Zetje neocortex aan
alsje de buurvrouw ziet
IS MEER
DAN
6 I HART&
VRAAG HET DE
DESKUNDIGE
Professor Tessa kieboom
Ruim 6000 hoogbegaafde kinderen, jongeren en
volwassenen heeft professor Tessa Kieboom sinds
1998 onderzocht en begeleid. Vandaag verschijnt
de herziene uitgave van haar standaardwerk
'Hoogbegaafd; Alsje kind (g)een Einstein is'.
Onze menselijke
beschaving drijft op
de neocortex, het
nadenkende deel
van de hersenen
Het boek was nog
goed werkbaar,
maar sluit beter aan
op de situatie nu.
Hoe we omgaan met
hoogbegaafdheid
verandert snel
Alsje kind (g)een Einstein is
Steven Pont is
ontwikkelings
psycholoog.
Elke week beantwoordt een
deskundige lezersvragen over
gezondheid, psyche of voeding.
Vandaag; psycholoog Steven Pont
over verliefdheid.
emoties: primaire en secundaire. De primaire
emoties komen uit een dieper deel van ons
brein (ons limbisch systeem), zo'n beetje de
zelfde plek als waar ook ons instinct zit. Deze
emoties zijn niet te sturen, ze komen onuitge
nodigd bij ons binnen. Verliefdheid zit op die
plek, maar bijvoorbeeld ook woede of jaloezie
komen er vandaan. Je kan ze dus niet tegen
houden. Je bent er als het ware niet eens be
wust bij. Dit limbisch systeem hebben we
gemeen met vrijwel alle zoogdieren.
Maar we hebben gelukkig ook secundaire emo
ties. Zo kun je bijvoorbeeld boos zijn op ie
mand, of jaloers, maar toch besluiten daar
niets mee te doen. Wij hebben namelijk naast
ons limbisch systeem ook een nadenkend deel
in onze hersenen (de neocortex geheten),
waardoor wij juist niet altijd hoeven te doen
wat het emotionele limbisch systeem ons zo
graag wil dicteren. De neocortex is vooral ver
antwoordelijk voor
de bewuste verwer
king van informatie
en stelt ons in staat
om rationeel te rede
neren. Dit is zelfs de
kurk waarop onze
gehele menselijke be
schaving draait; dat
we niet altijd meteen
doen wat we voelen.
Dit nadenkende deel
van de hersenen on
derscheidt ons van
de dieren, want die
reageren juist wel al
tijd vanuit hun pri
maire emoties. Zij
zijn voor hun gedrag -bij gebrek aan een na
denkende neocortex- immers afhankelijk van
hun instincten. Wij zijn dat niet.
Ook verliefdheid is een primaire emotie, je
hebt er geen grip op. Het overkomt je, die ge
voelens komen immers uit je dierlijke deel
van het brein. Maar dat wil dus niet zeggen
dat je daar slachtoffer van hoeft te worden, of
dat je daardoor andere slachtoffers hoeft te
maken (zoals je vrouw en kinderen en de
partner van je buurvrouw en haar kinderen).
Met andere woorden: zetje neocortex aan als
je de volgende keer je buurvrouw weer eens
ziet.
HET PANEL
$D00R NATASCHA KAYSER
Niet iedereen met een
hoog IQ is hoogbe
gaafd. Een hoge intelli
gentie is slechts één
van de ingrediënten
van hoogbegaafdheid. Motivatie
(doorzettingsvermogen) en creativi
teit (oplossingsgerichtheid) zijn an
dere ingrediënten, maar ook
hooggevoeligheid, perfectionisme,
een sterk rechtvaardigheidsgevoel
en een kritische inslag zijn kenmer
ken. „Hoogbegaafden hebben door
gaans een hoog bewustzijnsniveau,"
legt Tessa Kieboom uit. „Hun her
sens werken vaak zo snel, dat ze
niet zelden vastlopen."
Waar aanvankelijk vooral 'vastgelo
pen' kinderen en jongeren aanklop
ten bij Exentra, het Expertise
centrum rondom Hoogbegaafdheid
in Antwerpen, verandert het werk
van Kieboom langzaam maar zeker
naar preventie. Nieuwe inzichten,
meer expertise en ervaring in het
onderwijs over de begeleiding van
hoogbegaafden gaven reden om
Kiebooms standaardwerk 'Hoogbe
gaafd' grondig te herzien en te ac
tualiseren. „Het oorspronkelijke
boek is nog altijd goed werkbaar,
maar met de nieuwe onderdelen
sluit het beter aan op de situatie
nu. Hoe we met hoogbegaafdheid
omgaan, verandert snel."
Zeker in het onderwijs zijn de laat
ste jaren grote stappen gezet, zegt
Kieboom. Leerkrachten beseffen
dat niet alleen zwakkere leerlingen,
maar juist ook de sterke leerlingen
zorg nodig hebben. „Vroeger moest
ik strijden voor de herkenning en
erkenning van hoogbegaafde kinde
ren. Ik wees ouders en scholen er
voortdurend op dat het vreemd was
dat een kind met een IQ van 70 wel
extra zorg en aandacht kreeg, maar
een kind met een IQ van 130 niet,
terwijl de afwijking van het gemid
delde even groot is."
Kangoeroesprongen
Nu die erkenning groeit, speelt de
vraag: hóe kunnen we die kinderen
begeleiden, zodat ze niet vastlopen,
niet onderpresteren, minder ge
dragsproblemen krijgen en beter
gebruik maken van hun enorme po
tentieel. „Als je weet dat gemiddeld
één op de dertig mensen hoogbe
gaafd is, kun je op je vingers natel
len dat er in elke klas eentje zit.
Maar in die klas van dertig zitten
ook zwakbegaafde kinderen, kinde
ren met ADHD, dyslexie, een autis
tische stoornis. Hoe manage je dat
als leerkracht allemaal?"
In België komen steeds meer zoge
noemde kangoeroeklassen, waar
hoogbegaafde kinderen leren 'met
kangoeroesprongen'. Het Neder
landse equivalent is de plusgroep of
de Leonardo-school, waar kinderen
onderwijs krijgen dat aansluit bij
hun niveau. Volgens Kieboom ver
schilt de aanpak van hoogbegaafd
heid in Nederland en België hier en
dinsdag 8 september 2015
GO
Ik heb een gezin, maar ben verliefd op de
buurvrouw. Help!
We onderscheiden in de psychologie twee soorten
En nu terug naar je vraag.
Reageren? Mail naar hartenziel@persgroep.nl
VOEDINGS-
DESKUNIGE
Ay Lin Kho
HUISARTS
Rutger
Verhoeff
RELATIE
THERAPEUT
Caroline Franssen
Hoogbegaafd
44
Tessa Kieboom
(1966) richtte aan
de Universiteit van
Antwerpen het
Centrum voor Be
gaafdheidsonder-
zoek op, waarvan
ze sinds 2001
directeur is. Sinds
2014 heet het
Exentra. Het legt
zich toe op onder
zoek naar en bege
leidingvan hoog
begaafden. Vijfjaar
geleden verscheen
'Hoogbegaafd; Als
je kind (g)een Ein
stein is'. Vandaag
volgt de twaalfde,
geactualiseerde
druk. Kieboom
geeft in het nieuwe
Ook leerkrachten bepalen mee of een
hoogbegaafd kind vastloopt.
hoofdstuk 4 voor
beelden van de rol
en invloed van de
omgeving van een
hoogbegaafd kind,
dat doet ze via ver
halen van kinderen,
ouders en leer
krachten. Zo vertelt
de moeder van Alix
(13): 'Je moetje
sterk maken voor je
kind, wantje wordt
echt niet altijd be
grepen. Zonder dat
je roept: Mijn kind
is geweldig, want
deze kinderen heb
ben natuurlijk ook
mindere kantjes'.
