Rutte 'ongelooflijk
nieuwsgierig' naar lek
lSIHhb
SI
J-JU
NIEUWS 11
Het Binnenhof staat
op zijn kop door een lek
uit de commissie-Stiekem.
Hoe wordt het spel
tussen journalist en
bron gespeeld?
VOORBEELDEN
De parlementaire
redactie van deze
krant jaagt de da
gen voor Prinsjes
dag op de Miljoe
nennota. Elk me
dium wil de primeur. Na een paar
dagen vruchteloos proberen, geeft
een bron aan de Miljoenennota te
willen lekken. We spreken af op
de stoep van een woonhuis, vier
uur voordat de persen gaan
draaien. Het lek komt niet opda
gen.
Irritatie, wat nu? Bellen maakt
ons traceerbaar. We laten iemand
bellen die niet traceerbaar is. De
bron geeft aan bij nader inzien te
willen afspreken op een parkeer
plaats langs een rijksweg bij een
wegrestaurant ver weg. Verdorie,
geen auto bij de hand, de deadline
komt dichterbij. 1,5 uur voor de
deadline ontmoeten we het lek.
Hij zit in de auto naast de onze.
Wij mogen geen foto's maken, al
leen overschrijven. We spreken
een voicerecorder in met info die
voorbijkomt. In de auto tikken we
het artikel voor de voorpagina van
de volgende dag. Nog net op tijd.
Lekken gaat niet altijd zo hec
tisch en geheimzinnig. Het is in
Den Haag aan de orde van de dag
en gaat meestal gewoon gemoede
lijk bij een kopje koffie.
Het is van alle tijden. Welke jour
nalist loopt weg voor exclusieve
informatie? Op het Binnenhof
zijn vijftig voorlichters bij fracties
actief. De ministeries hebben
twintig bewindslieden. De men
sen daaromheen vormen in het
jargon 'de bontkraag', twintig poli
tiek assistenten en zo'n 150 voor
lichters die vaak op het Binnenhof
zijn. Dan zijn er 150 Tweede Ka
merleden en 75 Eerste Kamerle
den. De harde kern van de parle
mentaire journalistiek - mensen
die er dagelijks rondlopen - zijn
er ook zo'n 150. Zet ze op een vier
kante kilometer en er wordt ge
lekt. Heel erg veel gelekt.
Een politicus, ambtenaar, voorlich
ter of spindoctor bezit informatie
en verstrekt een journalist iets
nieuwswaardigs. Die komt daar
door in de positie dat hij iets kan
brengen wat de concurrentie niet
heeft. De verstandhouding tussen
lek en journalist is cruciaal. De
bron moet vertrouwen hebben in
de journalist. Er is sprake van een
gunfactor. Een lek stelt zich kwets
baar op: als duidelijk wordt dat
hij/zij vertrouwelijke informatie
doorspeelt, dan komt de positie
van het lek in een kabinet, een
fractie of een ministerie in gevaar.
Een journalist die iets verprutst,
raakt direct uit de gratie.
Manieren om te lekken zijn legio.
Er zijn slimme en kwetsbare me
thodes. Als het echt explosief
nieuws is, dan moet je niet bellen.
Dan is er een gesprek onder vier
ogen waarin informatie wordt ge
deeld, zodat niets naar de bron
leidt. Dat gesprek heeft plaats op
een locatie buiten de ring van het
Binnenhof. Als er toch wordt ge
beld, dan met een anonieme gsm.
Vertrouwelijke informatie mailen
is niet handig want traceerbaar. In
dat geval is het beter een print of
een usb-stick te overhandigen.
Er is het lek dat op zoek is naar
rechtvaardigheid en zich verzet te
gen de doofpot. Dat kan een klok
kenluider zijn, een Kamerlid of
minister die vindt dat hem on
recht is aangedaan omdat er iets
wordt achtergehouden. Een bron
kan ook rancuneus zijn. Of ie
mand wil een proefballonnetje los
laten om te zien hoe bepaald be
leid of voornemen in een verkie
zingsprogramma valt in de publie
ke opinie. Dan krijgt de journalist
een document van een voorlich
ter, met de bedoeling dat hij dit
wereldkundig maakt.
Hoe betrouwbaar dergelijke poli
tiek gekleurde informatie is, is al
tijd maar de vraag. Ministeries,
fracties en de ministerraad zijn er
op bedacht dat krantenredacties
reconstructies brengen van politie
ke verwikkelingen. Daartoe heb
ben zij spindoctors, die journalis
ten graag helpen er een draai aan
te geven die de partij of het minis
terie in kwestie goed uitkomt.
Een journalist moet zich wel afvra
gen in welk spel hij is beland. Het
is goed te bedenken wat een bron
wil bereiken en waarom. Maar het
gaat er niet om dat je een bron mo
reel de maat neemt. Nieuws is
nieuws.
DEN HAAG. De specia
le commissie van de
Tweede Kamer die
het lek moet onder
zoeken, heeft al één
lid: PvdA-Kamerlid
Jeroen Recourt. Hij
was zes jaar rechter,
waarmee hij aan de
door de Kamervoor
zitter gevraagde juri
dische kennis vol
doet. De andere par
tijen beslissen na
het weekend wie zij
afvaardigen, blijkt
uit een rondgang
langs de partijen.
De onderzoekscom
missie moet kijken
of er voldoende
grond is om een of
meerdere fractie
voorzitters te vervol
gen voor het lekken
uit de commissie-
Stiekem, waarin het
werk van de inlich
tingendiensten
wordt besproken. Be
gin 2014 zou uit die
geheime vergaderin
gen gelekt zijn.
Volgens premier
Mark Rutte is het
goed dat de Kamer
het 'voortvarend op
pakt'. Hij weet niet
welke naam of wel
ke namen van frac
tievoorzitters tij
dens het onderzoek
door het Openbaar
Ministerie kwamen
bovendrijven. Wel is
hij 'ongelooflijk
nieuwsgierig' naar
wie er heeft gelekt,
maar hoeft hij dat
als premier niet te
weten. „Vanuit mijn
functie is dat geen
need to know."
Rutte benadrukte
dat er volgens hem
geen staatsgehei
men zijn gelekt.
„Dat stel ik als feit
vast. Er stond geen
stempel 'staatsge
heim' op."
■■«Mlii'll 11 - .1 ..TV
Brochure en (0318)58 09 58
ii i ui mum HDÏ/1
8/10 dagen Barcelona
v.d. Valk Barcarola,
Catalonië, Gaudi Dal!
8 daagse
Wandel- of langlaufreis
Beierse Allgau (Sonthofen)
8 daagse
Wandel- of langlaufreis
Fusch in het Salzburgerland
ZATERDAG 14 NOVEMBER 2015
Lekken voor
beginners
Lekken is al zo oud als
de politiek zelf. De
laatste jaren waren er
diverse affaires:
In september 2009
toont RTL Nieuws
in aanloop naar
Prinsjesdag alvast
de Macro Economi
sche Verkenning,
een stuk dat tradi
tioneel altijd pas
op de derde dins
dag van september
openbaar mag wor
den gemaakt. Aan
het watermerk op
het papier was te
zien dat het ging
om een exemplaar
van de PvdA. Ka
merlid Paul Tang
bekende dat hij
het lek was en
mocht voor straf
een maand lang
niet meer het
woord voeren op
zijn beleidsterrein.
In dezelfde maand
ontsteekt premier
Balkenende in woe
de als RTL Nieuws
citeert uit geheime
notulen van de mi
nisterraad. Daaruit
blijkt dat Balkenen
de veel kritiek
krijgt van colle
ga-ministers op de
manier waarop hij
het Hedwigepol-
der-dossier afhan
delt. Balkenende
schakelt de Rijksre
cherche in om het
lek te vinden. Na
bijna een jaar zoe
ken wordt de zaak
gesloten. Er is
nooit een schul
dige aangewezen.
In 2014 wordt
GroenLinks-Kamer-
lid Linda Voortman
ervan verdacht dat
ze de namen van
de sollicitanten
naar de post van
Nationale Ombuds
man heeft gelekt
naar de NOS. Ka
mervoorzitter Van
Miltenburg doet
aangifte en Voort
man wordt een
maand geschorst.
Later pleit de Rijks
recherche haar vrij
en moet Van Mil
tenburg door het
stof.
door Jan Hoedeman
WAT IS LEKKEN?
HOE WERKT HET?
WAT VOOR LEKKEN ZIJN ER?
HOE BETROUWBAAR IS EEN
LEK?
door Hanneke Keultjes
v.a. slechts
Vertrekdata:
30jan/6,13,20, 27febr
5,12 mrt
Bij Bolderman
aanbetalen niet verplicht!
Vertrekdata:
9,16, 30jan/20, 27febr
12 mrt
Vertrekdata:
6,27febr 12 mrt 11,25 april
2, 23 mei 6, 20 juni
ll t J
boekingen. www_(,0l(|erman.nl
