DE GORGELS
Werken van tijdgenoten die elkaar nooit ontmoetten hangen naast elkaar
CULTUUR SHOW 29
Taart' maakt kans op
Europese filmprijs
Ttoeede druk
voor boek Myjer
Het materiaal:
kleurkrijt en
karton. Kosten:
nog geen 10 euro.
Toch is 'De
Schreeuw' van
Edvard Munch
door zijn
hartstocht een
van de meest
onbetaalbare
kunstwerken
ter wereld. Het
hangt nu tijdelijk
in Amsterdam.
Show Entertainment
De kinderserie Taart van de VPRO is geno
mineerd voor de prestigieuze Prix Geneve.
De tv-fïlm Vrij van Laura van Dijk maakt
eveneens kans op die prijs. Taart is ook in de
race voor een Gouden Kalf: regisseur
Schwab ontving die nominatie vorige week.
JOCHEM MYJER
Het kinderboek De Gorgels van ca
baretier Jochem Myjer is binnen
twee weken toe aan de tweede
druk. Het kwam vorige week bin
nen op de tweede plaats van de
boeken-bestsellerlijst.
Over de beveiliging en
wijze van het recen
te transport van Oslo
naar Amsterdam
doet Maite van Dijk,
conservator van het
Van Gogh Museum, nauwelijks mede
delingen. Alleen: „Dat is met de
grootst mogelijke zorg geregeld, we
wilden geen enkel risico lopen. Want
De Schreeuw is van onschatbare waar
de. Er zijn vier versies. Wij hebben
nu de oer-variant die nooit op de
markt komt, omdat Edvard Munch
(1863-1944) het stuk naliet aan de
stad Oslo. Maar een later werk is drie
jaar terug voor 120 miljoen dollar ge
veild, een record."
Die voortdurende, actuele interes
se in De Schreeuw - gemaakt in 1893 -
is volgens Van Dijk te danken aan het
bijna tastbare angstgevoel dat het zelf
portret van Munch uitstraalt. Daar
om trekken exposities volle zalen, be
hoort de beeltenis tot de meest popu
laire Halloween-vermomming,
draagt de moordenaar in de
Scream-films zo'n masker en is er nu
zelfs een digitale emoticon voor op je
smartphone.
De Noor Edvard Munch baseerde
De Schreeuw op een traumatische per
soonlijke ervaring. Van Dijk: „In 1892
'Er zijn vier versies van
het schilderij. Wij hebben
de oer-variant die nooit
op de markt komt'
maakte Munch, toen 28 jaar, met een
aantal vrienden bij zonsondergang
een wandeling op een brug bij een
fjord. De grootsheid van de natuur,
het licht en het uitzicht troffen hem
zo dat hij zich plotseling eenzaam en
nietig voelde. Hij kreeg een soort pa
niekaanval. En die emotie heeft
Munch verpakt in De Schreeuw. Heel
rauw, heel simpel. Met kleurkrijt op
karton. De bruine tinten in het werk
zijn niet aangebracht, dat is gewoon
de ondergrond die je ziet. Juist door
die eenvoud herkent iedereen de af
beelding en de bijbehorende vragen:
Wie ben ik, wat doe ik hier en wat
heeft het leven voor zin? Het mooie
is dat je - wanneer je goed kijkt -
ziet dat het eigenlijk niet de figuur is
die schreeuwt, maar de natuur."
Munch heeft een breed publiek,
dat zich nu al roert via sociale media.
Liefhebber Anita van Leyden móet
snel naar Amsterdam: „Ik ben totaal
geen kunstkenner maar dit schilderij
raakte me direct. De sfeer, het unhei
mische, de donkerte. Ik begreep met
een wat de maker bedoelde." Naast
De Schreeuw zijn er nog 59 andere
werken van Munch naar Amsterdam
getransporteerd voor de combina
tie-expositie MunchVan Gogh die op
25 september open gaat.
Het is een dubbeltentoonstelling
omdat het werk van de tijdgenoten
verschillende raakvlakken heeft, al
dus Van Dijk. „Bij beiden staan exi
stentiële thema's als lijden, angst en
troost centraal en bij beiden is de uit-
voering simpel en toegankelijk. Zo
wel Van Gogh als Munch worstelde
met het leven en alle twee hebben ze
tijd doorgebracht in een inrichting."
Munch en Vincent van Gogh
(1853-1890) hebben elkaar voor zover
bekend nooit ontmoet. Wat de Noor
van de Nederlander onderscheidt, is
dat hij zijn kunst plugde, veel meer
dan Van Gogh. Munch is te zien als
een voorloper op marketinggebied.
Van Dijk: „In 1892 verbood Berlijn
een expositie van zijn werk: te schan
dalig en confronterend. Er was onder
meer een afbeelding - ook nu in Am
sterdam - van een doodziek kind te
zien. De wanhoop spat er vanaf. Dat
wilde de stad niet. Munch besloot
daarop eigen tentoonstellingsruimtes
te huren en maakte van het verbod
een aanbeveling. De expositie werd
een doorslaand succes."
DONDERDAG 17 SEPTEMBER 2015
Cultuur
Eindelijk hoort Van
Gogh 'De Schreeuw'
'De Schreeuw' werd giste
ren opgehangen in het Van
Gogh Museum.
foto Bas Czerwinski/ANP
door Annemart van Rhee
Maite van Dijk Van Gogh Museum
Zelfportretten van
Munch (onder) en Van
Gogh lijken op elkaar.
'Munch Van Gogh', te zien van 25 sep
tember 2015 tot 17 januari 2016 in het
Van Gogh Museum Amsterdam, dagelijks
9.00 tot 18.00 uur, zaterdag tot 22.00
uur. Toegangsprijs 17 euro, houders Mu
seumkaart gratis.
