Schrijvers in Sluis
Franca Treur in Kats
Gae voort,
o Zeeuw!
Roman over blauw bloed en machtsmisbruik
ZEELAND GEBOEKT 13
HET
■^STERKSTE
Vlissings oud-burgemeester Anneke
van Dok is al toe aan haar tweede
roman: Het recht van de sterkste.
Het recht
van de
sterkste
"W" ean is het type journalist, zo-
als we dat van vroeger ken-
I nen. In paniek als zijn shag-
I buideltje leeg is, en altijd
W een fles of flacon alcoholhou
dende vloeistof onder hand
bereik. Het is eigenlijk nog erger.
Jean zit al een halfjaar thuis op
een vervuild appartement in Am
sterdam, hij is 45 jaar, nog (net)
niet ontslagen, zijn enige uitje is
naar het café waar de kroegbaas
hem naroept dat hij de volgende
keer moet betalen.
Een hopeloos geval. Tot we
zijn volledige naam te horen krij
gen. Voor het weekblad waarvoor
hij werkt volstaat hij met Jean
Trevin. Als hij een officiële enve
lop op de deurmat vindt staat er
'drs. J.A.T.H. baron Trevin van
Brefort'. Juist ja, oude adel. Aan la
ger wal geraakt, maar toch.
Zo komen we de tweede ro
man van de Vlissingse oud-burge
meester Anneke van Dok (1947)
binnen. Getiteld: Het recht van de
sterkste - over blauw bloed, machts
misbruik en oud zeer. Het boek
wordt zondag tijdens het festival
Film by the Sea in Vlissingen ge
presenteerd. Dat is niet toevallig.
Morgen start het lite
raire seizoen van
Schrijvers in Sluis
met een lezing van
de Vlaamse auteur Herwig De
Weerdt uit Geraardsbergen. Hij
verbleef twee weken op een ge
heime residentie in de gemeente
Sluis. Tijdens deze periode werk
te hij aan een nieuwe publicatie
en aan het literaire programma,
dat hij morgen in het Belfort van
Sluis presenteert. De avond heeft
als titel: 'Zeeland, waar Vlamin
gen thuis zijn'(20.oo uur).
Herwig De Weerdt (1954) is
vooral bekend als theatermaker.
Hij schreef ook verhalen en poë
zie. In zijn boek Droom van een
Stroom (2011) over de Schelde
komt de in 2006 verongelukte
Zeeuwse provinciebestuurder
Thijs Kramer ruim aan bod.
Komende weken heeft Sluis
meteen een nieuwe 'schrijver in
residentie': Ivo Bonthuis (1976).
Hij maakte jarenlang theater en
publiceerde inmiddels twee ro
mans: Niets en niemand en Iedere
dag in dienst van jou.
Als hoofdpersoon Jean zichzelf
bij elkaar heeft geraapt, de fles
laat staan en een nieuwe liefde
(Julia) in zijn leven toelaat, mag
hij voor zijn werkgever een ver
haal maken over het filmfestival.
Met Julia fietst hij in twee dagen
van Amsterdam naar Vlissingen.
Ze maken de glamourvolle ope
ning mee en overnachten op het
strand. Ondanks vele verwikkelin
gen die zijn leven op zijn kop zet
ten, lukt het Jean om een verslag
te schrijven. Pagina 105: „Hij ging
eerst naar de kamer van zijn chef
om het artikel in te leveren. Het
was een vrij positief verhaal ge
worden, want ondanks de bezui
niging op de subsidie, kon het
filmfestival na drie dagen al ge
slaagd worden genoemd en een
goede promotie voor de stad."
Daar spreekt - dat kan niet an
ders - de oud-burgemeester die
weet hoe in haar gemeente de ha
zen lopen. Anneke van Dok was
van 1999 tot 2008 burgemeester
van de Scheldestad. Ze stapte op,
nadat de gemeenteraad een mo
tie van wantrouwen tegen het he
le college indiende naar aanlei
ding van grote tekorten op het
project Scheldekwartier
Vorig jaar debuteerde ze met
Het jaar van de held, een roman
waarin ze veel gemeentepolitiek
verwerkte. In haar nieuwe boek
concentreert ze zich op de Neder
landse adel en de verborgen net
werken, waarin het genootschap
Vesta een grote rol speelt. Jean
mag het jubileumboek van die
club schrijven. Hij ontrafelt oude
familiegeheimen. Heel pijnlijk al
lemaal, vooral voor zijn moeder
Hortense. En in feite ook voor
hemzelf. Zijn wraak op de aan
stichters van alle kwaad is zoet.
Maar kortdurend. Jean blijkt in
dit geval niet de sterkste.
Franca Treur opent met
een literaire lezing het
culturele seizoen van de
Maatschappij tot Nut van
't Algemeen Noord-Beveland.
Vrijdag 18 september vertelt ze
vanaf 20.00 uur over haar werk
in het Kerkje van Kats, Kerk
straat 3 in Kats.
Schrijfster Franca Treur (1979)
werd geboren op een boerderij
in de omgeving van Meliskerke.
Ze groeide daar op in een gerefor
meerde boerengemeenschap.
In 2009 debuteerde ze met de
roman Dorsvloer vol confetti, waar
in ze veel aspecten van haar
jeugd verwerkte. Ze won meteen
de Selexyz Debuutprijs en - in
Zeeland - de Jan Bruijnsprijs
2010. Haar debuutroman werd in
2014 verfilmd, met Hendrikje
Nieuwerf als Katelijne.
Datzelfde jaar verscheen haar
tweede roman: De woongroep.
Daarin zoekt hoofdpersoon Ele-
noor Fontanel haar toevlucht in
een woongroep in Amsterdam.
Vorig jaar was Franca Treur 'wri
ter in residence' in Sluis.
Soms moet je er als ongelo
vige toch aan geloven. Lees
sommige gedichten van
Adriaen Valerius, de in
1625 gestorven notabel uit Veere
(zijn geboortejaar is onbekend),
en je bidt even met hem mee. 'Lie
dekens' zijn het eigenlijk, een jaar
na zijn dood opgenomen in Neder-
landtsche Gedenck-clanck, vooral
gevuld met berichten over 'Inland
se beroerten ende troublen'.
Liederen als 'Wilt heden nu tre
den voor God den Heere/ Hem bo
ven al loven, van herten seer', in
1597 geschreven na een zoveelste
overwinning op de Spanjaarden,
en 'Com nu met sang van soete to
nen' dwingen je onvermijdelijk
op de knieën.
Valerius' tonen zijn zeker niet
altijd zoet. Hij oogt zo pacifistisch
op het beeld van Mari Andriessen,
na enige onenigheid in 1979 in
Veere onthuld. Maar zijn geloofs
liederen zijn vooral ook strijdliede
ren.
Hij bepleit, jawel, een heilige
oorlog, met hetzelfde fanatisme,
dezelfde agressie waarvoor we te-
Adriaen
Valerius
genwoordig zo huiveren. 'God is
alleen ons Medecijn', dicht hij er
gens. En het is ontroerend duide
lijk: dat meent hij.
Godsdienstige poëzie verzinkt
doorgaans in cliché en conventie,
Valerius' poëzie niet.
Zo zelfbewust als hij in de
wereld stond, zo nederig stond hij
tegenover God. Het probleem is
dat hij God niet alleen inzette als
medicijn, maar ook als wapen. De
regel uit 'Wilt heden nu treden'
moeten we letterlijk nemen: 'Die
daer nu onsen vyand slaet ter
neer.'
God steunt het 'Vaderlandt' bij
dat ene, in de ogen van Valerius
hoogste doel: 'Maeckt ons de Span-
jaert quijt', ofwel: help ons van de
Spanjaard af. Zijn blik is ondanks
dat nationalisme wijd, hij kijkt
niet alleen naar Zeeland, naar de
andere Nederlandse provinciën,
maar naar heel de wereld, tot aan
Zuid-Amerika toe.
Geloof en strijd, toen en nu
een levensgevaarlijk duo. Toch
hoop ik dat in 2025, zijn vierhon
derdste sterfdag, deze grote dich
ter uitbundig wordt geëerd.
En ik hoop ook dat het deze
keer eens zonder relletje kan. Dat
zou in de geest van Valerius zijn.
'Gae voort, 0 Zeeuw! gae voort,'
dichtte hij. Om daaraan wijselijk
aan toe te voegen: 'Maar syt een-
drachtich toch.'
VRIJDAG 11 SEPTEMBER 2015
Oude adel is
onbetrouwbaar
9 9 9
Anneke van Dok
Uitgeverij Aspekt
270 pagina's
18,95 euro
Presentatie zondag
13/9 om 14.00 uur
CineCity Vlissingen
Anneke van Dok, oud-burgemeester van Vlissingen, publiceert haar tweede roman.
door Jan van Damme
door Mario Molegraaf
(7-1625)
Nederlandtsche
Gedenck-clanck
