Roosendaals schip speelt hoofdrol in boek over honderd jaar binnenvaart
REPORTAGE 13
Hoge kop, stevige kont. Moederlijk
en niet kapot te krijgen. Een vrouw
van staal met Roosendaalse maten.
beeld ook uren met de Madese
achterkleindochter van het schip-
persechtpaar, Jeanne de Jongh.
Die tovert nog een doos vol ge
boortekaartjes en bidprentjes te
voorschijn.
Foto's van die eerste jaren, als
de Alfons Marie nog met bruine
zeilen vaart en nog niet gemotori
seerd is, zijn er niet. Maar ze zoekt
en vindt genoeg om te verhalen
over Adrianus die zich het Over
Petronella die tussen de bedrijven
door in hoog tempo negen kinde
ren baart, maar er door ziekte, ver
drinking en alleen door God ver
klaarbare redenen op den duur
maar vier overhoudt. De lezer
vaart met ze mee, proeft de oude
genever in ijskoude nachten, ziet
hoe het water bij vloed bezit
neemt van de schorren en slikken,
ruikt het zweet van de knollen
die bij weinig wind over het jaag
pad het schip tot bij de losplaats
trekken. En leeft mee met de
dood van Adrianus. (zie kader
hiernaast).
De Alfons Marie gaat over van
vader op zoon, wordt later ver
kocht en verlengd om op de rivie
ren richting Noorden en Duits
land nóg meer vracht te kunnen
vervoeren. Tot en met de laatste
cementschipper Leen de Jong, van
wie ze de Henriëtte kopen, brengt
Nijenhuis honderd, vaak roerige ja
ren Nederlandse binnenvaart in
beeld. Een vrouw van staal drijft
van begin tot eind zwaar op de fei
ten, maar is zó knap en fascine
rend geromantiseerd dat het
ook voor walmensen bui
tengemeen boeiend blijft.
reeds gevorderde leeftijd zijn eer
ste stalen schip laat bouwen. Gro
ter, sterker en sneller dan hun
oude houten tjalk, de Petronella.
7.200 gulden lenen ze van beleg
ger Joseph Korthals. Waarom is
nooit opgehelderd, maar het schip
vernoemen ze merkwaardig ge
noeg naar zijn zoontje, Alphonsus
Maria.
Wanneer ze vanaf de scheeps
helling van de Gebroeders Van de
Adel in Papendrecht huiswaarts
zeilen en bij de Roosendaalse Ka
de aanmeren, staat het halve dorp
te klappen voor deze moderniteit
met Roosendaalse maten. Want
met 23 meter lengte en vijfenhal -
ve meter breedte heeft de Alfons
Marie dan de maximale afmetin
gen voor een rivierklipper om ge
schut te kunnen worden in de
sluis Beneden Sas, bij Steenber
gen. Daar waar zout van zoet wa
ter worden gescheiden, waar in de
bietentijd dagelijks honderden
schepen passeren om hun vracht
bij de Roosendaalse suikerindus
trie af te leveren.
Schrijfster Nijenhuis worstelt
zich door musea en bibliotheken
om dat soort details boven water
te krijgen. Maar spreekt bijvoor
ROOSENDAAL. Als sluiswachters
van ver haar silhouet op Neder
landse binnenwateren herkennen,
roepen ze haar naam. 'Daar is de
Alfons Marie.' Of ze noemen haar
Annigje, Marjan of Henriëtte. Want
de klipper voer sinds 1901 voor di
verse eigenaren, onder verschillen
de namen. Zij bracht bieten naar
Roosendaal en brikken naar de
dijkwerken. Droeg tegen haar zin
als in beslag genomen oorlogsbuit
Duits afweergeschut en kreunde
onder tonnen cement richting
Groningen.
Sinds kort draagt ze weer haar
oorspronkelijke doopnaam Alfons
Marie en fungeert op haar oude
dag als woonschip. Verder speelt
ze de hoofdrol in het bijzondere
boek Een vrouw van staal. Geschre
ven door Corine Nijenhuis (50),
niet geheel toevallig sinds 2006 de
eigenaar van het voormalige
vrachtschip. Nijenhuis - vormge
ver van huis uit - en haar vriend,
de 49-jarige cineast Jaap Hoek, lig
gen met hun schip in Amsterdam.
Aan de buitenkant zie je alleen
aan de kachelpijp en de patrijs
poorten dat het koppel in het rian
te ruim woont. „Not done voor
échte schippers natuurlijk", lacht
'walmens' Corine.
Ze heeft hen leren kennen tij
dens haar jarenlange speurtocht
naar de historie van het schip dat
vijf keer van eigenaar veranderde.
Ze kreeg in de West-Brabantse
contreien bewondering voor het
nuchtere volk dat met hard wer
ken de kost verdiende, mensen
die meer van de wereld gezien
hadden dan menig ander en op
recht met elkaar begaan waren.
„Heel zakelijk, omdat ook het eco
nomisch tij plots kon veranderen.
Maar ook pannenkoeken met spek
vet brengen naar wie het nodig
heeft", bewondert ze die binnen
schippers.
En dan met name Adrianus en
Petronella Vermeulen, het Roosen
daalse schippersechtpaar dat op
ZATERDAG 15 AUGUSTUS 2015
Een lieve, stevige dame
Corine Nijenhuis en Jaap Hoek voor hun trots: de klipper Henriëtte.
Alfons Marie, Annige, Marjan, Henriëtte... de Roosendaalse klipper kende
meerdere eigenaren, had verschillende namen, werd regelmatig verbouwd.
door John Bas
