NPO 3 wil jonge kijkers terug
CULTUUR 27
Samuel Bjork schreef de bestseller Ik reis
alleenDaarna bleek hij ernstig ziek te
zijn. Nu werkt hij, dag en nacht, aan een
nieuwe thriller.
U
En toen was Samuel Bjork
(46) opeens ziek. Kanker
in zijn rechteroog. Op va
kantie in Thailand was
het, vorig jaar, een vakan
tie die al acht maanden
duurde.
Eerst dacht hij nog dat hij tijdens
het surfen een zandkorreltje onder
zijn ooglid had gekregen. Toen het
ongemak aanhield, bezocht hij toch
maar een plaatselijke arts. Na een
paar onderzoeken in een ziekenhuis
kreeg hij de diagnose: 'U wordt
blind'.
Dat kwam aan. Op stel en sprong
reisden Bjork en zijn vriendin terug
naar huis, naar Noorwegen. De ziekte
veranderde alles. Juist nu hij succes
heeft. Nu zijn boek Ik reis alleen een
hit is in Noorwegen en daarbuiten.
Ineens moest hij zich schikken:
Bjork ging de medische molen in.
Een heftige tijd, in alle opzichten. „Ik
ben nooit een heel erg vrolijk mens
geweest. Wat volgde, was een perio
de van pijn en duisternis. Ik kon
niets meer, ik kon mijn eigen schoe
nen niet eens aantrekken."
Inmiddels is hij een jaar en vijf
operaties verder. De kanker is weg,
maar het licht in zijn rechteroog is
hij kwijt. „Wie weet komt dat nog te
rug." De hele rechterkant van zijn
lichaam is, zoals hij het zelf zegt, 'een
beetje onzeker'. Niet dat je er iets van
merkt als je met Bjork door Trond-
heim wandelt. Doelbewust gaat hij
voor in de straten van het stadje in
het midden van het land. Hij geniet
van het mooie weer deze dag.
Een nieuwkomer is hij: de man
die eigenlijk Frode Sander 0ien heet,
maar die het laatste jaar bekend werd
als thrillerschrijver Samuel Bjork. De
zoveelste uit Scandinavië, de zoveel
ste op een propvolle markt voor span
nende boeken.
Maar hij werd een succes. Eerst in
Noorwegen, waar hij bovenaan de
bestsellerlijsten terechtkwam. En ver
volgens internationaal, niet in de laat
ste plaats in Nederland.
Dat doet hem iets, zegt hij. „Ik heb
in Nederland gewoond, in Schevenin-
gen, en ik was veel in Amsterdam."
Dat een Nederlandse verslaggever he
lemaal naar Trondheim komt, de
plaats waar hij twee maanden gele
den naartoe verhuisde vanuit Oslo,
kan hij dan ook nauwelijks bevatten.
Het maakt 'het onnatuurlijke gedoe'
van het gesprek maar net goed. „Inter
views vind ik vreselijk, zo'n gesprek
in een setting die je normaal nooit
zou hebben bedacht. Met roem kan
ik helemaal niets, het maakt me onge
makkelijk als mensen me herken
nen."
Toch voelt hij zich ook gestreeld
door de erkenning die hij alom krijgt.
De rechten van Ik reis alleen werden
verkocht in twintig landen: elke keer
dat hij zijn mail opende, kwam er
weer een land bij. Ook de filmrech
ten zijn verkocht: HBO wil van zijn
thrillerdebuut een serie te maken.
„De mensen die verantwoordelijk
zijn voor Mad. men zijn erbij betrok
ken. Dat is toch ongelofelijk?"
Het succes, en ook de ziekte die er
onmiddellijk op volgde, hebben hem
overweldigd. Bjork zegt het, maar je
merkt het ook aan hem. Hij is druk,
hoewel dat ook kan liggen aan het
feit dat hij in de afrondende fase zit
van zijn tweede thriller. „Ik heb net
bijna vierhonderd pagina's geschre
ven in twintig dagen. Dag en nacht
ben ik aan het werk, alleen op die ma
nier kan ik me helemaal inleven in
de personages."
Hij benoemt daarmee meteen ook
de kern van het succes van Ik reis al
leen, denkt Bjork: de personages. „Ik
schrijf thrillers, maar die moeten wel
over mensen gaan. Je moet mijn boek
niet alleen willen lezen omdat je wilt
weten wie uiteindelijk de moord
heeft gepleegd. Natuurlijk: de mis
daad is onvermijdelijk, een thriller
kan niet zonder en het is ook de af
spraak die thrillerschrijver en -lezer
met elkaar hebben gemaakt. Maar als
de personages in het boek van bord
karton zijn, dan werkt het niet."
Aan personages geen gebrek in Ik
reis alleen. Het boek had gemakkelijk
kunnen verzanden in een grote hoe
veelheid figuren die alleen worden
opgevoerd ter meerdere eer en glorie
van de uitkomst: het oplossen van
een misdaad. „Je hebt zoveel thrillers
waarin mensen ten tonele verschij
nen alleen maar omdat ze een rol heb
ben in het geheel, bijvoorbeeld om
dat ze een lijk moeten aantreffen in
een bos. Dat voelt altijd zo geconstru
eerd."
In zijn boek gebeurt dat niet. Zijn
personages krijgen een leven mee,
waarin duidelijk wordt wie ze zijn en
hoe ze zo zijn geworden. Dat geldt
voor de bijrollen, maar nog veel ster
ker voor de hoofdpersonages. Neem
bijvoorbeeld rechercheur Holger
Munch, de teamleider die belast
wordt met het onderzoek naar de
moord op een 6-jarig meisje. Het
kind wordt aangetroffen in een bos,
opgeknoopt aan een springtouw. Om
haar nek hangt een bordje met de
tekst 'Ik reis alleen'.
Munch, een slimme man met een
verleden, ontpopt zich tot de centra
le figuur in het verhaal. Hij wordt on
der anderen bijgestaan door de de
pressieve, maar extreem getalenteer
de politieagente Mia Krüger. Zij
wordt in het verhaal geïntroduceerd
op het moment dat ze vastbesloten is
zelfmoord te plegen.
„Ach Mia, mijn favoriete persona
ge. Ik herken zoveel van mezelf in
'Met roem kan
ik helemaal
niets, het
maakt me
ongemakkelijk
als mensen me
herkennen'
haar. Ik heb me in ieder personage
moeten inleven, maar bij haar ging
dat het gemakkelijkst."
Het is ook om die reden dat hij op
recht persoonlijk gekwetst is wan
neer hij wel eens kritische recensies
krijgt. „Dat verdienen mijn persona
ges niet."
Bjork schrijft dus thrillers, het
soort boeken waarvan hij er zelf niet
overdreven veel leest. Het was een
overstap na twee in Noorwegen rede
lijk succesvolle romans en het schrij
ven van toneelstukken. Ook vertaal
de hij Shakespeare en was hij in zijn
vaderland een bekende zanger, pop
muzikant en beeldend kunstenaar.
Waarom die overstap naar span
nende boeken? „Ik verveel me snel
en hield daarom altijd al van vaart in
een verhaal. Het thrillergenre dwingt
je snelheid te maken en vast te hou
den. Ik wilde een boek schrijven dat
je niet kunt wegleggen."
Hij is ook kritisch over het niveau
van veel thrillers. „Veel mensen
schrijven thrillers omdat die beter
verkopen. Ze denken op die manier
gemakkelijker geld te kunnen verdie
nen. Er is veel rotzooi te koop."
Het verhaal moet vooral doorgaan,
zegt Bjork. Dus liet hij zich ook niet
leiden door al te veel feiten: de re
search beperkte zich tot het kijken
van politieseries. „Ik heb niet gespro
ken met politieagenten. The wire,
True detective en Six feet under hebben
mij meer geïnspireerd dan de reali
teit. Je inleven in de personages, dat
is wat dit verhaal geloofwaardig
maakt."
Dat inleven heeft voor Bjork wel
wat voeten in aarde. Hij eet bijna
niets, de dagen dat hij intensief aan
een boek werkt. „Van voedsel word je
maar slaperig. Als ik weinig eet, ben
ik veel scherper."
Slapen doet hij op die momenten
ook al weinig: af en toe sluit hij twin
tig minuten zijn ogen, om daarna
weer verder te schrijven. Dat hij ziek
werd, maakte het schrijfproces alleen
maar extremer. „Als ik me echt slecht
voel, kan ik mijn dokter bellen. Die
moet me tegen mezelf in bescher
ming nemen."
Met een nieuwe zomer
programmering en
veel plannen voor het
najaar, maar zónder
The tonight show, hoopt netmana
ger Suzanne Kunzeler een nieuwe
slag te maken in de heropbouw
van NPO 3.
NPO 3 verloor begin vorig jaar
veel kijkers na de verhuizing van
De wereld draait door naar NPO 1.
Om verder te bouwen aan de jon
gerenzender en te laten zien dat
de publieke omroep deze maan
den niet alleen drijft op herhalin
gen, ging deze week een nieuwe
zomerprogrammering van start.
Met daarin onder andere Lauren!
En de liefde,Motief voor moord
(waarin situaties uit het echte le
ven worden nagespeeld), jongeren-
serie 4JIM en festivalregistraties.
„Ik heb het idee dat de kijker
meer gaat merken van ons jonge-
renprofiel. Deze zomer doen we
dat met herkenbare themaweken.
Het is nu de week van de liefde,
met onder andere Lauren Verster
die zich elke dag in reportages op
een ander facet van de liefde stort.
Later is er een roze week naar aan
leiding van de Gay Pride. Proefon
dervindelijk proberen we de zen
der weer op te bouwen."
„Er moet meer humor komen. Dat
is vooral de ambitie voor de pro
grammering in het najaar. Daar
naast willen we elke dag zijn ei
gen kleur geven. Zo komen we na
de zomervakantie op vrijdag met
een soort 'avonturenbalk', waaron
der een nieuw programma met
bioloog Freek Vonk. Van The to
night show met Jimmy Fallon be
stellen we geen nieuwe reeks
meer
„Waarschijnlijk zie je dat dit na
jaar. Maar het wordt absoluut
geen journaal hoor. Het is een pro
gramma met actualiteiten voor de
doelgroep 20 tot 34 jaar. Meer kan
ik er nog niet over zeggen."
„De nieuwe website np03.nl ging
maandag online. Daar bieden we
geregeld afleveringen aan van se
ries nog voor ze op televisie ver
schijnen. NOS op 3 stopte afgelo
pen weekend, maar keert terug als
nieuwsflitsen binnen de STER-re-
clameblokken. Die verwijzen
weer naar de website. Zo zoeken
we naar manieren om ons aanbod
breder te trekken dan alleen televi
sie. Het Britse BBC 3 heeft plan
nen om volledig online door te
gaan; dat vind ik nog te risicovol.
Je hebt traditionele televisie nog
nodig als etalage. Wie weet kan
het over een jaar of vier wél."
DINSDAG 7 JULI 2015
over
mensen
gaan
door Mare Kruyswijk
'(NS'hf
Samuel Bjork - Ik reis al
leen. Vertaling: Renée
Vink. Luitingh-Sijthoff,
19,90 euro.
Suzanne Kunzeler, netmanager van
NPO 3. foto ANP
door Cudo Tienhooven
Wat maakt NPO 3 met deze zomer
programmering aantrekkelijker?
Wat kan beter?
Hoe staat het met de plannen voor
een eigen jongerenvariant op het
'Achtuurjournaal'?
De kijkers keren langzaam terug,
maar voor hoelang? Jongeren kijken
toch vooral video on demand en onli
ne?
