Een geestdriftig
leven en een
trieste dood
34 CULTUUR SHOW
Albert Verlinde maakt
Franse prijs voor film
Van Warmerdam
uitstapje naar blad
De Nederlandse film Schneider vs. Bax van regis
seur Alex van Warmerdam heeft op het Fran
se filmfestival L'Étrange de Grote Genreprijs
gewonnen. Deze bekroning is bestemd voor
de beste buitenlandse titel in de competitie.
De film werd eerder al geselecteerd voor het
festival van Locarno.
Er is een stad naar hem ver
noemd, en meerdere
vliegvelden. Zijn beelte
nis verscheen op gember-
koekjes, die op elke straathoek van
Parijs werden verkocht. Zijn zij
den zakdoek wordt bewaard in
een bankkluis: het ding is 1 mil
joen dollar waard.
Gewone mensen en Grote Na
men adoreerden hem: Thomas
Edison, Theodore Roosevelt, en de
keizerin van China waren nog
maar een paar van zijn beroemde
fans. Na zijn overlijden brachten
piloten boven alle landen hem
een eresaluut.
De gemiddelde Braziliaan zal
trots en bewonderend glimlachen
bij het horen van zijn naam. De ge
middelde Nederlander zal glazig
voor zich uit kijken. Kortom, Al
berto Santos-Dumont is dé perfec
te hoofdpersoon voor Arthur Ja-
pins nieuwste historische roman.
Vergeet de gebroeders Wright.
De Braziliaan Alberto Santos-Du
mont was de vader van de moder
ne luchtvaart. In De gevleugelde be
schrijft Arthur Japin zijn eenza
me, geestdriftige leven en zijn
trieste dood. Het is een warm por
tret van een grote geest, in de ge
stalte van een klein, maf opdon-
dertje. De decors - Brazilië tussen
1873 en 1932, Parijs zo rond het fin
de siècle - worden al even liefdevol
tot leven gewekt.
De roman begint als een who
dunnit. Of eigenlijk meer een what-
happened. Santos-Dumont is
dood. Dat er aan die dood, en aan
Santos' laatste weken, een luchtje
zit, is nog zacht uitgedrukt. Een
bewonderende arts besluit Santos
op eigen wijze te eren, en zet daar
mee het hele verhaal in gang.
Japin roept vraag na vraag op,
mysterie na mysterie, zonder dat
je ooit verdwaalt in alle raadsels.
Vaart, suspense, een even origine
le als geloofwaardige premisse;
die eerste pakweg zestig pagina's
zou je kunnen opvatten als een
schriftelijke cursus over hoe je
een roman begint.
Het is het sterkste deel van De
gevleugelde. Na dat begin gaat Ja
pin terug naar Santos' Braziliaan
se jeugdjaren. Hij groeit op in een
dunbevolkt gebied, min of meer
in afzondering. Zijn vader groeit
uit tot kofïïetycoon, zijn moeder
kwijnt weg. De jonge Santos, 'Be-
tinho', is overgevoelig en intelli-
Alberto Santos-Dumont is
de perfecte hoofdpersoon
voor Arthur Japins nieuwste
historische roman
gent. Hij verslindt Jules Verne en
doet uitvindingen. Op zijn 18e
stuurt zijn vader hem naar Parijs.
Het deel over Santos' jeugd is
lang niet zo meeslepend als de eer
ste hoofdstukken. Misschien om
dat het te veel voelt als achter
grondinformatie. Misschien om
dat er veel benoemd wordt, maar
weinig getoond. Regelmatig bena
drukt Japin dat de jonge Santos de
pijn, de emoties van anderen zo
sterk voelt, dat hij wel afstand tot
hen móet bewaren. Hij begrijpt
andere mensen té goed, andere
mensen begrijpen geen snars van
dat rare ventje. Dit conflict, dat
Santos zijn hele leven lang zal ach
tervolgen, wordt vooral van bui
tenaf beschreven.
Japin wisselt de biografische
stukken af met intermezzi, waar
in de raadsels rondom Santos'
overlijden langzaam worden opge
helderd. Die afwisseling werkt
goed: in de stukken over Santos'
leven blijf je constant alert op aan
wijzingen over zijn dood. Zijn le
ven is tegelijk komisch en diep
treurig; beide kanten hadden ster
ker, harder kunnen aankomen. Je
krijgt het gevoel dat de aangrij
pendste episoden al te haastig wor
den aangestipt.
Twee prachtige voorvallen
staan weggefrommeld in het na
woord. Zonde, ook omdat het ein
de van De gevleugelde een opeen
stapeling van levenslessen is. Ele
gant geformuleerd, maar niet zo
interessant als de beschrijving van
Santos die, tijdens een verblijf in
een Zwitserse kliniek, gemotori
seerde ski's bouwt om, uiteraard,
bergopwaarts te kunnen skiën.
Albert Verlinde (foto) wordt gasthoofdredac-
teur van de wintereditie van LXRY Magazi
ne. „Ik vind dat een eer", aldus de theaterpro
ducent. Piet Boon, Ronald de Boer, Sergio
Herman, Jan Monique des Bouvrie en
Daan Roosegaarde gingen hem voor. Verlin
de presenteert 'zijn' blad op 10 december.
door Dries Muus
Vaart, suspense en een perfecte
hoofdpersoon. Arthur Japin is goed
op dreef in zijn nieuwe roman De
gevleugelde.
Arthur Japin - De gevleugelde.
De Arbeiderspers, 21,99 euro.
foto PR
Man op leeftij d
met kinderziel
