Danda's op
Extreem geweld in
Nederlands-lndië
Kamer: bij Terschelling
geen gaswinning
Chinese verzorgers komen naar Nederland
WU WEN
NIEUWS 15
vijftien jaar
lobbyen
tomen ze
Ierland:
e panda's
orden het
Ster en Wolk hebben elkaar nog
nooit ontmoet. Drie maanden
voordat Wu Wen en Xing Ya op
het vliegtuig naar Nederland wor
den gezet, vliegt een team van
dierverzorgers uit Rhenen naar
Sichuan om op panda-les te gaan.
„Panda's zijn intensief om te ver
zorgen", weet manager dierver
zorging van Ouwehand Dirk Jan
van der Kolk. „Waar een giraffe
rustig elke dag zijn lievelings
brokjes eet, heeft een panda de
ene dag liever het witte merg uit
diersoort. Ook in 1987 hing er al
een stevig prijskaartje aan de
bruikleen: 120.000 dollar plus
10.000 dollar voor de verzekering
van het duo. Prins Bernhard open
de het pandaverblijf officieel.
De Chinezen stuurden hun eigen
team met dierenarts, verzorger,
pandadeskundige en tolk mee.
Volgens afspraak kwamen delega
ties 'Chinese onderministers' op
bezoek. „Die brachten souvenir-
tjes mee, die ze bij de panda's ver
kochten. De opbrengst verdween
in de eigen zakken."
een bamboestengel, en de andere
dag liever de jonge blaadjes van
een andere bamboesoort. Dat
moet je in de gaten houden. We
moeten ook de karakters van Wu
Wen en Xing Ya leren kennen,
en leren hoe we kunnen zien of
ze gezond zijn en of ze lekker in
hun vel zitten."
Drie maanden pandacursus is
voor de Chinezen overigens niet
genoeg garantie voor een goede
verzorging van hun zwart-witte
beren. Als ze naar Nederland ko
men zal er een delegatie van Chi
nese verzorgers meevliegen en
hier een aantal weken blijven om
ervoor te zorgen dat de overgang
zo soepel mogelijk verloopt.
Eenmaal gewend moeten Wu
Wen en Xing Ya hun trucje doen.
Panda's in gevangenschap plan
ten zich maar moeilijk voort,
maar een pandababy wordt in
Rhenen zeer op prijs gesteld. En
in China ook, in het contract
staat dat nageslacht na vier jaar
weer ingeleverd moet worden.
Mogelijk gaat het om tienduizen
den incidenten, waaronder marte
lingen, roof, brandstichtingen en
executies. Dat concludeert de Leid-
se hoogleraar Gert Oostindie in
zijn boek Soldaat in Indonesië, dat
vandaag verschijnt.
Het Koninklijk Instituut voor
Taal-, Land- en Volkenkunde (KIT-
LV) onderzocht bijna 700 dagboe
ken, brieven en memoires van
zo'n 1.400 Indië-militairen. Ruim
driekwart van de militairen maakt
geen melding van oorlogsmisda
den. Door de anderen worden
bijna 800 extreme geweldsinciden
ten gemeld.
In de helft van de meldingen
gaat het om dodelijke slachtoffers,
zoals standrechtelijke executies en
het 'op de vlucht' neerschieten
van gevangenen. Een kwart van
de incidenten betrof martelingen
tijdens verhoren.
Volgens KITLV-directeur Oost
indie is dit vermoedelijk het topje
van de ijsberg, omdat heel veel za
ken niet gerapporteerd zijn. Uit
gaande van de totale omvang van
de krijgsmacht in Indonesië schat
hij het aantal oorlogsmisdrijven
op tienduizenden.
Meldingen over oorlogsmisda
den begaan door Nederlandse mi
litairen zijn er al vanaf het begin,
maar lange tijd werd erover gezwe
gen of werden deze afgedaan als
'incidenten'. „De conclusie van
het kabinet-De Jong in 1969 dat
daar slechts incidenteel iets fout is
gegaan, houdt geen stand", zegt
Oostindie. „We kunnen conclude
ren dat waarschijnlijk de meeste
militairen niet betrokken waren
bij oorlogsmisdaden. Maar er zijn
ook veteranen die zeggen dat daar
vreselijke dingen zijn gebeurd,
maar er verder niet over willen
praten."
In de documenten is meer spra
ke van rechtvaardiging van de oor
logshandelingen, dan van spijt,
zegt Oostindie. „De bitterheid dat
ze door de politiek in de steek zijn
gelaten en slachtoffer zijn, deelt
vrijwel iedereen."
De militairen gingen vaak rede
lijk optmistisch en met een zeker
idealisme naar Indië. Naarmate de
strijd vorderde en de verliezen gro
ter werden, daalde het moreel van
de krijgsmacht. Veel van de ge-
weldsexcessen kwamen voort uit
represailles, wanneer een eigen ka
meraad dood en verminkt werd te
ruggevonden.
Veteranen wijzen dan ook her
haaldelijk op de gruwelijkheden
die begaan zijn door Indonesische
strijders. „Het kan zijn dat het
groeiend cynisme tot een andere
geweldsdreiging leidde. Als getwij
feld wordt of dit wel een zinvolle
oorlog is en aan eigen kant zoveel
militairen sneuvelen, ontstaat ver
harding."
Buitensporig geweld vond op
grote schaal plaats, maar het ge
beurde niet in opdracht van de le
gertop. „De formele instructie
was om de burgerbevolking te ont
zien en zich netjes te gedragen.
Vaak werden op lager niveau ande
re beslissingen genomen, waar
door zaken uit de hand liepen.
Dat werd vaak niet gerapporteerd
aan de legertop, laat staan dat het
bestraft werd."
Met de vele rechtszaken van na
bestaanden van Indonesische
slachtoffers afgelopen jaren, de be
taling van schadeclaims en het ma
ken van publieke excuses blijft de
gewelddadige dekolonisatie van
Nederlands-lndië een open wond
waar de politiek moeilijk raad
mee weet.
De afgelopen jaren is er wel
meer openheid gekomen over de
ze periode. Oostindie pleit voor
breder onderzoek, in samenwer
king met Indonesië, waarbij dan
ook het oorlogsgeweld aan de an
dere kant wordt belicht.
DEN HAAG. Een meerderheid in de
Tweede Kamer heeft zich gisteren
uitgesproken tegen mogelijke gas
winning bij Terschelling. De Ka
mer vindt dat er bij het Waddenei
land niet moet worden geboord,
omdat dit niet past binnen de re
gels voor milieu- en natuurbe
scherming.
Het voorstel van PvdA, D66,
GroenLinks, Partij voor de Dieren
en Christenunie om niet naar gas
te boren bij Terschelling, kreeg bij
val van de SP en diverse kleine par
tijen. Minister Henk Kamp (Econo
mische Zaken) beslist pas in de
loop van 2016 over mogelijke gas
winning bij het eiland. Oliebedrijf
Tulip Oil heeft de plannen tot die
tijd in de koelkast gezet.
Eilandbewoners en milieuorga
nisaties verzetten zich tegen de
gaswinning. De vereniging gasT-
vrij Terschelling is dan ook heel
blij en dankt alle partijen die voor
de motie hebben gestemd. „Dit is
een grote stap op weg naar afstel
van de plannen", zegt woordvoer
ster Annet van Essen. „Natuurlijk
kan minister Kamp de motie
naast zich neerleggen, maar dit is
wel een heel krachtig signaal dat
Nederland geen gasindustrie wil
in dit kwetsbare Waddengebied."
Ook de Waddenvereniging is ver
heugd over de stemming.
WOENSDAG 28 OKTOBER 2015
door Tonny van der Mee
LEIDEN. Nederlandse militairen ge
bruikten structureel en extreem ge
weld tegen Indonesiërs tijdens de
naoorloogse onafhankelijkheids
strijd in de kolonie.
Gert Oostindie foto KITLV
emen ze....
Rong-Rong en Chuan-Chuan in Beekse Bergen in 1987. foto ANP
