8? 3
i
DIEKSTRA
Blijf vooral doen watje altijd
doet. Houd je routine aan,
ga niets uit de weg
Moed is niet de afwezigheid
van angst, moed is het
overwinnen van angst.
li
Niemand die kan
zeggen vanaf
wanneer we niet
meer bang voor de
ander hoeven te zijn
INSPIREREND
MOTIVEREND
EIND
OORDEEL
gelezen kans voor terroristen."
Een fractie van een seconde over
woog ze om haar favoriete hardloop
wedstrijd aan zich voorbij te laten
gaan. „Dat is wat angst met je doet,
dat weet ik als professional.
Angst dicteert datje bepaalde situa
ties moet vermijden. Daarmee creëer
je de illusie datje het gevaar af
wendt, maar in feite is dat onzin.
Wie zich door angst laat leiden, laat
zijn leven overnemen. Dat is precies
wat terroristen willen. Hoe klein
ook, als mens loop je altijd en overal
een risico. De kunst is om je te reali
seren datje kwetsbaar bent en tege
lijkertijd je leven te blijven leven."
Of het kinderachtig is dat hij bang
is, vraagt mijn zoon kleintjes van
onder zijn deken. Nee, zeg ik. „Dat
moet jij wel zeggen, want jij bent
mijn moeder," zegt hij. Op mijn tele
foon zoek ik een fragment op van de
Amsterdamse burgemeester Eber-
hard Van der Laan. Dat we bang
worden van terroristische aanslagen
noemt hij 'vanzelfsprekend'. Ik kijk
mijn zoon aan en zeg: „Zei ik het
niet? Nu komt er een mooie zin!" Ik
citeer Van der Laan: „Moed is niet
de afwezigheid van angst, moed is
het overwinnen van angst."
„Maar laten we niet vergeten dat
angst ook een nuttig gevoel is," zegt
Berthold Gersons, emeritus hoogle
raar psychiatrie aan het Academisch
Medisch Centrum van de Universi-
teit van Amsterdam, en adviseur bij
Arq, een groep van instellingen en
organisaties die zich bezighoudt met
de gevolgen van schokkende gebeur
tenissen en psychotrauma. „Je kunt
het vergelijken met pijn; angst ver
telt je dat er iets aan de hand is."
Een lichte vorm van angst is onder
deel van ons leven, zegt Gersons.
„Mensen zijn geprogrammeerd op
overleven. Daarom letten we goed
op. Tijdens traplopen, in het verkeer,
met vuur. „Dat noemen we geen
angst maar concentratie. Worden we
afgeleid, dan maken we brokken."
Dat de gebeurtenissen in Parijs zo'n
impact op ons hebben, komt doordat
Parijs letterlijk en figuurlijk dichtbij
ligt, zegt de emeritus hoogleraar.
„We zijn er allemaal wel eens ge
weest, je kent de stad, je reist er in
een paar uur heen. U en ik voelen
nu: wat daar gebeurt, zou hier ook
kunnen gebeuren. En de Franse pre
mier stelt ons niet gerust, want die
zegt: er zijn nog veel meer aanslagen
in voorbereiding."
Wat vertel ik mijn zoon? „Ik raad u
aan om hem te zeggen hoe het is.
Hij is oud genoeg om een aantal
dingen zelf te beoordelen, en hij
merkt dat u gespannen bent. Als u
zegt: er is niets aan de hand, er zal
nooit iets gebeuren, dan leidt dat tot
verlies van vertrouwen want hij
weet dat het onzin is wat u zegt. Bij
kleine kinderen werkt het anders:
zij hebben geen idee wat er aan de
hand is en reageren puur op de ge
zichtsuitdrukking van hun vader of
moeder."
Bang zijn is vermoeiend, zegt hoog
leraar Gersons. „Wie angst heeft, ge
bruikt een deel van zijn
werkgeheugen permanent, je ver
keert doorlopend in de waakstand.
Je let op alles, je interpreteert van
alles, met als vervelend bijverschijn
sel datje snel geïrriteerd bent. Dat
zie je in Israël: de bevolking daar is
doorlopend op haar hoede voor aan
slagen. Dat leidt tot gespannen,
wantrouwende mensen."
Volgens Juul Gouweloos loopt het
bij ons zo'n vaart niet. De spanning
die veel mensen voelen neemt over
een paar dagen weer af. Dat zegt
ook Bram Bakker. „Wees eerlijk: was
jij afgelopen vrijdag voordat het
nieuws uit Parijs kwam nog bezig
met de aanslag op Charlie Hebdo?
Ik denk het niet, toch? Precies."
René Diekstra
buigt zich over de
menselijke geest
Twee weken geleden was René
Diekstra nog in Parijs. Nu,
thuis, v raagt hij zich na de
aanslagen af wat te doen met
verdriet en woede.
Op mijn bureau staat een bronzen engeltje
met gespreide vleugels. Daartussen een
kaart met de tekst: 'Het eerste en groot
ste gebod, laatje door hen geen angst
aanjagen.' Het stamt uit een angstige
tijd in mijn leven en herinnert me eraan
zo veel mogelijk meester over mijn eigen
gevoelens te blijven.
Afgelopen zaterdagochtend lukte dat niet
goed. Terwijl ik de kranten van de deur
mat pak en de voorpagina's scan, begin
ik te trillen. Als bij mokerslag besef ik
dat het kwaad zich in zijn meest mon
sterachtige gedaante weer heeft gemeld.
Precies over dat gedeelte van Parijs waar
ik geregeld verblijf - twee weken geleden
nog - blijkt een hel van bloeddorst,
wraakzucht en vernietigingsdrang te
zijn uitgestort. Met bevende handen en
opkomende tranen worstel ik de berich
ten door. Ontzetting en verdriet die ver
volgens in heftige woede overgaan.
Wat moet je met dat verdriet, die woede?
Voor de zoveelste keer een stille tocht
houden? Dat mag dan een emotioneel
ventiel bieden en een gevoel van saam
horigheid teweegbrengen. Maar zet het
zoden aan de dijk in de strijd tegen het
kwaad? Met z'n allen de straat op om bij
onze regering af te dwingen dat de bom
bardementen
op IS worden
opgevoerd? Kun
je oorlog met
oorlog de we
reld uithelpen?
De successcore
daarvan is tot
nu toe niet erg
geruststellend.
De war on ter
ror lijkt de we
reld niet
aantoonbaar
veiliger te heb
ben gemaakt.
Wat dan? Gren
zen sluiten,
overal bewaking, geen vluchtelingen
meer opnemen uit islamlanden, islam
als godsdienst bij wet verbieden?
Mijn woede, besef ik, is machteloosheid,
uitzichtloosheid. Niemand die de garantie
kan geven dat het niet opnieuw gebeurt.
Niemand die weet hoeveel jongemannen
in de krochten van de samenleving
staan te wachten op hun beurt voor suï
cidaal heldendom. Niemand die kan
zeggen vanaf wanneer we niet meer
bang voor de ander hoeven te zijn. We
staan voor de moeilijkste opdracht
waarvoor mensen gesteld kunnen wor
den: te leven in angst en je niet door
angst laten leiden. Dat vraagt behalve
om veiligheidsmaatregelen ook om on
derlinge vertrouwensmaatregelen. Zo
lang die twee niet gelijk opgaan, zal
angst het laatste woord hebben.
dinsdag 17 november 2015
GO
Het voelt alsof je in 'je midden
blijft' en extreme positieve of
negatieve emoties het niet
kunnen overnemen.
Anderen kunnen weieens
denken datje een ijskonijn
bent. Zet lekker een stap weg
van die gedachte.
Fijn om op
te kunnen
terugvallen.
44
44
-^Reageren? Mail naar hartenziel@persgroep.nl
