Boven de poolcirkel boort Shell in zee naar olie.
Inupiat-eskimo's in Alaska leven van de oceaan
en vrezen voor hun voedsel. Deze krant zoekt
ze op. Deel twee van een drieluik.
Eeuwenoude cultuur van Inupiat wordt aan alle kanten bedreigd
18 NIEUWS
ANCHORAGE. Met een kreun sleept
Karmen Schaeffer Monigold de
keihard geworden zeehondenhuid
weg op het kiezelstrand van Kotze-
bue. Acht baardrobben ving de
Inupiat dit jaar, veel minder dan
anders. „Het was abnormaal
warm. We konden slecht bij de
zeehonden komen. Het zee-ijs
was te dun." Al generaties gaan lo
kale jagers in het voorjaar het
zee-ijs op. Een zeehond - of ugruk
zoals Inupiat zeggen- levert het
broodnodige voedsel om een fami
lie de winter door te helpen.
Kotzebue is een andere wereld.
Het is zo afgelegen dat er nauwe
lijks iets in de schappen van de su
permarkt ligt. Een zak broodjes
kost er omgerekend 8 euro. Er kan
net een straalvliegtuig landen.
Nog verder naar het noorden lukt
alleen met piepkleine propellor-
vliegtuigen. Dit is The Last Front
ier, zoals de bijnaam van Alaska
luidt. De laatste grens. Zo groot
als Duitsland, Spanje, Frankrijk en
de Benelux samen. Maar met min
der inwoners dan Amsterdam.
Van boven is pas echt goed te zien
hoe leeg Alaska is. Bossen en ber
gen met ontelbare gletsjers. En
verder richting de poolcirkel toen
dra's. Zover het oog reikt.
Bij het uitstappen in Kotzebue
klapt de kou als een bokshand-
schoen in het gezicht. In het
noordpoolgebied is het alleen in
de dikste jas en met de stevigste
wandelschoenen uit te houden.
De stad biedt een troosteloze aan
blik. Rond de houten huizen
staan verroeste olievaten en kapot
te sneeuwscooters. Huskies aan
kettingen springen luid blaffend
op. De snijdende noordenwind
houdt de bewoners binnen.
Slechts nu en dan scheurt een es
kimo verscholen achter een bont
kraag voorbij op een quad. Alles
zit onder de grijze stof.
Stormen steeds heftiger
Het papperige zee-ijs is niet het
enige wat de 3.200 inwoners kop
zorgen bezorgt. Door erosie ver
dwijnen hele stukken land in zee.
„Toen ik hier opgroeide, stond het
huis nog direct aan het strand",
zegt Monigold voor de geel ge
schilderde woning. „Nu hebben
ze een promenade gemaakt. De
stormen worden steeds heftiger.
Ons dorp dreigt te overstromen."
Het noordpoolgebied is een
van de delen die het hardst wor
den getroffen door de klimaatver
andering. Sinds 1950 warmt het
twee keer zo snel op als de rest
van de wereld. Dat is een pro
bleem omdat de noordpool werkt
als de airconditioning van de aar
de. De ijskappen en witte sneeuw
kaatsen het zonlicht terug. Maar
als het ijs smelt, verdwijnt het ver
koelende effect. En stijgt de zee
spiegel.
Ook in Point Hope vreet de zee
het land op. Het dorp ligt ver bo
ven de poolcirkel op een smalle,
kilometerslange landtong. De be
woners vangen en eten er walvis.
Het is een van de meest traditione
le Inupiat-gemeenschappen in
Alaska. Met twee andere passa
giers en compleet volgepakt met
vracht scheert de eenmotorige
Cessna luid brommend langs klif
fen, over verlaten stranden en ri
vieren die modder en drijfhout
uitspuwen in zee. De wind duwt
en trekt aan de kist als de piloot
het toestel een uur na vertrek uit
Kotzebue aan de grond zet.
Obama reisde naar
Alaska om aandacht te
vragen voor klimaat In
juni keurde hij goed dat
Shell er ging boren
Ijzige regendruppels vliegen te
gen de wangen. Het weer verslech
tert met de minuut. Bewoner Pete
Lisbourne veegt zijn loopneus af
en loopt het strand op. Er staan
pootafdrukken van een beer. Een
dode walrus stinkt een uur in de
wind. „Ze leggen hier nu een dijk
aan", wijst Lisbourne naar een
wiellader die grote hopen zand
langs de Tsjoektsjenzee dumpt.
„Maar we mogen blij zijn als hij
het tot volgend jaar houdt."
Eind deze maand beginnen de
herfststormen. Als zich dan nog
niet genoeg zee-ijs langs de kust
heeft gevormd, hebben de golven
vrij spel. De bevolking van in Tiki-
gaq, zoals de 900 bewoners hun
woonplaats noemen, is noodge
dwongen landinwaarts gaan wo
nen. Veel van de eeuwenoude, on
dergrondse huizen van aarde en
walvisbeenderen aan de kust zijn
opgeslokt door de zee. „Ik ben
hier geboren", zegt oud-burge
meester Steve Oomittuk als hij
bukt en een van de weinig overge
bleven exemplaren binnengaat.
„Maar het is de vraag hoe lang dit
huis nog zal bestaan."
President Barack Obama reisde
deze maand naar Noord-Alaska
om aandacht te vragen voor de kli
maatverandering. Nooit eerder
kwam een zittende president bo
ven de poolcirkel. „Wat in Alaska
gebeurt, treft ons allemaal", zei
hij. „Het is de hoogste tijd om
wakker te worden." Aan het begin
van de zomer gaf Obama het
Brits-Nederlandse oliebedrijf
Shell toestemming om te boren
voor de kust van Noord-Alaska.
Bij de verbranding van olie komt
CO2 vrij en juist dat leidt er toe
dat de aarde opwarmt.
Terug in Kotzebue ploft Moni
gold met een sigaret neer op het
zwarte kiezelstrand. „Wij leven
van deze zee", zegt ze hoofdschud
dend. „Als de jacht wegvalt - of
dat nu door door olievervuiling of
klimaatverandering is- betekent
dat het einde van onze eeuwenou
de cultuur. De zee voorziet ons
van voedsel, maar is ook spiritueel
van belang. Als we een zeehond
hebben gedood, gieten we zoet
water in zijn mond om zo zijn
geest los te laten in de oceaan. Wij
Inupiat geloven dat de dieren daar
door volgend jaar opnieuw naar
ons toe zullen komen."
Gesmolten ijskelders
Het vlees, dat rijk is aan eiwitten
en vitaminen, belandt tegenwoor
dig in vriezers. De natuurlijke ijs
kelders zijn verloren gegaan. De
permanent bevroren bodem komt
vanwege de stijgende temperatu
ren steeds dieper te zitten.
In zijn werkkamer in hartje
Kotzebue tovert wetenschapper
Alex Whiting tal van tabellen op
het beeldscherm: „Het smelten
van het ijs, de zeespiegelstijging:
Alaska is een plek waar de klimaat
verandering hard toeslaat." De
Amerikaan probeert zoveel moge
lijk inzicht te krijgen in het leven
in de Tsjoektsjenzee. Zo weet hij
tot op de coördinaat precies waar
de baardrobben uithangen. Dank
zij zendertjes die op de rug van de
dieren zijn geplakt. „Bij discussie
over klimaatverandering, plannen
voor olieboringen of het instellen
van nieuwe scheepvaartroutes
zijn politici en bedrijven niet on
der de indruk als je ze vertelt dat
er dieren in de zee zwemmen. Je
moet kunnen laten zien waar pre
cies en wat de gevolgen zijn van
economische activiteiten en kli
maatproblemen. Voor de dieren
door Cerben van 't Hof
