'Leren van Japanse aanpak dementie'
Journalist schrijft boek over hilarische kant van zijn hersenziekte
NIEUWS 23
Henk Blanken is
nu soms
gelukkiger dan
voor de diagnose.
nder de appel
boom, in de tuin
van Henk Blan
ken en Sandra
Benschop in het
Groningse Haren,
staat één tuinstoel. In de avond
van 21 juni 2011, vlak voordat een
schitterend onweer losbarstte,
stonden er twee. Een voor hem,
een voor haar.
Die middag hadden ze in het
ziekenhuis te horen gekregen dat
de in 1959 geboren journalist (car
rière begonnen bij Het Vrije Volk
in Rotterdam, daarna de Volks
krant en positie in de hoofdredac
tie van het Dagblad van het
Noorden) aan parkinson
lijdt.
Blankens lijf laat
hem meer en meer in
de steek door de her
senziekte. Door zijn
voorland rijdt een rol
stoel. Dat hij gaat de
menteren, is heel
waarschijnlijk. Maar
aan parkinson ga je
niet dood. Dat dan
weer niet.
In dat kamertje in het
ziekenhuis dacht Blanken:
'Dit is lullig. Maar er zit wel een
goed verhaal in'. Ruim vier jaar la
ter zegt hij, met een voortdurend
schuddend hoofd: „Natuurlijk is
mij vaak gevraagd of ik niet bang
was toen ik hoorde dat ik parkin
son heb. Maar nee, ik was op dat
moment al aan het schrijven. Dat
is beroepsdeformatie, maar ook
een overlevingsstrategie. Kijk, de
kans is groot dat ik over vijfjaar in
een rolstoel zit, dat ik mijn eigen
veters niet meer kan strikken.
Door mijn reflex wil ik een ver
haal vertellen en verdiep ik me
niet in het scenario dat me hoogst
waarschijnlijk te wachten staat.
Het is zelfbescherming, dat is
het."
Het resultaat is Pistoolvinger, ge
noemd naar de wijsvinger aan
zijn linkerhand die immer om
hoog staat. Een meeslepend en
ontroerend boek over, zoals de on
dertitel belooft, Parkinson en de
schoonheid van het verval
'Door mijn schrijfreflex
wil ik een verhaal
vertellen en verdiep me
niet in het scenario dat
me te wachten staat'
„Ik weet
heel goed dat
er genoeg patiën
ten zijn die helemaal niets moois
in de ziekte ontdekken, voor wie
het alleen maar verdrietig, zielig
en verschrikkelijk is. Ik ken ze, ik
kom ze tegen. In mijn specifieke
geval zitten er ook plezierige kan
ten aan de ziekte, omdat ik kan
schrijven. Ik kwam laatst een quo
te tegen van een Amerikaanse
dichteres die ook parkinson heeft.
Zij zegt: 'Natuurlijk is de ziekte
tragisch, maar het is ook hilarisch
en vreugdevol'. En dat is ook zo.
Het is hilarisch als je merkt wat
voor een rare schrijffouten je
maakt. Dat je vrije hand allerlei ra
re bewegingen maakt als je je
staat te scheren. Het vogelbekkie
begint weer te happen, zeg ik dan
tegen mijn spiegelbeeld. Als je je
telefoon weer uit je handen laat
flikkeren, of, zoals gisteren nog,
een glas wijn over het kleed. Je
ziet het jezelf doen, het is slap
stick."
Tot zover de hilariteit. Hier, het
vreugdevolle: „Ik ben soms geluk
kiger dan voordat ik ziek werd, nu
ik zonder haast leef. Ik was altijd
gejaagd, een streber, moest en zou
de beste zijn. Een applausjunkie,
dat was ik. Als je hoort dat je car
rière voorbij is, dat word je rusti
ger. Ik ben anders gaan intervie
wen, anders gaan schrijven. Om
de één of andere reden komt de
beeldende taal me nu wel aanwaai
en, terwijl dat vroeger nooit het
geval was. Ik heb niet veel schaam
te meer. Voordat ik ziek werd, kon
ik me niet voorstellen dat ik pu
bliekelijk zou voorlezen hoe ik me
zelf onderpies in de trein. Dat is
toch wel merkwaardig. Nu denk
ik: ja, maar zo was het. Een belang
rijke ervaring en ik ben vast niet
de enige die dit meemaakt.
„Het moeilijkste om uit te leg
gen is de schoonheid van de afta
keling zelf. Als ik een stokoude
Saab door de straat zie rijden,
heeft dat iets moois. Als ik een be
jaard echtpaar langs zie schuife
len, arm in arm, is dat tragisch.
Want bejaard, ziek, noem maar
op.
„Maar het heeft ook iets moois.
Als je maar intens leeft, dan zit er
iets van schoonheid in alles wat je
overkomt. Boeddhistisch uitge
drukt: je moet niet weglopen voor
het lijden, maar het lijden omar
men. Dat is op den duur het bes
te."
'IK VERLIES, ZOALS DAT HEET, WAT URINE'
Van Rijn: „De vergrijzing heeft
hier nog meer toegeslagen dan in
Nederland. Bij ons is 17 procent
van de bevolking boven de 65 jaar,
in Japan 26 procent. Ook is er
meer dementie. Dus zijn ze hier
verder in de omgang met deze
ziekte; ze hebben al uitgeprobeerd
welke aanpak werkt. Zoals de de-
mentievriendelijke stad."
„De hele samenleving is daar be
wust bezig met de zorg en het wel
zijn van de oudere bewoners met
dementie. Ook bedrijven zijn daar
bij ingeschakeld. Een simpel voor
beeld: Yakult levert hun zuivel
drank hier bij mensen aan de deur
en de bezorger is erop getraind te
signaleren dat het met een oudere
niet goed gaat. Vervolgens wordt
de gemeente gewaarschuwd, die
iemand de situatie laat checken."
„Ten eerste kunnen gemeenten
ook bij ons het bedrijfsleven meer
betrekken bij de omgang met de
mentie. Een goed voorbeeld is Al-
bert Heijn in Doorn, de eerste 'de-
mentievriendelijke' winkel. Ook
zie ik hier dat wij onze dementie-
zorg naar een nog hoger plan kun
nen tillen."
„Jazeker. We doen al veel extra. Zo
geven we een impuls aan de kwali
teit van verpleeghuizen en onder
steunen we mensen langer thuis."
ZATERDAG 24 OKTOBER 2015
'Parkinson is ook slapstick'
door Jeroen Schmale
Henk Blanken: 'De
kans is groot dat ik
over vijfjaar in een
rolstoel zit.'
foto Karei Zwanenveld
Henk Blanken - Pistoolvinger, Parkinson
en de schoonheid van het verval, uitgeve
rij Atlas Contact, 19,99 euro
'Als ik mij terug haast
naar het station om
de laatste trein te ha
len, neemt de druk op
mijn blaas alweer toe.
De openbare toiletten
zijn dicht. Alleen in de
trein is een wc. De
Sprinter staat nog stil.
Ik aarzel. Ik aarzel zo
lang dat het misgaat
als ik met mijn onhan
dige linkerhand mijn
gulp wil openen. Ik
verlies, zoals dat heet,
wat urine. En als ik
meer druk zet op mijn
buik om die nog lang
niet versleten knopen
los te wurmen, is er
geen houden meer
aan. Het loopt in mijn
broek en in mijn
schoenen en op de
grond. De rommel
dep ik op met papier
uit het toilet. Ik ben
die zes minuten in het
halletje blijven staan,
godlof alleen. Ik rook
niets, maar kon er zon
der veel moeite de
woorden voor vinden.
Toen ik thuiskwam,
wachtte Sandra mij op
in de deuropening. Ze
hielp me toen ik dat
vroeg'.
Martin van Rijn: „Hier zijn ze ver
der in de omgang met deze ziekte."
door Edwin van der Aa
Omgaan met dementie is in Japan,
een land dat nog meer vergrijsd is
dan Nederland, een belangrijk
vraagstuk. Staatssecretaris Martin
van Rijn (Volksgezondheid) is er op
werkbezoek om van deze aanpak
te leren.
Waarom is Japan voor ons een inte
ressant voorbeeld?
Wat is daar anders dan in een gewo
ne stad?
Welk deel van de Japanse aanpak
neemt u mee naar huis?
Want de vergrijzing rukt ook in Ne
derland steeds verder op.
