Wetenschappers vinden aanknopingspunten in genenonderzoek
8 NIEUWS
Mantelzorgertips
interview „Er niet één oorzaak, maar vele", weet
VU-neuropsycholoog Wiesje van der Flier. Zij schreef
met een collega een boek over het ziekteproces.
„Het is niet of-of, maar en-en. Door de toe
genomen aandacht voor wetenschappelijk
onderzoek is er óók meer aandacht voor
het ziektebeeld, en de problemen die daar
mee gepaard gaan. En dat leidt weer tot be
tere zorg voor de patiënten, al is het maar
omdat adequate hulp begint met een goede
diagnose. Er zijn veel vormen van onder
steuning voor mensen die lijden aan de
mentie, maar niet iedereen weet die te vin
den. Daar valt nog een wereld te winnen,
bijvoorbeeld met de inzet van casemana
gers. Verder is het belangrijk dat er voldoen
de steun is voor mantelzorgers, want die
hebben het vaak heel zwaar."
„Als je je zorgen maakt, of als je omgeving
dat doet. Zo nodig kan de huisarts je door
verwijzen naar een gespecialiseerde geheu
genpoli."
„De afgelopen decennia is de behandeling
van hart- en vaatziekten en diabetes enorm
verbeterd. Het lijkt erop dat daarmee ook
de kans op dementie enigszins vermindert.
Hoe dat precies werkt weten we nog niet,
maar duidelijk is wel dat 'goed' leven het ri
sico op het ontstaan van de ziekte verlaagt.
Dan gaat het natuurlijk over niet roken, een
gezond dieet en gewicht en voldoende be
wegen, maar óók over geestelijk en sociaal
actief blijven. Dat blijkt namelijk even be
langrijk te zijn."
70 procent van de mensen met demen
tie wordt thuis verzorgd. Van de
300.000 mantelzorgers die dat doen is
51 procent 'tamelijk belast tot overbe
last', blijkt uit de Dementiemonitor
Mantelzorg 2014 van Alzheimer Neder
land. Voor alle mantelzorgers heeft
het Trimbos Instituut in samenwer
king met Stichting Geriant en Alzhei
mer Nederland de site DementieOnli-
ne.nl ontwikkeld, met informatie,
praktische tips en een onlinecursus.
Mantelzorgers leren daarin omgaan
met het veranderende gedrag van hun
naaste en met hun eigen emoties.
Wiesje van der Flier (1975), die vandaag
haar oratie uitsprak bij haar benoeming als
VU-hoogleraar: „Ik verwacht niet dat alzhei
mer over tien jaar de wereld uit is. Maar ik
denk wel dat we dan flinke stappen hebben
gemaakt om te begrijpen hoe het ziektepro
ces werkt, en daarmee ook hoe we er zo
vroeg mogelijk op kunnen ingrijpen. Als
een patiënt eenmaal dementie heeft, is de
schade namelijk vaak al zo groot dat je er
niet veel meer aan kunt doen. Een oplos
sing zoeken voor alzheimer gaat dus vooral
over voorkomen dat er problemen ont
staan."
„Dat is absoluut niet waar. Natuurlijk had
iedereen gehoopt dat we verder zouden
zijn, maar er is wel degelijk veel gebeurd.
Om te beginnen kunnen we steeds beter
vaststellen of iemand wel of niet aan alzhei
mer lijdt. Dat is belangrijk, omdat we pa
tiënten vervolgens de juiste zorg kunnen
bieden. Of mensen gerust kunnen stellen
als ze het niet hebben natuurlijk.
Daarnaast helpt die verbeterde diagnos
tiek meer inzicht te krijgen in wat er bij
het ontstaan van de ziekte gebeurt, en waar
het fout gaat. Hetzelfde geldt voor gene
tisch onderzoek. Hoe meer genen we ken
nen die bij alzheimer betrokken zijn, hoe
meer aanknopingspunten we hebben om
naar een oplossing te zoeken.
En we maken ook wel degelijk stappen
bij het ontwikkelen van een behandeling.
Er vindt nu onderzoek plaats met een
nieuw middel dat in een voorstadium van
alzheimer geheugenklachten lijkt te ver
minderen en de ziekte zou kunnen vertra
gen. Het is allemaal nog heel pril, maar het
biedt wel hoop voor de toekomst."
„Ik ben een optimist, dus ik geloof van wel.
Maar er zal nooit één wonderpil komen.
Alzheimer is een heel ingewikkelde ziekte.
Er is niet één oorzaak aan te wijzen; het is
een samenspel van verschillende factoren
dat bij iedere patiënt anders uitpakt. Dat be
tekent: maatwerk. Oftewel, gepersonaliseer-
de, doelgerichte medicijnen zoals je dat bij
voorbeeld ook al bij kanker ziet. Daar kijkt
men naar de unieke kenmerken van een tu
morcel en past de behandeling erop aan. Ik
verwacht dat er in de toekomst ook zoiets
bij alzheimer gaat gebeuren."
duizend
duizend
duizend
jaar
procent
procent
Neuropsycholoog Wiesje van der Flier: „Ik ben een optimist, maar er zal nooit één wonderpil
zijn. Het gaat om maatwerk." foto Catharina Glogowski
grootste deel thuis wonen. En dat aantal
neemt alleen maar toe. Zouden we een deel
van het onderzoeksgeld niet moeten gebrui
ken om de zorg voor hen te verbeteren?
Wanneer doe je er goed aan om met geheu
genklachten naar de huisarts te gaan?
Kun je zelf iets doen om het risico op alzhei-
mer te verkleinen?
Wiesje van der Flier en Philip Scheltens, Het alz-
heimermysterie - Onderzoek naar de oorzaak
en de genezing van alzheimer, Singel Uitgeverij
en, 18,99 euro.
'Ooit is
alzheimer
te genezen'
door Marte van Santen
Het algemene doel is dat er in 2025 een behan
deling voor alzheimer moet zijn. Gaat dat luk
ken?
Wetenschappers zeggen al jaren dat ze goede
hoop hebben op een doorbraak. Toch heeft
het alzheimeronderzoek de afgelopen dertig
jaar nog weinig opgeleverd.
Zal alzheimer ooit te genezen zijn?
Ondertussen zijn er in Nederland een kwart
miljoen mensen met dementie, die voor het
260
In Nederland lijden op dit moment
ruim 260.000 mensen aan
dementie.
500
Als gevolg van de vergrijzing neemt
het aantal patiënten snel toe, naar
meer dan een half miljoen in 2040.
690
In 2055 bereikt Nederland naar
verwachting een piek van ruim
690.000 dementiepatiënten.
8
Patiënten leven gemiddeld acht jaar
met de ziekte. In die tijd groeit het
aantal klachten en de ernst ervan.
40
Van alle 65-plussers heeft
10 procent clementie, van mensen
van 90 jaar en ouder 40 procent.
70
Meeste voorkomende vorm van
dementie is alzheimer (70 procent),
gevolgd door vasculaire dementie
(16 procent).
