7
11 v 1
Weg met exoten in sloot en plas
Op de
hak in de
Steentijd
- BJ
BUITEN 11
Uit de Zeeuwse klei
Hij zit al drieënveertig jaar in
het vak en is het nog lang
niet zat. Karei van der Lin
den luistert menig evene
ment in de provincie op met
zijn zelfgebouwde draaimo
lens. Vanwege de kermis kan hij komende
week even niet terecht op de Markt in Mid
delburg, maar vrijdagavond staat hij wel op
de nachtmarkt in Vlissingen. En zo reist hij
van plek naar plek, van jaarmarkt naar jaar
markt. „Dit is een hartstikke mooi vak. Mijn
klanten gaan altijd tevreden naar huis. Als de
kinderen het naar de zin hebben, heb ik het
ook naar mijn zin."
Eventjes zag het wat somberder uit. In fe
bruari moest Van der Linden aan zijn hart
worden geopereerd. Dat maakte werken on
mogelijk. „Vier bypasses en een kleprepara-
tie. Maar met Pasen was ik weer aan het
werk, hoor. Ze hebben het gerepareerd en al
les doet het weer. Zolang ik aan het revalide
ren ben, heb ik alleen nog hulp nodig met
het op- en afbreken. Gelukkig zijn er veel lie
ve mensen die me helpen. Ik heb zo goed als
niks te klagen. Ik verdien mijn boterham met
het plezier van kinderen. Ik ben nu 63, dus ik
hoef niet zo lang meer, maar het zou best
kunnen dat ik langer doorga. Het leven is
mooi als je een leuk beroep hebt."
i
1
Zeeuwen in de buiten
Natuurjournaal
door Chiel Jacobusse
HETZEEUW5E LANDSCHAP
Het introduceren van
exotische planten en
dieren leidt bijna stee
vast tot problemen
voor de inheemse natuur. Een
voorbeeld zijn wilde ganzen als
de nijlgans en de canadese gans,
die hier terechtkwamen omdat ze
ontsnapten of losgelaten werden
door bezitters van watervogelcol
lecties. Een soortgelijke bedrei
ging doet zich nu voor met dieren
en planten die afkomstig zijn uit
aquaria en vijvers.
Deze week deed het water
schap Scheldestromen een oproep
om geen vijverplanten in sloten te
dumpen. Het waterschap is jaar
lijks 50.000 euro kwijt aan de be
strijding van exotische waterplan
ten. Dat is maar een heel klein top
je van een heel grote ijsberg. Ook
Het Zeeuwse Landschap en ande
re natuurbeheerders maken jaar
lijks tienduizenden euro's aan kos
ten om de verspreiding van onge
wenste waterplanten en -dieren
tegen te gaan. Het waterschap
noemt in haar persbericht de gro
te waternavel en de waterhyacint,
maar daarmee zijn de ergste pro
bleemveroorzakers nog niet in
beeld.
De grootste problemen als het
om waterplanten gaat worden ver
oorzaakt door de watercrassula.
Dat is een uit Australië en
Nieuw-Zeeland afkomstige water
en oeverplant die veel in vijvers
en aquaria gehouden wordt. Het
zijn kleine, onaanzienlijke plant
jes die in grote massa echter een
zeer dichte mat vormen. Die mat
is zo dicht dat alle andere planten
en dieren erdoor verstikt worden.
De soort komt in ongeveer een
vijfde van de Zeeuwse uurhokken
(topografische kaartvlakken van 5
x 5 kilometer) voor en op diverse
plaatsen is er sprake van zorgelij
ke expansie; onder meer in de dui
nen van Schouwen, langs de
oevers van het Krammer-Volkerak
en in de Wilde landen bij Sint Jan
steen. De soort dreigt complete le
vensgemeenschappen te vernieti
gen en met name langs soortenrij-
ke, voedselarme oevers baart dit
de natuurbeheerders veel zorgen
en worden enorme kosten ge
maakt.
Onder de vissen heeft de water
crassula een evenknie die ten min
ste net zo schadelijk is. Het gaat
om de zonnebaars, een mooie,
kleurige vis die van origine afkom
stig is uit Noord-Amerika. Het is
een roofvis die binnen de kortste
keren de inheemse vissen uitroeit
en die bovendien de larven van
bijvoorbeeld amfibieën en libellen
verorbert. In grote delen van Zee
land heeft deze roofvis zijn ver
woestende werk al gedaan. Net als
de ganzen gaan de dieren en plan
ten die afkomstig zijn uit vijvers
en aquaria op termijn voor een
jaarlijkse miljoenenschade zorgen.
Daarom van onze kant een dikke
streep onder de oproep van het
waterschap: Houd onze plassen
en sloten, als het even kan vrij
van exoten!
In 1994 vond een particu
lier een merkwaardig voor
werp op het strand bij
Westenschouwen. Het
ging om het onderste deel van
het gewei van een edelhert,
met daarin een doorboring. Na
dat het beest was gejaagd, werd
het gewei blijkbaar van de sche
del gehakt. De kapsporen wa
ren op de overgang van schedel
naar rozenkrans nog duidelijk
waarneembaar. Ook de eerste
zijtak was afgehakt, waarna op
die plek een gat was geboord.
Door het ronde gat bevestigde
men een houten steel, zodat
het voorwerp als bijl of hak
kon dienen. Het object, waar
van de punt is afgebroken,
heeft een lengte van ruim 12
centimeter. De randen bij de
punt zijn gepolijst.
Van dergelijke geweibijlen
zijn er in de provincie Zeeland
maar een handvol bekend. Een
exemplaar is gevonden op het
strand bij Domburg; een ande
re bijl is opgevist bij Zoutelan-
de en twee zijn er afkomstig
uit de monding van de Ooster-
schelde. Deze bijlen waren
eveneens gemaakt uit edelhert
gewei. Hoogstwaarschijnlijk
zijn ze afkomstig van oude
strandwallen, die vanaf 3500
voor Christus werden gevormd
in de omgeving van de huidige
kustlijn van Zeeland, in een
tijd dat de zeespiegelstijging ge
leidelijk afnam en er een zand-
overschot was ontstaan. Kort er
na vond duinvorming plaats en
kon de mens zich hier vestigen.
De strandwallengordel liep in
de late prehistorie vanaf
Noord- en Zuid-Holland via
Zeeland tot aan de Belgische
kust. De geweibijlen dateren
meestal uit de nieuwe Steen
tijd, rond 2500 voor Christus.
De prehistorische mens had
toen geleidelijk de overstap ge
maakt van jagen en verzamelen
naar een agrarische leefwijze.
Men hoefde niet meer door het
landschap te trekken om voed
selbronnen op te zoeken, maar
men koos een geschikte vaste
locatie uit om akkerbouw en
veeteelt te bedrijven. Gezien de
polijstsporen is de bijl van Wes
tenschouwen mogelijk een
landbouwhak geweest om de
grond te bewerken.
Hans Jongepier werkt bij Stich
ting Cultureel Erfgoed Zeeland.
WOENSDAG 5 AUGUSTUS 2015
'Mijn
leven is
mooi'
Karei van der Linden met zijn zelfgebouwde draaimolen, foto Lex de Meester
Watercrassula vormen in een grote massa een dichte, verstikkende mat. foto Chiel Jacobusse
door Hans Jongepier
•te»
De geweibijl van het strand van
Westenschouwen.
foto Beeldbank SCEZ)
