NIEUWS 17
'Een algoritme kan in -
de toekomst net zo
gevaarlijk zijn als een
IS-strijder'
Ruimtevaart, drones, algoritmes: de baas van de luchtmacht,
Alexander Schnitger, denkt ver vooruit. Maar voorlopig moet hij
het doen met uitgeputte F16's en beperkte budgetten.
Nanosatellieten
Soms, als in Jordanië
weer een Nederlandse
piloot opstijgt om de
terroristen van IS te
bombarderen, gaan de
gedachten van Alexan
der Schnitger even terug naar
1994. De huidige baas van de
luchtmacht was toen zélf nog
Fi6-piloot, actief boven Bosnië, en
kreeg op een warme dag in augus
tus de opdracht om Servische doe
len in Sarajevo te bombarderen.
Hij hing al in de lucht, bommen
van 500 pond onder zich - tot de
opdracht op het laatste moment
werd geannuleerd.
„Weet je wat het gekke is?",
vraagt Schnitger, een reus van 58
met handen als kolenschoppen.
„Toen ik daar in de lucht hing,
dacht ik geen seconde aan de risi
co's. Ik had al m'n brain bytes no
dig om m'n werk te doen. Pas 's
avonds besefte ik hoe heftig het
was geweest."
Twee decennia later is Schnit
ger de baas van de huidige genera
tie vliegers die dagelijks bombar
dementen uitvoert boven Irak.
Hoe riskant hun bestaan is, bleek
begin dit jaar toen een Jordaanse
piloot in de handen van IS viel en
levend werd verbrand. De hele we
reld zag de beelden - óók de Ne
derlandse vliegers. Schnitger: „On
ze mannen kenden die jongen per
soonlijk. Als je dan, net nadat je
die beelden hebt gezien, weer de
donkere nacht boven Irak in
moet... Maar er is ook een andere
kant. De jongens voelen een wal
ging over wat daar gebeurd is, die
ver uitstijgt boven hun eigen
angst."
„De opdracht is: verbinding ma
ken met je collega's, bepalen waar
je staat en dan verstoppen. Of-
als je weet waar de vijand is - daar
zo snel mogelijk vandaan. Ze heb
ben de spullen om te overleven en
zich te beschermen. En als ie
mand toch in handen van IS valt,
is de opdracht heel duidelijk: er al
les aan doen om te overleven. Het
zijn gruwelijke risico's, maar we
worden ervoor betaald om gevaar
te lopen."
„We zijn redelijk uitgewoond, ja.
We hebben al onze capaciteit no
dig om de huidige missies uit te
voeren. Dan verdwijnt dus de ken
nis en ervaring om andere soor
ten situaties te trainen: gevechten
in de lucht, of vliegen met drei
ging van raketsystemen op de
grond. Over een jaar is de getraind
heid van al onze 65 vliegers in el
kaar gezakt."
„Dat is een terechte conclusie. We
hebben de grenzen bereikt van
wat we kunnen. Als de situatie
met Rusland plotseling zwaar zou
verslechteren - wat ik niet ver
wacht, maar toch - dan hebben
wij straks geen vliegers paraat. Of
dat pijnlijk is? Hoor eens: dit is
het gevolg van politieke besluiten
over de omvang van ons leger. Ik
wil niet zo'n commandant zijn
die alleen maar gilt dat hij meer
wil. Ik kijk liever wat verder voor
uit. Veel interessanter."
Want de oorlog van de toekomst
wordt op een heel ander niveau ge
voerd. Alles wordt anders, zegt de
luitenant-generaal - en daar moet
het leger in mee. „Amazon kijkt
nu of het z'n pakketjes door de
lucht kan gaan afleveren bij de
voordeur. Daar zijn zij al een busi
ness case in! De ontwikkelingen
gaan zó snel. En ook oorlogsvoe
ring gaat totaal veranderen. Ik
stap niet helemaal weg van de gro
te raketten met buskruit, maar we
moeten verder kijken. Een algorit
me kan in de toekomst net zo ge
vaarlijk zijn als een IS-strijder met
een mes in een pizzadoos."
„Het is lastig. We moeten op een
heel andere manier gaan kijken
naar de wereld. Vroeger speelden
onze ontwikkelingen zich alle
maal afin de defensie-industrie:
Boeing, Lockheed Martin. Maar
die houden het ook niet meer bij,
die worden links en rechts inge
haald. Google, Facebook, die heb
ben veel meer geld en zijn veel be
ter in staat om nieuwe dingen te
ontwikkelen. Dus er groeit van al
les waar we vanuit de klassieke be
nadering geen zicht meer op heb
ben."
„Hoe wij als Defensie zelf kleine
satellieten kunnen laten bouwen,
en tegen welke kosten we ze de
ruimte in kunnen brengen. We
praten bijvoorbeeld met een Ame
rikaans bedrijf dat lanceerplat-
forms bouwt voor kleine satellie
ten. Die dingen zijn inmiddels zo
klein als melkpakken, en best be
taalbaar. Die kleine melkpakken
zien we straks ook met het logo
van de luchtmacht door de ruimte
vliegen, en dat gaat niet eens zo
lang meer duren. In Mali hadden
we ze nu al heel goed kunnen ge
bruiken: nu proberen we in die
enorme woestijn nog vooral via
contacten aan informatie te ko
men, en dan komen we in actie
met helikopters. In de toekomst
slingeren we een hele zwerm
melkpak-satellieten de lucht in,
die zo'n gebied veel beter in kaart
kunnen brengen."
„We gaan ook met drones werken,
ja. Maar pas op: de mens moet lei
dend blijven. Ik heb grote beden
kingen bij die robotic warfare waar
nu over gesproken wordt. Het
idee dat je bij de koffie iets de
lucht in stuurt en dan een paar
uur later eens kijkt wat 'ie gedaan
heeft: ik ben daar uiterst terughou
dend in. De ontwikkelingen gaan
snel, maar we hoeven ook niet
overal in mee te gaan."
VRIJDAG 3 JULI 2015
Alexander Schnitger commandant
door Peter Groenendijk
Wat als een Nederlandse vlieger het
zelfde lot treft?
De missie tegen IS is met een jaar
verlengd. Maar u heeft er amper nog
de middelen voor.
Zegt u daarmee dat Nederland
straks geen piloten meer heeft die in
zetbaar zijn in een luchtoorlog?
w
Commandant Luchtstrijdkrachten
Alexander Schnitger.
foto Jacqueline de Haas
Is Defensie wel in staat om dat bij te
houden? Het invoeren van een nieuw
ICT-systeem is al een drama.
U praat onder meer met de ruimte
vaartindustrie. Waar gaan die ge
sprekken over?
En daarna stuurt u er onbemande
drones op af om de vijand uit te scha
kelen.
Kleine, goedkope satellieten kunnen snel door het leger worden
gelanceerd om informatie te leveren. Enkele initiatieven:
'doves'
18kg-25x25x75cm
450 km hoogte
Fotoresolutie: 1,5 m/pixel
Lancering is voor dit jaar
gepland.
4 kg- 10x 10x30cm
400 km hoogte
Fotoresolutie: 3 m pixel
In feb 2014 zijn 28 doves
gelanceerd vanaf het ISS.
SMDC-one
4,5 kg- 10x 10x30 cm
400 km hoogte
Testsatelliet gelanceerd
in 2010.
Zet radio-communicatie
op tussen twee punten op
