Godsdienst onderbelicht in schoolonderzoek
In liefdevolle herinnering
ZEELAND 15
Negen jaar geleden ontglipte Chayane
even aan de aandacht van zijn ouders. Zij
vonden hem terug in het zwembad in de
tuin.
Het telefoontje uit Da
mascus in de nazo
mer van 2006 zal hij
nooit vergeten, ver
telt de Antwerpse
dichter Frank De
Vos (59). Toen hij opnam hoorde hij
een huiveringwekkend, dierlijk hui
len. „Existentiële kreten van angst en
pijn." Het bleek Jan D'Halleweyn
(64) te zijn, een goede vriend die hij
al kende sinds zij samen in de jaren
zeventig in Essen op het College van
het Eucharistisch Hart zaten. Vanuit
Syrië, waar hij als diplomaat met zijn
gezin was gestationeerd, schreeuwde
hij dat er voor het leven van hun
zoontje moest worden gevreesd.
„Het meest verschrikkelijke scena
rio dat je als ouders kan overkomen,
leek zich te gaan voltrekken", zegt De
Vos. „En als peetvader van Chayane,
zo ver bij hen allemaal vandaan, voel
de ik me machteloos."
Uit het verhaal begreep hij dat Jan
's middags in zijn werkkamer achter
zijn bureau had gezeten en Faty,
diens jonge vrouw en zwanger van
hun tweede kind, in de keuken de
voorbereidingen trof voor de maal
tijd. Hoe het kon gebeuren weet nie
mand, maar ongemerkt is de vrolijke
peuter naar buiten gedribbeld, de
zonovergoten tuin in. „Over het gras
richting het zwembad", zegt De Vos.
„Niemand had iets gehoord. Ook Na
dir, de oudste zoon van Faty, niet.
Toen het tot hen doordrong hoe stil
het was en zij Chayane misten, dreef
hij vrijwel levenloos in het water."
Er braken angstige en hectische da
gen aan. Via de lokale hulpdiensten
belandde Chayane in het ziekenhuis.
Lag in coma aan de beademing. Ver
volgens werd het hele gezin met een
militair vliegtuig vanuit Damascus
naar het Koningin Paola Kinderzie
kenhuis in Antwerpen overgebracht.
En nadat de onderzoeken naar even
tueel nog werkende hersenfuncties
hadden plaatsgevonden, kon De Vos
eindelijk aan het bedje staan van zijn
roerloze petekind.
Nazaten heeft hij zelf niet, zegt
hij. Het leven is anders gelopen. „Ik
was dus zeer vereerd met mijn rol als
peetvader. Vanwege de afstand zagen
we elkaar natuurlijk weinig, maar ik
reisde wel eens naar hen toe en zij
kwamen tweemaal per jaar richting
België. Op deze nieuwe post in Syrië
waren zij nog niet zo lang."
Zijn contact met Chayane bestond
uit hem de flesgeven, liedjes zingen
als hij hem op schoot had, en wat
met hem spelen. „Ik voelde me een
niet-geroutineerde surrogaat-papa.
Dat was elke keer ook wel confronte
rend; je kijkt als het ware in je eigen
gebrek. Maar hoewel Chayane te jong
was om mij na die maandenlange in
tervallen te herkennen, maakte hij
het mij niet moeilijk en strekte iede
re keer lachend zijn armpjes naar mij
uit. Ik verheugde mij om hem te zien
opgroeien; zag ons later al gesprek
ken voeren over het leven, onze ge
liefde schrijvers en dichters en met el
kaar van gedachten wisselen over
kunst, reizen en filosofie."
De zondagse afscheidsdienst, met
een muzikale mengeling van Europe
se en Arabische invloeden, vond
plaats in de volgestroomde Carolus
Borromeus Kerk in Antwerpen.
Naast alle vrienden en familie die
Chayane de laatste eer bewezen, wa
ren ook de leden van de militaire
staf, de piloten en collegadiplomaten
aanwezig. „En wat kun je dan als
peetvader? Ik huurde sopraan Anne
Cambier in, die barokaria's zong, en
via een vriend van de Lions Club re
gelde ik als lijkwagen een zwarte
Rolls Royce; een oldtimer. Het was al
lemaal groots en prachtig. Maar voor
al: pure onmacht."
Op maandag werd Chayane begra
ven. En op woensdag gingen Jan, Fa
ty en Nadir weer naar Damascus te
rug. Hoe het voor hen moet zijn ge
weest toen zij hun huis weer binnen
kwamen, kan hij nauwelijks vermoe
den, zegt De Vos. Er is sindsdien niet
veel meer over gesproken.
Voor hemzelf betekent dit sterven
een kantelmoment: een afscheid van
het frivole, het luchtige. Hij trok zich
sindsdien hieruit terug, zegt hij, en
zoekt de schoonheid in het onderbe
lichte. In zijn poëzie treden nabloei
en verwelking op de voorgrond, zoals
het rode vermiljoen waarmee de
wijngaarden verkleuren in het najaar
van de Languedoc. „Het gedicht 'Pre
lude' is daar een voorbeeld van. De
dood heeft iets huiveringwekkends
en genotvols tegelijk. Het is vergelijk
baar met de ervaring die de Ierse filo
soof Edmund Burke het sublieme
noemt: voorbij de schoonheid om de
schoonheid, voorbij het inhoudsloze,
het irrelevante van de pure esthetiek.
Denk maar aan de beelden van de in-
Chayane
Brunei Hassan
Emile
D'Halleweyn
16-12-2004
1-9-2006
eenzijgende Twin Towers; de film
fragmenten van de tsunami; het stie-
renvechten; de kijkfile's na een onge
val op de snelweg; het lezen van deze
serie in de krant. Het oefent een on
verklaarbare aantrekkingskracht op
ons uit."
Hartverscheurend, zegt hij. En het
blijft fascineren. „Net als toen ik ne
gen jaar geleden werd overweldigd
op die heel stille intensive care. Wij
waren met een paar intimi bijeen.
Het verzorgend personeel trok zich
terug. Onze kleine Chayane, losge
koppeld van draden en slangen, werd
in veilige armen gedragen. En ik neu
riede het 'Ombra mai fu' van Handel,
in die vijftien minuten waarin hij ge
ruisloos uit zijn leven gleed."
Arie Leen Kroon, hoofdre
dacteur van deze krant,
riep vorige week op deel
te nemen aan het Natio
nale School Onderzoek, omdat on
derwijs het belangrijkste is wat
we onze kinderen kunnen meege
ven. De resultaten van het onder
zoek zullen aan de staatssecretaris
worden aangeboden.
Nog vóór mijn jongste zoon als
brugpieper op de fiets stapt, vul ik
de enquête in. Identiteit komt aan
de orde bij de motieven voor
schoolkeuze. Ik krijg het warm
van verlangen naar de resultaten
uit het onderzoek. Maar al snel be
koelt mijn enthousiasme. Een
vraag naar de rol van identiteit
gaat immers pas echt iets zeggen
wanneer je ook weet wie er kiest
voor openbaar, christelijk of isla
mitisch onderwijs. Maar ik hoefin
de enquête niks te melden over
mijn godsdienstige achtergrond.
Openbaar onderwijs is misschien
populair bij alle religieuze groe
pen, omdat dat ontmoeting pre
dikt van leerlingen met verschil
lende levensbeschouwelijke ach
tergronden. Maar ouders zonder
kerkelijke achtergrond kiezen ook
voor christelijk onderwijs, net zo
als moslims...
In een vlot opgesnorde publica
tie over godsdienst en onderwijs
lees ik: „Het aandeel van religieu
ze scholen in samenlevingen met
een relatief religieus inactieve be
volking is groeiende en zelfs in en-
onni ken werk
kele gevallen oververtegenwoor
digd." Christelijke scholen zijn on
danks secularisatie populair. „Een
mogelijke verklaring van deze on
verwachte belangstelling is dat
het cognitieve onderwijs in reli
gieuze scholen gemiddeld effectie
ver is dan in vergelijkbare openba
re scholen." Kennis overdragen
lukt er dus behoorlijk. „Deze scho
len kunnen duidelijker doelen na
streven die door niet-religieuze
ouders op prijs worden gesteld als
gewenst onderdeel van de opvoe
ding." De onderzoekers noemen
voorbeelden als 'discipline' en 'le
vensbeschouwelijk onderricht'.
Aha!
Ik denk aan 'mijn moslims' op
de Veluwe, van wie ouders kozen
voor een degelijke christelijke
school. Zouden zij teleurgesteld
zijn? Want des te nadrukkelijker
een school voor voortgezet onder
wijs zich beroept op de christelij
ke identiteit, des te meer islamofo-
ben lijken zo'n school te bevolken.
Het in de hand zien te krijgen en
zien te houden van radicalisering
onder witte christelijke pubers
heeft mij in de klas al heel wat
hoofdbrekens gekost. Vooroorde
len tieren welig. Er wordt meer
over moslims gesproken dan met
de enkele islamitische leerling in
de klas. Hoe kan dat toch? Wat zit
daarachter? Is religie de verklaring,
huidskleur, herkomst, angst voor
het onbekende of berichtgeving
over Jihadgangers in de media?
Uit het Nationale School Onder
zoek, zal niks kunnen worden ge
zegd over schoolkeuze op basis
van thuisreligie. Radicalisering on
der christelijke jongeren lijkt in
onderzoek sowieso nog geen item
te zijn. Ik vind dat een misser,
want het is interessant en rele
vant. Tenminste, als vreedzaam sa
menleven ons aan het hart gaat.
ZATERDAG 5 SEPTEMBER 2015
Afscheid van het frivole
In deze rubriek praten mensen over verlies, rouw en hoe het leven verder gaat.
door Jacoline Vlaander
Chayane in de armen van zijn moeder Faty.
Hebt u ook mooie herinneringen aan
een dierbare, die is overleden?
We willen uw verhaal graag delen in on
ze rubriek 'In liefdevolle herinnering'.U
kunt contact opnemen met
Ab van der Sluis: 0118 - 434003,
chefnieuws@pzc.nl
door José Baars
De kerkdiensten voor zondag staan
op www.pzc.nl/monnikenwerk
