A
Omstreden avonturier kwam nooit van oorlogsfout af
1924-2015
28 CULTUUR SHOW
15.000 dollar voor
pyjama Elvis Presley
Bert en Ernie
naar HBO
Show Entertainment
Bij een veiling in Memphis is een pyja
ma van Elvis Presley verkocht voor
15.000 dollar (ruim 13.400 euro). Tal van
souvenirs uit de nalatenschap van de in
1977 overleden zanger gingen onder de
hamer. Daaronder een revolver en een
halsketting van goud en diamant.
Bert en Ernie verhuizen met de
Amerikaanse versie van Sesam
straat na 45 jaar van de publieke
omroep PBS naar de betaalzender
HBO. HBO vertoont voortaan als
eerste alle nieuwe afleveringen,
PBS volgt negen maanden later.
Avonturier, etser, Oost
frontstrijder, kinderred
der, saboteur, vrouwen
liefhebber. Het leven
van Jan Montyn was allesbehalve
saai. „Ik word gedreven door een
ongewone nieuwsgierigheid; door
een onrust die ik overigens heel
rustig beleef', zei Montyn, die
donderdag op 90-jarige leeftijd in
Amsterdam is overleden.
Montyn groeide op in een
streng gereformeerd gezin in
Oudewater. Zijn vader, een huis
schilder, leerde hem hoe je verf
moet mengen. Dat zou hij later als
beeldend kunstenaar altijd blijven
doen. „Je kunt wel een tube kopen
en uitknijpen, maar ik wil precies
weten waarmee ik werk."
Jan Montyn
Het benauwende milieu in Oude
water maakte Montyn opstandig.
Hij bezocht tweemaal een kamp
van de nationaalsocialistische
Jeugdstorm in Oostenrijk en in
1944 trad hij in dienst van de Duit
se marine. Hij vocht in Letland
aan het Oostfront en maakte de
laatste dagen van het Derde Rijk
mee in Berlijn.
Na de oorlog verbleef hij in een
heropvoedingsgesticht, deserteer
de hij uit het Vreemdelingenle
gioen en raakte hij gewond in de
Koreaanse oorlog. Na een opname
in een psychiatrisch ziekenhuis
vestigde hij zich in 1957 in Amster
dam, waar hij kunst ging maken.
In de jaren 60 vertrok hij naar
Zuid-Frankrijk. Later werkte hij
in New York, Tokio en Pattaya
(Thailand). In Azië was hij actief
in de humanitaire hulpverlening.
Montyn maakte als kunstenaar
vooral etsen, monoprints en teke
ningen. Zijn beeldtaal is verwant
aan Cobra en andere expressio
nistische tendensen, maar ook
met de rauwe grafiek van Anton
'Je kunt wel een tube verf
kopen en uitknijpen, maar ik
wil precies weten waarmee ik
werk'
Heyboer. Laatstgenoemde stimu
leerde hem te gaan etsen en gaf
hem zijn eerste etspers.
De positieve avonturier werd
in Nederland steeds herinnerd
aan zijn oorlogsverleden. Montyn
vond dat deze periode voortkwam
uit 'een naïef gevoel van vrijheid'.
„Ik heb zes jaar lang geld en medi
cijnen gesmokkeld voor de bevrij
dingsorganisaties in Vietnam,
Laos en Cambodja, onder de dek
mantel van kindertransporten. Ik
heb sinds 1969 misschien wel acht
duizend 'wegwerpkinderen' naar
nieuwe ouders gebracht en mas
sa's vluchtelingen opgevangen,
maar nog altijd saboteren bepaal
de mensen soms mijn werk, mijn
tentoonstellingen en mijn lidmaat
schap van kunstenaarsverenigin
gen vanwege het feit dat ik in '44
en '45 negen maanden fout ben ge
weest."
De laatste grote tentoonstelling
van Montyns werk, Grenzeloos ge
dogen, was in 2013 in de Kunsthal
in Rotterdam.
Cultuur
door Kees Keijer
