Ganzen en vossen in 't Groote Gat
'Container'
uit West-
Souburg
BUITEN 11
Uit de Zeeuwse klei
Zeeuwen in de buiten
Marcel de Visser (51) stapt het voetbal
veld op in Oostkapelle om de wed
strijd tussen de dames van de plaat
selijke club en GJS uit Gorinchem
te leiden. De Visser vindt het 'scheidsrechteren'
leuk om te doen. Vijfjaar geleden is hij ermee
begonnen. Bij een wedstrijd van een jeugdelftal
van Oostkapelle kwam de scheidsrechter niet
opdagen. De Visser nam de fluit ter hand en
sindsdien leidt hij met enige regelmaat een voet
balwedstrijd.
De Visser heeft een cursus scheidsrechter ge
volgd en is vanaf die tijd clubscheidsrechter.
Dat beteketent dat de Oostkapellenaar invalt
wanneer een arbiter verhinderd is, zoals bij de
wedstrijd tussen Oostkapelle en GJS. „Ik fluit al
leen bij de dames en de jeugdteams", vertelt De
Visser. „Door mijn functie als leider bij de A-ju-
nioren kan ik niet bij alle teams invallen. De da
mes en overige jeugdteams spelen op tijdstip
pen die voor mij gunstig zijn."
De scheidsrechter heeft in het verleden ge
voetbald bij Serooskerke en Oostkapelle en stop
te ermee toen 'het lijf ging protesteren'. Na zijn
actieve periode als voetballer is hij jeugdelftal-
len gaan trainen en coachen, eerst bij Seroosker
ke en later Oostkapelle.
De Visser heeft tijdens Oostkapelle-GJS de
gele en rode kaarten op zak kunnen houden.
Het was een leuke, sportieve wedstrijd, zegt hij.
„De dames voetballen beschaafder dan de heren
en als er al iets gebeurt, is een waarschuwing
voldoende."
Natuurjournaal
door Chiel Jacobusse
HET ZEEUWSE LANDSCHAP
Overzomerende ganzen
en de problemen die ze
oproepen zijn niet ex
clusief van de laatste
tijd. Het was rond 1980 dat er al
flink wat ophef was over grauwe
ganzen in het Groote Gat bij Oost
burg. Er was daar sprake van een
kleine maar snel uitdijende popu
latie, waarvan de oorsprong niet
helemaal duidelijk was. Volgens
sommigen waren de dieren afkom
stig uit het Belgische Zwin, waar
de grauwe gans was uitgezet.
Maar de aanwezige beesten had
den niet de kenmerken van de
Oost-Europese ondersoort die in
het Zwin leefde. Anderen beweer
den dat iemand uit de buurt de
ganzen had losgelaten, maar ook
daarover waren de geruchten niet
eensluidend.
Maar hoe duister de herkomst
van de ganzen ook was: Het
Zeeuwse Landschap werd als be
heerder van het Groote Gat aan
sprakelijk geacht voor de schade
die de dieren veroorzaakten in de
omgeving. Bovendien werd Het
Zeeuwse Landschap van alle kan
ten aangesproken om een oplos
sing voor de uitdijende ganzenpo-
pulatie en de daaraan verbonden
schadeproblemen te zoeken. Het
was een kwestie van veel onder
handelen, over en weer geven en
nemen, en het sluiten van compro
missen, voordat iedereen op één
lijn zat. De ganzen werden inge
perkt door te zorgen dat er weinig
of geen jonge ganzen bij kwamen.
Dat was althans de bedoeling van
de afgesproken maatregelen.
De belangrijkste ingreep was
dat aan het begin van de broedtijd
de eieren geschud of geprikt wer
den, zodat er geen kuikens gebo
ren zouden worden. Na het schud
den of prikken blijft de gans de ei
eren bebroeden en daarom werkt
het veel beter dan het weghalen
van de eieren. In dat geval produ
ceren de vogels in minder dan
geen tijd een nieuw legsel. Schud
den of prikken van de eieren voor
komt dat deze uitkomen. Het
klinkt nogal onschuldig, maar het
is geen actie waarover je vol trots
aan je (klein)kinderen vertelt.
De effectiviteit van eieren
schudden en prikken was ook niet
honderd procent. Ganzen zijn
slim, en er waren steeds weer indi
viduen die hun nest zodanig ver
borgen of onbereikbaar vestigden
dat niemand het kon verstoren.
Zo werden toch jaar op jaar weer
kuikens geboren. Daardoor lukte
het maar heel moeizaam om de
ganzen en de schade die ze veroor
zaakten binnen de perken te hou
den. Totdat de vos kwam.
Vossen waren in Zeeland in
voorgaande eeuwen volstrekt on
bekend. De Zeeuwse eilanden wa
ren vrijwel onbereikbaar voor vos
sen en bovendien werd in aan
grenzende gebieden in Brabant en
Vlaanderen de stand heel kort ge
houden door jachtopzichters en
veldwachters, die de vos als con
current van de jager te vuur en te
zwaard bestreden. Maar de ouder
wetse jachtopzichter verdween en
bestrijdingsmiddelen als klem
men en vergif werden verboden.
De vos breidde zich uit en koloni
seerde vanuit België in korte tijd
heel Zeeuws-Vlaanderen.
Voor de grauwe ganzen van het
Groote Gat was dat erg ingrijpend.
Eierprikkers die in het voorjaar op
pad gingen troffen de ganzen
doodgebeten op het nest aan. De
vos bleek een effectievere ganzen-
jager dan de meest actieve mense
lijke bestrijder. Het lijkt een kwes
tie van tijd voordat de vos het gan-
zenprobleem van het Groote Gat
heeft opgelost. En niet alleen in
het Groote Gat. Daarover volgen
de week.
Het middeleeuwse
kasteel van
West-Souburg, be
ter bekend als kas
teel Aldegonde, is in de winter
van 1970/71 opgegraven onder
moeilijke omstandigheden. Al
leen de bodemvondsten reste
ren van dit belangrijke Zeeuw
se kasteel. Veel ervan komen
uit een grote beerput en de
gracht, als sporen van het dage
lijks leven in de vijftiende en
zestiende eeuw.
Een aantal opslagpotten
bleek naar vorm en functie
zeldzaam. Ze zijn van roodbak-
kend aardewerk en enigszins co
nisch van model. Ze hebben
een vlakke bodem en een hori
zontale mondrand. De lengte
varieert van 13,0-16,5 centime
ter, de inhoud van 200-300 cen
tiliter. In totaal zijn er 33 gevon
den, veelal fragmenten. We
noemen ze 'containers' wegens
hun opslagfunctie. De horizon
tale mondrand dient om de in
houd af te sluiten met bijvoor
beeld een stukje perkament en
een touwtje.
Bijzonder is het merk op
sommige containers. Tot nu toe
waren zulke stempels vooral be
kend op glazen flessen of laken-
loden. De ronde merken verto
nen een letter M met daarbo
ven een B, beide in 'gotisch'
schrift. De schrijfwijze van de
M komt sterk overeen met de
M op munten uit de regerings
periode van Maria van Bourgon-
dië (1477-1482). De B is het
stadsmerk van Brugge; deze B
komt ook veelvuldig voor op la-
kenloden, tinwerk en dergelij
ke. Ook is het afgebeeld op het
enige bekende pelgrimsinsigne
van Onze Lieve Vrouwe van de
Potterie uit Brugge, dat bij een
Middelburgse opgraving tevoor
schijn kwam. Eén container
heeft een wapenschild met een
horizontale balk, geflankeerd
door twee takjes. Boven dit
schild staat de letter J met links
en rechts twee sterren. Dit lijkt
op het wapen van Adriaan van
Borssele van Brigdamme
(1417-1468), ooit kasteelheer op
het kasteel. Wellicht is deze
container dus exclusief voor
het kasteel vervaardigd! Hoe
wel slechts één exemplaar be
waard bleef, zal er een groter
aantal zijn besteld.
WOENSDAG 11 NOVEMBER 2015
Kaarten
blijven
op zak
door Ronald Jongelings
Marcel de Visser betreedt het veld in Oostkapelle. foto Lex de Meester
Gans met kuikens foto Chiel Jacobusse
door Henk Hendrikse
Henk Hendrikse werkt bij Stichting
Cultureel Erfgoed Zeeland
Twee van de 33 gevonden
containers met merken.
foto Zeeuws Archeologisch
Depot, SCEZ
•tu*cnt"
OAnctNt
'«ACH CLUB
-QMBURO
