Aangrijpende verhalen
van getuigen Franse Slag
Ook in première
Kunstenaar op eenzame hoogte
In De herberg geeft
Ingrid van de Linde
een poëtisch beeld
van de historie van
een bijzonder pand
in Kloetinge en van
diens bewoner.
ZEEUWS LUIK
Twee films die tijdens het
festival hun première be
leven gaan over een
aspect van Zeeland tij
dens de Tweede Wereldoorlog: De
Franse Slag in Zeeland en Geheimen
achter de dijk.
De Zeeuwse Documentaire
Stichting presenteerde vorig jaar
haar eerste film: Twee heren van
stand, 200 jaar Zeeland. Nu is de
tweede gereed: De Franse Slag in
Zeeland. Klaas van de Ketterij en
Rinke Slump vertellen in woord
en beeld het verhaal van de meida
gen van 1940, toen honderden
Fransen in Zeeland sneuvelden.
In de aanloop naar de oorlog
proberen de Fransen een linie te
vormen tegen de Duitsers. Wal
cheren speelt daarbij een cruciale
rol vanwege haar strategische lig
ging als toegang tot de haven van
Antwerpen. De Fransen krijgen
echter weinig medewerking van
Nederland en België, omdat deze
landen neutraal willen blijven.
Na de Duitse inval rukken de
Franse troepen alsnog onmiddel
lijk op naar Zeeland en Brabant.
Zware gevechten volgen, vooral
langs het Kanaal door Zuid-Beve
land. De Franse reserve-eenhe
den, met tweederangs materiaal,
zijn niet opgewassen tegen de er
varen en goed bewapende Duit
sers. „Het leek wel materiaal uit
de Eerste Wereldoorlog", zegt een
van de Zeeuwse getuigen over de
Fransen. „Maar ze waren dapper."
Het zijn indrukwekkende ver
halen die de getuigen vertellen, zo
als Jaap Zuidweg die moest hel
pen bij het begraven van de Fran
se soldaten. „Ik had bij wijze van
spreken nog nooit een dood ie
mand gezien. Nu lagen er 52 rond
om je." De film, waarin ook ge
beurtenissen worden nagespeeld,
eindigt in een pleidooi om te blij
ven herdenken.
Regisseur Robert Hughan richt
zich in Geheimen achter de dijk
vooral op de sporen van de oorlog
in het landschap en de wijze waar
op de strijd Zeeland heeft ge
vormd. Daar wordt volgens de ini
tiatiefnemers van de film (Fred
Groen, Leon Joosse en Arie de Lan
ge) te weinig bij stilgestaan „Niets
is zo gewoon als het eruit ziet."
Aan bod komt onder meer de
kreek bij Westkapelle, ontstaan
door het bombardement van okto
ber 1944. De restanten van de des
tijds nieuwe rioolwaterzuiverings
installatie zijn zichtbaar in het wa
ter en dienen nu als een soort rif.
Une belle chanson (Matthijs
Meulblok): Verslag van een zoek
tocht naar het antwoord op de
vraag: wat is een chanson? Meul
blok belandt onder meer in Parijs,
waar hij met muzikanten spreekt.
Zondag 13 sept. 14.00 zaal 5 (Q&A),
zaterdag 19 sept. 13.15 uur zaal 6.
The irreverent trip (Eli de
Smet): Zeeuwse filmmakers gin
gen naar Italië voor een documen
taire over de mensen achter het
bijzondere schoenenmerk Iza Boa.
Zaterdag 19 sept. 12.00 uur zaal 6
Renz Vos - One night, two
dead (Benn Flore): De Goese
schrijver en filmmaker Benn Flore
verfilmde, als pilot van wat een se
rie zou moeten worden, een van
zijn Renz Vos-verhalen. In deze
Nederlands-Engelse film roept
een tv-journaliste de hulp in van
de gepensioneerde politie-inspec-
teur Vos bij een zaak van twee on
opgeloste moorden op één avond
in Utrecht.
Zaterdag 19 sept. 13.45 uur zaal 5.
The last dance (Daniela Giam-
marino): Italiaanse zwart-wit film
gebaseerd op een verhaal van - op
nieuw - Benn Flore. Een bedrogen
echtgenote neemt op bijzondere
wijze wraak op haar ex tijdens
een afscheidsdiner, in aanwezig
heid van diens nieuwe vriendin.
Zaterdag 19 sept. 12.15 uur zaal 4.
Brave New World (Rutger van
der Zwaag): Afstudeerfilm over
hoe we ons kunnen - en zouden
moeten - bevrijden van 'de kete
nen van opzichtige consumptie'.
Zaterdag 19 sept. 12.15 uur zaal 4.
In het werk van beeldend kun
stenaar Ingrid van de Linde
uit Goes speelde beweging al
tijd al een belangrijke rol. Met
haar eerste film, de documen
taire De herberg, maakt ze de
stap naar daadwerkelijk bewegend
beeld. Haar achtergrond bleek daar
bij een groot voordeel. „Als kunste
naar ben je gewend om goed te kij
ken en dus kun je snel standpunten
bepalen en een draaiboek maken."
Ze werkte, in nauwe samenspraak
met beeldend kunstenaar en theater
wetenschapper Renée Schouwen-
berg, drie jaar lang aan De herberg.
Dat ze ooit een film zou maken, leek
vooral een kwestie van tijd. Alleen
het juiste ogenblik en het geschikte
onderwerp moesten zich aandienen.
Toen ze in haar geboortedorp Kloe
tinge in gesprek raakte met Aad
Bruijns, eigenaar van de vroegere her
berg aan het Geertesplein, besefte ze
dat het moment daar was.
„Hij ging aan tafel zitten, pakte
een oude schervenpot en begon er
een verhaal over te vertellen", vertelt
Van de Linde. „De behoedzaamheid
en eerbied voor het oude raakten me
heel diep. Ik dacht: dit wil ik in film
zien. Achter de schermen was ik al
aan het experimenteren met film,
maar nu zag ik de mogelijkheid om
het uit te voeren."
De sober levende Bruijns verza
melt in de herberg uiteenlopende res
tanten van de oude tijd en zoekt de
bijbehorende verhalen. Het pand
200 tot 250
mensen
leverden een
bijdrage aan
De herberg.
Daarmee is
de film
uitgroeid
tot een
megaproject.
staat inmiddels overvol. „Het is van
lieverlee een manie geworden", zegt
hij in de film. „De voorwerpen heb
ben geen geldwaarde, maar wel een
wetenschappelijke waarde."
Van de Linde verbindt de passie
van Bruijns met de historie van het
pand, dat sinds de zestiende eeuw
uiteenlopende en vaak gecombineer
de functies heeft gekend. Het was on
der meer de thuishaven van Hand
booggilde Sint Sebastiaan, de locatie
waar recht werd gesproken en vanaf
de negentiende eeuw de plaats waar
verenigingen samenkwamen, zoals
het leesgezelschap Lust tot Onder
zoek.
De diverse tijdperken heeft Van
de Linde geënsceneerd, bijvoorbeeld
de jaarlijkse feestavond van het lees
gezelschap. De scènes worden afge
wisseld met poëtische beelden van
vaak van nabij gefilmde elementen
van tijdloze schoonheid in het
Geen gedrevener mens
dan beeldend kunste
naar Johnny Beerens
uit Breskens, bekend
van zijn minutieus geschilderde
werken en muurschilderingen,
waarbij over elk detail is nage
dacht.
Jeannice Adriaansens volgt
hem in de documentaire Van wa
ter de druppels. Op dat moment
werkt hij aan de herschildering
van een zijn bekendste werken:
Levensbron, ofwel: de druppels op
de watertoren van Oostburg. Dat
is, na negentien jaar, dringend
toe aan een restauratie.
Adriaansens houdt het sober:
geen introductie, geen voice-
over, spaarzaam gebruik van mu
ziek. Alles draait om de kunste
naar, zijn werk en zijn passie.
Zijn woorden, maar vooral ook
zijn stiltes, vertellen het verhaal.
Je ziet hem nadenken, twijfelen,
geconcentreerd werken in zijn
atelier en op de steiger aan de
Oostburgse toren, op eenzame
hoogte. „Je wil het net zo goed
doen als vorige keer", zegt hij
over de herschildering. „Maar lie
ver nog niets beter."
De beelden worden vermengd
met archiefopnamen uit 1995. De
gedrevenheid is onveranderd, al
is de kunstenaar zichtbaar wat
ouder geworden. Daarom krijgt
ook het zelfportret in een van de
druppels een hedendaagse versie.
Hij legt de lat voor zichzelf
hoog. „Als ik een werk maak of
iets wil toevoegen aan al het
werk dat al is gemaakt in deze
wereld, moet het wel verdomd
goed zijn", zegt Beerens over het
arbeidsintensieve karakter van
zijn oeuvre. „Ik wil ook best de
moeite en tijd ervoor nemen om
dat te maken. Daarom ben ik
heel selectief in waar ik aan be
gin."
'De Franse Slag in Zeeland', zat. 12
sept. 11.00 uur zaal 3 (met Q&A), zat.
19 sept. 10.45 uur zaal 6.
'Geheimen achter de dijk', wo. 16
sept. 15.00 uur zaal 7 (met Q&A), zat.
19 sept. 15.00 uur zaal 4.
Scène uit De Franse Slag in Zeeland.
Verstilde passie
door Roif Bosboom
'Van water de druppels', zaterdag
13 september 15.00 uur zaal 3 (pre
mière, met Q&A). Zaterdag 19 sep
tember 13.45 uur zaal 4.
Na afloop van de première op 13
september, om 16.15 uur, wordt
een expositie met schilderijen van
Johnny Beerens in kunstcentrum Wil
lem 3 in de Oranjestraat in Vlissin-
gen geopend. De opening wordt ver
richt door Bas Hesselink, bekend van
het tv-programma Tussen Kunst en
Kitsch. De expositie is te bezoeken
tot zondag 1 november.
Van Jeannice Adriaansens is in het
kader van Zeeuws Luik ook de be
kroonde film 'Springtij' te zien.
