De conclusies van Joustra zijn
glashelder: een BUK-raket haalde
MH17 neer. Toch tracht Rusland
opnieuw onrust te stoken.
6 NIEUWS
RAPPORT MH17
GILZE-RIJEN. Op exact het moment
dat voorzitter Tjibbe Joustra gister
ochtend in Den Haag zijn rapport
toelicht aan nabestaanden en de
zaal zachtjes snikt bij het zien en
horen van de conclusies, lanceert
Rusland een nieuw mediaoffen
sief. In Moskou geen ingetogen
meelevende uitleg, maar een fron
tale aanval op het 'vooringeno
men' en 'politiek gestuurde' on
derzoek door de Onderzoeksraad.
„De conclusies geven een verte
kend beeld en hebben slechts een
politiek doel", zegt de Russische
onderminister van Buitenlandse
Zaken, Sergej Rjabkov. Hij krijgt
daarbij bijval van generaals van de
Russische strijdkrachten.
Met de harde opstelling pro
beert Rusland te voorkomen dat
het rapport van de Onderzoeks
raad zorgt voor meer inzicht, dui
delijkheid, opheldering en wel
licht rust. Hoe meer onrust, hoe
lastiger het straks wordt daders op
te sporen en veroordeeld te krij
gen.
De Russische uitleg botst op
twee belangrijke punten met de
bevindingen van de Onderzoeks
raad: lanceerplek en rakettype.
Twee verschillen die cruciaal zijn
bij het opsporen van de daders.
Russische onderzoekers zeggen
dat het type van de BUK-raket
waarmee het toestel van Malay
sian Airlines uit de lucht is ge
haald, niet meer wordt gebruikt
door de eigen strijdkrachten. „Oek
raïne heeft die raketten nog wel",
zegt de Russische ex-luchtmacht
officier Alexander Luzan. Volgens
hem beschikt Kiev over 'meer dan
honderd lanceerinstallaties'.
Voorzitter Tjibbe Joustra houdt
zich lange tijd op de vlakte over
het Russische publicitaire offen
sief. Voor zijn presentatie zegt hij
alleen verbaasd te zijn dat de Rus
sen al kritiek leveren. „Het is al
tijd bijzonder dat mensen al we
ten dat ze het niet eens zijn met
een rapport dat nog niet is ver
schenen." Dat de Russen kritiek
zouden leveren, stond vooraf al
vast. En ook in het rapport van de
Onderzoeksraad is die kritiek te
rug te vinden. Alle onderzoekers,
ook de Russische afgevaardigde in
het onderzoeksteam, zijn het er
over eens dat MH17 is neergehaald
door een exploderende raketkop
gevuld met duizenden metalen
deeltjes. Honderden daarvan zijn
teruggevonden in de cockpit en in
de lichamen van de piloten.
De vorm van de deeltjes - 'vier
kant en vlinderstrik-vormig' - wij
zen naar één type raketkop. De
Russische onderzoeker is het ech
ter met de rest van het team on
eens over het gebruikte type ra
ket, vertelt Joustra tijdens zijn pre
sentatie. Volgens de Onderzoeks
raad is het een type geweest dat
Rusland probeert te
voorkomen dat het
rapport meer inzicht,
helderheid, rust. en
duidelijkheid biedt
zowel op oudere als nieuwe mo
dellen BUK-lanceerinstallaties is
te gebruiken: types die zowel Oek
raïne als Rusland in bezit hebben.
Volgens de Rus klopt dit niet en
moet het een ouder type zijn ge
weest: een type dat - toevalliger
wijze - niet meer door Rusland
wordt gebruikt.
In de bijlagen van het rapport
blijkt hoe uitvoerig Rusland heeft
geprobeerd dit soort schijnbaar on
belangrijke details aangepast te
krijgen, alles in de poging zo ver
mogelijk uit beeld te blijven als
mogelijke verdachte. Rusland
heeft paginalange aanpassingen
voorgesteld in het rapport. De On
derzoeksraad gaat er uiteindelijk
niet in mee.
Joustra heeft de indruk dat Rus
sische experts die meewerkten
aan het onderzoek zijn 'teruggeflo
ten' door Russische autoriteiten.
Een tweede pijnpunt is de mo
gelijke lanceerlocatie. Rusland
houdt vast aan een lanceerplek na
bij het dorp Zarosjtsjenske, dat in
handen was van het Oekraïense le
ger. „De plek waarbinnen het zich
heeft afgespeeld, meet 4 bij 4 kilo
meter", zegt Yan Novikov, de CEO
van Almaz-Antey, de grootste ra-
kettenproducent van het land.
„Als de Maleisische Boeing is neer
gehaald met een BUK-installatie,
moet dat zijn gebeurd met een
9M38-raket vanaf Zarosjtsjenske."
Ook nu is de boodschap weer: de
raket is afgevuurd vanaf een
ouder type BUK-installatie, niet
meer in bezit van Rusland.
De Onderzoeksraad is aanvan
kelijk minder concreet over de lan
ceerlocatie. De raket komt uit
Oost-Oekraïne, zegt Joustra bij
zijn presentatie, maar aan het ein
de van de dag, bij een toelichting
in de Tweede Kamer, is hij alsnog
expliciet. „Het is een gebied waar
de grenzen wat fluctuerend wa
ren. Maar het is een gebied waar
pro-Russische rebellen de dienst
uitmaakten."
Daarmee treedt Joustra eigen
lijk buiten zijn mandaat: hij gaat
alleen over de toedracht, niet over
de daders. Daarvoor is het wach
ten op het strafrechtelijke onder
zoek.
In al dit verbale internationale
geweld zet minister-president
Mark Rutte 's middags zijn diplo-
matenpet op. Juist vanwege het
nog lopende strafonderzoek moet
hij zich op de vlakte houden over
de Russische aantijgingen, be
weert hij. Hij neemt het woord
'aanslag' niet in de mond, wijst
niet richting Rusland, maar vraagt
juist 'extra zelfbeheersing' van
zichzelf om daar niets over te zeg
gen.
Rutte weet ook dat Poetin het
minste of geringste zal aangrijpen
om (weer) te kunnen zeggen dat
de onderzoeken niet deugen. De
premier houdt het daarom bij alge
meenheden. De presentatie van
het rapport noemt hij 'indrin
gend'. „Zowel in woord en in
beeld is het confronterend." Ver
der wil de premier niet gaan. Alles
wat hij meer zegt, zal het straf
rechtelijk onderzoek schaden,
denkt hij. „Wij zijn als Nederland
ook leider van dat onderzoek en
ik wil niet de indruk wekken dat
dit niet onafhankelijk wordt uitge
voerd." Niet in de laatste plaats
omdat na de conclusies van de On
derzoeksraad de vinger heel erg in
één richting begint te wijzen.
Niet voor niets vraagt Rutte juist
aan Rusland om het rapport 'te
respecteren' en 'volledige mede
werking te verlenen' aan het straf
rechtelijk onderzoek.
Op basis van honderden wrakstukken is een reconstructie gemaakt van MH17. Het indrukwekkende bouwwerk werd getoond tijdens de presentatie van het rapport van de Onderzoeksraad.
foto Michael Kooren/Reuters
Rusland ziet 't toch anders
door Jeroen de Vreede
en Hans van Zon
