de in
troductie in Ne
derland, gepland
in 2019. „We heb
ben nog heel
veel tijd om het
te fiksen." Ze is
niet ongerust: „Ie
der systeem
heeft z'n kinder
ziektes."
De luchtmacht
wil een van
de twee toestel
len komende zo
mer de oceaan
over vliegen voor
een bezoek aan
Nederland, zodat
omwonenden
van de vliegba-
ses Volkel en
Leeuwarden zelf
kunnen ervaren
of ze te maken
krijgen met de
extra geluidsover
last waar ze voor
vrezen.
De Nederlanders vormen met
hun gezinnen een kleine Holland
se enclave in Lancaster en Palmda-
le, slaperige stadjes in de omge
ving van de basis.
Sommigen woonden ook al in
Florida voor een eerdere testfase.
Allemaal blijven ze jaren in de VS
om de komst van de JSF goed voor
te bereiden. Bitterballen en frikan
dellen draaien ze inmiddels zo
goed en zo kwaad als het gaat zelf.
Vooral een van de techneuten
blijkt er talent voor te hebben.
De ploeg heeft twee F-35's tot
zijn beschikking, de F-001 en de
F-002. Daarmee probeert het
team onder meer uit te vinden
hoe onderhoud en opleidingen er
uit moeten zien als de luchtmacht
straks in 2019 de eersten van 37
nieuwe straaljagers in gebruik
neemt.
Ook testen ze alle mogelijke si
tuaties waarin een piloot verzeild
kan raken. Een luchtgevecht bij
voorbeeld, gesimuleerd met oude
A4 Skyhawk-gevechtsvliegtuigen
in de rol van aanvaller. Over een
paar weken gaan de pioniers tot
grote vreugde van de wapentech
neuten in het team de eerste bom
men en raketten afwerpen op een
verlaten stukje Amerika.
De JSF mag in Nederland dan
bekend staan als 'vliegende Fyra'
die alsmaar duurder wordt, Lau-
rens-Jan Vijge en zijn collegavlie
gers zijn na de eerste testmaanden
enthousiast. „De radar en de an
tenne zijn zo belachelijk goed,
daar kun je in de F-16 al
leen van dromen", ver
zekert Vijge.
Zeker
als straks alle technologie af is -
het toestel wordt getest terwijl
het nog in ontwikkeling is - ver
wacht hij dat het 'zoveel spannen
de dingen kan, dat we nooit in de
problemen komen'.
Kopzorgen
Kolonel Bert de Smit, piloot en de
baas van het detachement voor
ziet nog onbekende nieuwe moge
lijkheden: „Nog maar 40 procent
van de capaciteit van de proces
sors in het toestel wordt nu ge
bruikt."
Maar de softwarespecialisten
van de luchtmacht hebben wel
kopzorgen. Niet voor niets hangt
op de wand van de Amerikaanse
kantoor-cubicle van IT'er Kees Eis
ma een op Saddam Hoesseins mi
nister van Informatie - 'er zijn
geen Amerikaanse ongelovigen in
'Nog maar 40 procent
van de capaciteit van
de processors in het
toestel wordt gebruikt'
odelijk ge
weld geautori
seerd', staat
in alarmeren
de rode let
ters op de bor
den aan het hek op vliegbasis
Edwards, een immens terrein in
de Mojavewoestijn in Zuid-Califor-
nië. Wie het waagt over het prik
keldraad naar de hangars daarach
ter te klimmen zet zijn leven op
het spel. Hier staan F-35's uit de fa
brieken van Lockheed Martin - in
Nederland beter bekend als JSF -
die koste wat kost worden onttrok
ken aan het oog van Russen en
Chinezen.
Alleen onder escorte van een
bevoegde militair is dit deel van
de basis toegankelijk. Bellen is er
verboden, foto's maken van de
cockpit of een geopend vliegtuig
luik al helemaal. Alle bezoekers
zien bij binnenkomst een waar
schuwingsposter met een F-35 en
daaronder een haast identiek vlieg
tuig tegen de skyline van Sjang
hai. 'Toeval of spionage?', staat er
boven. 'Wees voorzichtig met wat
je online deelt!'
„De Chinezen hebben een
vliegtuig dat hier heel erg op lijkt.
Hoe krijgen ze het voor elkaar!
Maar ik geloof niet dat het kan
wat de onze kan", zo stelt vlieger
Laurens-Jan Vijge gerust als hij
een blik in de geopende buik van
de Fooi toestaat, een van de Ne
derlandse testtoestellen
die onder een reus-
zonne
scherm worden klaargestoomd
voor vertrek.
Hij wijst op een gesloten pa
neel. Daarachter zit een computer
met ingenieuze software die on
der meer informatie van razend
krachtige sensoren verwerkt. Zo
ziet de vlieger vijandige toestellen
op grote afstand naderen en ont
gaat geen enkel radarsysteem op
de grond hem meer. Iets wat in de
F-16 nog wel eens voorkomt. Pi
loot Vijge - 'Sjoak' voor zijn colle
ga's - klopt op de vliegtuigromp.
„De samenstelling van dit kunst
stof is ook heel erg geheim. Het
zorgt dat je bijna onzichtbaar bent
voor een radar."
Heilige grond
Vijge, drie collegavliegers en zo'n
dertig technische en ondersteu
nende mensen bemannen sinds
begin dit jaar een Nederlandse
post op vliegbasis Edwards - heili
ge grond omdat daar ooit de eer
ste spaceshuttle landde en piloot
Chuck Yeager er voor het eerst
door de geluidsbarrière vloog.
Tussen de stekelige joshua
trees, die zo kenmerkend zijn
voor dit kurkdroge deel van Cali
fornië, vormt Edwards een uitge
strekte stad op zich, met een kerk,
een zwembad, Burger King en Ta
co Bell, een golfbaan en scholen
voor kinderen van inwonende
militairen.
Pionieren in de lucht met
Kolonel Bert de Smit piloot
door Karlijn van Houwelingen
