'Dit zou voor elke sporter goed zijn'
Vos verwijt alleen zichzelf iets, maar begeleiding mag zich achter de oren krabben
20 SPORT
Marianne Vos is op. De sinaasappel is tot
de allerlaatste druppel uitgeperst. Dat is
geen toeval. Hoe de wielrenster die
iedere tegenstander vermorzelde
uiteindelijk ook zichzelf verslond.
BABYLONIËNBROEK. Op de bank zit
ten, Marianne Vos (28) zal er de
komende maanden aan moeten
wennen. Het is een mooie bank,
een leren, en ook het uitzicht van
uit het nieuwe huis in
Babyloniënbroek is zeer accepta
bel. Maar toch maakt het haar ver
drietig. Zij, de vrouw die haar le
ven nog zou geven voor de fiets, is
door de dokter gedwongen tot
rust. En dit keer moet ze echt luis
teren. Hoe heeft het zover kunnen
komen?
Het sprookje van Marianne Vos,
de onzekere vwo-scholiere die uit
groeit tot internationaal fiets-
icoon, is vooral een verhaal
van een sterke wil. Niet
een beetje willen, écht
willen. Niet half trainen,
nee hard. Als kind combi
neerde ze schaatsen en wiel
rennen. Dan had ze op zaterdag
een wedstrijd gefietst en was het
beestenweer, maar 's avonds
moest en zou vader Henk haar
naar Eindhoven brengen, waar de
schaatstraining op het programma
stond. De rem ontbrak ook toen
al.
Als het wegseizoen erop zit, eind
september, zijn veel wielrenners
opgelucht. Even een maandje zon
der fiets, heerlijk. Vakantie! Vos is
in oktober steevast een beetje cha
grijnig, ongedurig.
Ze weet dat ze moet stilzitten, en
de eerste anderhalve week is dat
misschien nog wel te doen.
Maar daarna wordt ze als een mag
neet naar die fiets toe getrokken.
Gelukkig heeft ze het veldrijden.
De blubber in. Wat moet je an
ders de hele winter?
Haar karakter stuwt de wielren
ster op tot ongekende hoogten. Al
op haar negentiende, amper vol
groeid, wordt ze wereldkampioen.
Dat is in 2006. Daarna wordt ze be
ter en beter. Het hoogtepunt volgt
in 2012. In dat jaar pakt Vos alle
grote prijzen. De olympische weg
wedstrijd in Londen, het WK op
de weg in Valkenburg, het WK
veldrijden, de Ronde van Italië,
het wereldbekerklassement: alles
is voor Vos. Een prestatie die waar
schijnlijk nooit meer geëvenaard
zal worden. Een sporticoon is op
gestaan.
Waar een ander na zo'n intens
jaar gas terug zou nemen, gaat
Vos door. Het veldrijden in de
winter schrappen? Echt niet. Om
de verveling te bestrijden voegt ze
zelfs een nieuwe discipline toe
aan haar arsenaal: het mountainbi-
ken. Dat gaat ze in de zomer met
de weg combineren.
Dan is er nog die andere grote
hobby: het promoten van haar
sport. Vos is bereid er veel voor te
doen. Nadat ze in 2013 het WK in
Toscane wint, gaat ze niet naar
huis om bij te komen. Integen
deel: de TomTom in de camper
van de familie Vos wordt inge
steld op Parijs. 'Even' lobbyen
voor een eigen vrouwenwedstrijd
tijdens de Tour de France.
Ook haar maatschappelij
ke voorbeeldfunctie ver
geet ze niet. Ze lost het
startschot voor een fiets
tocht voor scholieren, gaat
zwemmen met minderbe
deelde kinderen, draaft op bij
persconferenties... Bijna niemand
doet vergeefs een beroep op haar.
Ze krijgt er energie van, zegt ze
steevast. Maar ondertussen is haar
agenda wel ram- en ramvol.
Ploeggenootjes zijn er lang
zaam aan gewend ge
raakt: Marianne kan
alles. Waar zij
soms een
wedstrijd ach
terin 'de bus' blij
ven hangen om
dat ze de benen
niet hebben,
doet Marianne
altijd mee voor
de overwinning. Dat wordt ook
van haar verwacht. De journalis
ten komen altijd naar de bus voor
dezelfde persoon: Marianne. De
volgende dag rijdt Vos haar team
maatjes er op de training even
goed keihard af. Hoe houdt ie
mand dat vol, vragen die zich
vaak af.
De manier waarop Vos haar leven
indeelt en haar sport beleeft is
ook voor de ploegleiding van Ra-
bo Liv wel een punt van aandacht.
Maar hoe in te grijpen? Dat blijkt
lastig.
Eigenwijs
Vos is eigenwijs. Ploegleiders, zo
schreef een verslaggever eens, zijn
vooral adviseurs naar wie ze vrij
blijvend luistert. Maar beslissin
gen neemt ze uiteindelijk zelf. Dat
mag ze ook doen: Vos is eigenaar
van het Rabo Liv Team en hóeft
dus niemand te gehoorzamen. Ze
zal zelf de laatste zijn om die ge
zagsverhouding te misbruiken,
maar het is wel zo.
Ook opmerkelijk: de beste wielren
ster van de wereld werkt al sinds
2008 zonder coach. Hoe vaak ze
traint, waar, hoe lang en op welke
fiets, dat bepaalt ze uiteindelijk
zelf. Haar wedstrijdprogramma:
anderen mogen meepraten, maar
Vos is er de baas over. Zo kan het
gebeuren dat ze op eerste paasdag
2013 de Ronde van Vlaanderen
wint en op tweede paasdag zege
viert bij een mountainbikewed
strijd in Nieuwkuijk. Iedere sport-
fysioloog zou ervan gruwen, ieder
ander mens zou een week lang in
bed liggen om bij te komen.
Vos niet: een dag later staat ze vol
in de spotlights bij de presentatie
van een over haar geschreven
boek. Ze raast maar door en nie
mand die ingrijpt. Wie wint,
heeft tenslotte gelijk.
Chronische pijn
Als ze nu in de keuken van haar
nieuwe huis in de polder terug
kijkt (de rest van de familie heeft
zich in de woonkamer verza
meld), dan ziet ze zelf ook wel in
dat het niet goed kon blijven gaan.
Dat het lichaam eens moest gaan
protesteren tegen zo veel belas
ting. Steeds vaker zakte haar lijf
sinds de zomer van 2013 door het
ijs. Chronische pijn aan de onder
rug, een onverklaarbaar slecht
weg-WK in 2014, de hamstring
blessure die ze afgelopen winter
bij het veldrijden opliep. Allemaal
signalen die de diagnose aankon
digden die twee weken geleden
werd gesteld: overreaching. Ze is,
om in wielertermen te blijven, vol
ledig uitgepierd. De sinaasappel is
tot de laatste druppel uitgekne
pen. In de laatste drie jaar stonden
er overal langs de weg alarmbel
len te rinkelen. Maar je moet ze
als sporter, en als begeleiding, wel
willen horen. In interviews gaf
Vos altijd wel toe te beseffen dat
ze niet alles kan en dat het risico
van fysieke uitputting op de loer
lag. Misschien, beaamde ze dan,
zou het wel goed zijn om er eens
een halfjaar tussenuit te knijpen.
Maar dat ging altijd over later,
nooit over nu. Als puntje bij paal
tje kwam, dan ging ze in de win
ter toch weer het veld in om haar
wereldtitel te verdedigen, brak ze
trainingskampen op de weg voor
tijdig af om een mountainbike
wedstrijd te rijden, reed ze door
met een blessure. Om van fysieke
ongemakken af te komen ging ze
eerder meer dan minder trainen.
Intussen knaagde de onzekerheid.
Waarom gaat het niet meer van
zelf? Uiteindelijk maakte haar
lichaam de keuze die ze zelf niet
kon maken.
Dat ze dat alles alleen zichzelf
verwijt siert haar. Maar ook haar
begeleiding mag zich achter de
oren krabben. De vuist - 'Tot hier
en niet verder!' - werd nooit op ta
fel geslagen.
Zo werd een blinkend sieraad
voor de wielersport steeds wat dof
fer, tot de glans er af was.
Thuis in 'Broek', op de leren
bank, als de lucht donkergrijs is,
de regen tegen het raam aan mie
zert en er niks op televisie is, zijn
gedachten niet tegen te houden.
Word ik nog wel de oude?
Haal ik Rio 2016 wel?
Had ik maar-
Enzovoorts.
Maar ze moet rustig blijven. Om
het hardst te kunnen fietsen moet
je ook als de beste stil kunnen zit
ten. De komende maanden mag
ze bewijzen dat ze die les einde
lijk geleerd heeft. Het is nu of
nooit.
EDE. Teamarts Ingrid Paul was de arts die de diag
nose nonfunctional overreaching bij Marianne Vos
stelde. Over het specifieke geval van haar patiënt
kan ze niks zeggen, over het fenomeen over
reaching wel. Volgens Paul komt het in de topsport
geregeld en in verschillende gradaties voor -
schaatsster Jorien ter Mors is een ander recent voor
beeld. Vaak wordt het echter niet onderkend. „Je
trainingsprestaties zijn minder, je lijf herstelt niet
optimaal. Gevolgen van over een te lange periode
te veel belasting en te weinig herstel."
Volgens de oud-schaatscoach zou het voor veel top
sporters goed zijn om te doen wat Marianne Vos
nu gedwongen doet: het lichaam eens echt uit la
ten rusten.
„Als je zes tot acht jaar op hoog niveau hebt ge
sport, is het heel logisch dat je lichaam op een gege
ven moment 'ho' zegt. Ik kan sporters echt advise
ren om een keer de stap te durven zetten om een
tijdje niet intensief en op een andere manier te trai
nen."
Op het oude niveau terugkeren zou voor Vos moge
lijk moeten zijn: „Als ze de tijd neemt om uit te
rusten, is het lijf er weer klaar voor."
Marianne raasde maar door
door Chris van Mersbergen
WK veldrijden
in januari: brons
met kapotte ham
string. foto EPA
