Redders zijn soms lastig te vinden
Doorn in het oog van Arnemuidenaar
Vader, moeder en dochter Van Leeuwen krijgen postuum Yad Vashem-medaille
ZEELAND 5
Joodse zussen vinden hun Middelburgse
redders zeventig jaar na de oorlog terug
dankzij internet.
Elizabeth van
Leeuwen-Drost
Jan Jacobus van
Leeuwen
Elizabeth Jacobson-van
Leeuwen
Zijn moeder kan het zelf
niet meer meemaken.
Betsie Jacobson-van
Leeuwen overleed
ruim twee jaar gele
den. „Het zat haar altijd dwars dat
ze nooit heeft geweten hoe het de
meisjes Metzelaar was vergaan."
Robert Jacobson neemt van
daag, namens zijn moeder en zijn
grootouders Jan Jacobus van Leeu
wen en Elizabeth van Leeu
wen-Drost, de Yad Vashem-onder-
scheiding in ontvangst in het An
ne Frank Huis te Amsterdam. De
Joodse meisjes Metzelaar, Betty
Radema-Metzelaar en Renée Hen-
nis-Metzelaar, hebben de onder
scheiding aangevraagd omdat het
De behoefte van Betty
Radema-Metzelaar om de
familie van Leeuwen te
ontmoeten werd met de jaren
niet minder
Middelburgse gezin Van Leeuwen
hen in 1943 uit handen van de
Duitsers wist te houden.
En hen niet alleen. Het adres
Dam 10 in Middelburg, waar het
grote gezin Van Leeuwen woon
de, was een tijdelijk onderduik
adres voor Joodse kinderen. Op
merkelijk, want in het pand er
naast was het Duitse gezag geves
tigd. Elizabeth studeerde in Am
sterdam toen ze de familie Metze
laar leerde kennen. „Haar zussen
hadden al vaker Joodse kinderen
vanuit Utrecht naar Middelburg
gebracht. Zeker tien tot vijftien
keer. Mijn moeder wist de ouders
van Betty en Renée te overtuigen
om ze te laten onderduiken voor
dat het te laat was", zegt Robert Ja
cobson die het na de oorlog van
zijn moeder hoorde. De meisjes
waren toen 12 en 9 jaar.
In mei 1943 reisde Betsie van
Leeuwen met de meisjes naar Mid
delburg. Net op tijd, want op 21
juni werden hun ouders tijdens
een grote razzia opgepakt en twee
weken later in Sobibor vermoord.
Een week of vijf woonden de
zusjes in het grote huis aan de
Dam met nog vijf andere Joodse
kinderen. Toen kreeg Van Leeu
wen een waarschuwing dat de
boel verraden was. De kinderen
werden naar andere onderduika
dressen gebracht. Betty en Renée
gingen naar Friesland, waar ze tot
aan de bevrijding veilig waren.
Vader Jan Jacobus van Leeuwen
stierf in maart 1944 aan de gevol
gen van een verkeersongeval. Hij
was hoofdingenieur-directeur van
de provinciale waterstaat. Zijn we
duwe overleed in 1956 in Baarn.
Betty Radema-Metzelaar is na
de oorlog vaak in Middelburg ge
weest. De familie Van Leeuwen
woonde toen al niet meer op het
adres Dam 10. De behoefte om de
familie te ontmoeten werd met de
jaren niet minder. Maar het lukte
niet om hen te vinden. „Ik ben
zelfs nog een twee dagen bij het
Nederlands Instituut voor Oor
logsdocumentatie geweest, maar
ook daar konden ze mij niet hel
pen. De zoon van haar zus wist
uiteindelijk via internet de nabe
staanden van Jan Jacobus en Eliza
beth van Leeuwen te vinden. Het
was ons er in de eerste plaats niet
om te doen om de onderscheiding
aan te vragen. Je wilt vooral weten
weten wat er gebeurd is."
Toen het contact eenmaal ge
legd was, hebben Betty en Renée
aan de familie gevraagd of ze de
aanvraag voor de onderscheiding
op prijs zouden stellen.
De Yad Vashem onder
scheiding 'Rechtvaardi
gen onder de Volkeren'
wordt door de staat Is
raël toegekend op verzoek van
Joodse overlevenden van de holo
caust.
Daarom krijgen Betsie Jacob
son-van Leeuwen en haar ouders
postuum dit eerbetoon. De zussen
van Betsie, die ook Joodse kinde
ren in veiligheid hebben gebracht,
hebben (nog) geen Yad Veshem
ontvangen. Probleem is dat in de
oorlog geredde kinderen niet al
tijd de namen kenden van de men
sen die hen uit de klauwen van de
nazi's redden. Mede dankzij inter
net lukt het, zeventig jaar na het
einde van de Tweede Wereldoor
log, soms nog om redders of hun
nabestaanden te vinden.
De namen van Betsie en haar
ouders zullen voor altijd gebeiteld
staan in de eremuur van Yad
Vashem te Jeruzalem met die van
ruim 5400 andere niet-Joodse Ne
derlanders die hun Joodse landge
noten tijdens de bezetting hebben
geholpen.
(1895-1956)
(1877-1944)
(1921-2013)
Dat vinden de Arnemuidena-
ren en dat vindt nu ook de ge
meenteraad van Middelburg. Die
nam maandagavond een motie
van PvdA, CDA en SGP aan om sa
men met bewoners een plan te be
denken. Alleen D66 stemde tegen
de motie.
„Ik ben blij met dit signaal van
de politiek", reageert Sander de
Nooijer van het gelijknamige ma
kelaarskantoor in Arnemuiden.
„Want het wordt echt hoog tijd
dat er iets gebeurt. Het onkruid
staat er meters hoog. Dat is een
doorn in het oog van alle Arne-
muidenaren, zeker van de mensen
die er in de buurt wonen."
Zeker vanwege het verhaal er
achter: het drama van de grote
brand die een gat sloeg in het
dorp en vier jonge kinderen uit
het gezin en de dorpsgemeen
schap wegrukte. „Dat leeft nog
steeds", zegt De Nooijer. „Dat
maakt die plek zo confronterend."
Jaren geleden al maakten dorps
bewoners - onder wie De Nooijer
en onderneemster Els Goudt -
een plan voor een tijdelijke invul
ling op de plek van het restaurant.
„Het moest een ontmoetingsplek
worden, met een speeltoestel. En
een plek ter nagedachtenis aan de
kindjes. Niet met een bordje of zo,
maar heel subtiel", zegt Els
Goudt.
Daarna ontstond bij de eige
naar van die locatie het plan om
er zes appartementen te bouwen.
Maar er is te weinig belangstelling
voor om ze ook echt te bouwen.
„Het loopt gewoon niet", zegt De
Nooijer.
Het college van B en W moet
met bewoners en eigenaar van de
locatie in gesprek over een tijdelij
ke invulling van de plek. Als het
aan De Nooijer en Goudt ligt,
wordt het oude plan alsnog uitge
voerd. De Nooijer: „Die bereid
heid is er zeker."
WOENSDAG 15 JULI 2015
Ondergedoken naast het
Duitse hoofdkwartier
door Theo Giele
Met dank aan Jacques Cats, die in zijn
boek 'De dag dat de generaal huilde'
schreef over de familie Van Leeuwen.
De zusjes Renée (links) en Betty met hun vader Hijman Metzelaar in
1942. foto collectie Betty Radema-Metzelaar.
In Arnemuiden brandde in 2007 het Chinese restaurant af. Gemeente en in
woners willen deze plek eindelijk opknappen, foto Lex de Meester
door Maurits Sep
ARNEMUIDEN. Acht jaar geleden is
het in december en nog steeds is
er niks gebeurd met de plek in de
Noordstraat in Arnemuiden waar
op kerstavond 2007 het Chinees
restaurant afbrandde. Hoog tijd
dus om samen met de bewoners
van Arnemuiden het onkruid weg
te halen en deze plek, waar vier
meisjes het leven verloren, een
waardige invulling te geven.
