Familiewandeling door Middelburg met onderwijzer in spe in de hoofdrol
12 ZEELAND
Een familiewandeling in de voetsporen van
een (bet)overgrootvader; vanaf 1880
student aan Middelburgse Rijksschool.
jaardstraat en de Sint Pieterstraat.
We lopen morgen zo'n 4,5 kilome
ter in en rond het centrum van de
stad. Maar dat duurt wel langer
dan een uur denk ik."
Okke: „Harm moet toch wel al
le hoekjes en steegjes van de stad
gekend hebben als je een uur per
dag moet wandelen. Waar wij
straks lopen, heeft hij ongetwij
feld ooit zijn voeten neergezet."
De foto waar alles mee begon,
is gemaakt bij Sociëteit de Verge
noeging in Le Baron Chassé aan
de Gortstraat. Voor de gietijzeren
veranda in de tuin. Het schoolge
bouw aan de Lange Noordstraat is
verworden tot een saai kantoor.
Niels treedt overigens verder in
de voetsporen van zijn betover
grootvader. De vwo-eindexamen-
leerling wil na een studie schei
kunde ook les geven. In navolging
van zijn moeder en oom Okke.
Hij kan zondag al vast oefenen
met een lesje geschiedenis voor
de familie. In 'zijn' stad.
werd aangenomen op de Rijks
school. Een 'zedelijk, ordelijk en
zeer vlijtig' jongmens zo blijkt uit
zijn eindbeoordeling in 1884. Ok
ke Emmens: „Die foto was voor
mij het begin van de zoektocht.
Hij werd geboren in Nieuwolda,
bij Groningen. Vandaaruit kwam
hij naar Middelburg. Heel bijzon
der. Zeker omdat in Groningen
ook zo'n Rijksschool zat."
„Ik ben via het Zeeuws Archief
gaan spitten. Waarom hij naar
Middelburg ging, weet ik niet. En
helaas ook niet bij wie hij die vier
jaar van zijn opleiding heeft door
gebracht. De kwekelingen waren
vaak in de kost bij gastgezinnen."
„Ik heb in de archieven wel zijn
cijferlijsten en rooster gevonden."
Grinnikend: „Het was een heel
brave jongen. Jammer genoeg heb
ik niets stouts kunnen vinden. Ik
trof ook een soort reglement aan:
'Voorwaarden waarop kweekelin-
gen huisvesting, kost, bewas-
sching enz. bij ingezetenen dier
stad genieten'. Die kostgezinnen
kregen jaarlijks driehonderd gul
den. Zij moesten onder meer
'door voorbeeld, opwekking, ver
maning en terechtwijzing een on-
berispelijken zedelijken wandel
bij de kweekelingen bevorderen'."
Uit documenten van de Rijks
school blijkt dat een aantal studie
genoten van boerenzoon Harm
ook uit het Noorden kwam. Van
het Groningse Finsterwolde tot
Friesland en Drenthe. Het meren
deel kwam echter uit Zeeland:
Vlissingen, Westkapelle, Middel
burg, Groede, Goes en Ouwerkerk
bijvoorbeeld. Drie van hen haak
ten voortijdig af. Onvoldoende
vorderingen, wangedrag of een
oogziekte waren de redenen tot
dat 'ontslag aan den Rijksschool'.
Okke's neef Niels van Weerd
huizen (18) dook samen met zijn
oom ook in de archieven. „Zo la
zen we dat de studenten van de
Rijksschool dagelijks een uur
moesten wandelen. Het leek ons
leuk om een wandeling door mijn
eigen stad samen te stellen met
Harm Emmens als uitgangspunt.
Ik vertel historische feiten en leu
ke weetjes." Glimlachend: „Zo is
er bijvoorbeeld al eeuwen een 'pis-
hoekje' onder de Lange Jan. Mooi
vind ik het kunstwerk van veer
tien brokstukken van een gevel,
verspreid over de stad. En de fe
nikstegels van huizen aan de Span-
Harm Emmens, geboren
7 januari 1864.
Rijksschool Middelburg
van 31 augustus 1880
tot 18 juli 1884.
Het begon met een
foto in sepiatin-
ten van een groep
je jongeheren, ge
zeten op een tuin
terras.
Kweekelingen aan den Rijks
school Onderwijs aan de Lange
Noordstraat te Middelburg.
Een van hen, Harm Emmens,
was de overgrootvader van Okke
Emmens. Reden voor een zoek
tocht naar Harm, meende diens
achterkleinzoon. En zo geschied
de. Morgen wandelen zo'n dertig
nazaten van Emmens vanuit alle
windstreken van Nederland en
Duitsland door Middelburg. In de
voetsporen van Harm, die hier 31
augustus 1880 op 16-jarige leeftijd
Okke Emmens. Hij
begon de zoektocht in
Middelburg naar zijn
overgrootvader Harm
Emmens.
'Hij kende vast ieder steegje'
Niels van Weerdhuizen bij de Koepoort in Middelburg. De poort is het beginpunt van de stadswandeling waarin
zijn betovergrootvader een centrale rol speelt, foto Ruben Oreel.
Harm als hoofdonderwijzer op de Christelijke lagere school in Tienhoven.
J»
Harm Emmens en zijn studiegenoten op het terras bij Le Baron Chassé.
