a
kostuumprenten van Bredase zien
CULTUUR SHOW 27
Schrijfster Francine
Oomen onderscheiden
Lieve Joris schrijft Groot Dictee
Een deel van de prentenverzameling van
Marie-Jes Ghering (86) is te zien voor
het publiek. 'Een kroon op mijn werk/
Hoe eleganter,
hoe beter
Schrijfster Francine Oomen (55), bekend van de Hoe
overleef ik-boeken, is zaterdag benoemd tot Officier in
de Orde van Oranje-Nassau. Ze kreeg de versierselen
opgespeld in haar eigen huis in Middelie, bij Edam.
A Haar boeken zijn vaak onderscheiden. Ze kreeg
"V onder meer zes keer de prijs van de Neder
landse Kinderjury.
De Vlaamse schrijfster Lieve Joris
(62, Maliblues, Op de vleugels van de
draakis dit jaar de auteur van het
Groot Dictee der Nederlandse
Taal. Zij is daarmee de opvolgster
van Bart Chabot, Gerrit Komrij,
Tommy Wieringa, Arnon Grun-
berg en Adriaan van Dis. Zij na
men die tekst de afgelopen jaren
voor hun rekening. Joris is niet de
eerste Vlaamse die het Dictee
mag schrijven. In 2008 ging Kris-
tien Hemmerechts haar voor.
De wedstrijd in het correct spel
len, krijgt ook een nieuwe jury
voorzitter: advocaat Inez Weski
wordt na vier jaar vervangen door
VVD'er Annemarie Jorritsma.
Madame. la/l/L
arfujedeM/ianac
Als hét Rijksmuseum
jouw verzameling de
moeite waard vindt
om te verwerven, zegt
dat alles over de waar
de ervan. Marie-Jes
Ghering-Van Ierlant (Tilburg, 1928)
uit Breda heeft het al zo ver geschopt
met haar unieke mode- en kostuum
prentenverzameling. Vanwege haar
gevorderde leeftijd en een verhuizing
van een grote woning in Bergen op
Zoom naar een appartement in Breda
droeg ze deze in 2009 over.
„Een betere plek kon ik niet beden
ken om dit culturele erfgoed te bewa
ren", zegt de pittige 86-jarige. Sinds
dien zijn de door haar zorgvuldig bij
eengezochte afbeeldingen in handen
van het Rijksmuseum, waar ze onder
uitmuntende condities worden be
waard.
Was dat al een hele geruststelling,
nu, zes jaar later, is ze helemaal tevre
den. Het Rijksmuseum laat een deel
daadwerkelijk zien op de tentoonstel
ling New for Now. The Origin of Fashi
on Magazines. „Dit is de kroon op
mijn werk", zegt ze gedecideerd. „Ik
heb altijd gewild dat anderen de pren
ten konden zien. Beter kan het niet."
Trends
Voor de goede orde: er is een verschil
tussen mode- en kostuumprenten.
Grofweg komt het erop neer dat kos
tuumprenten tonen wat er gedragen
wordt, terwijl modeprenten de
trends tonen: datgene wat men zou
moeten dragen om er modisch bij te
lopen.
Met de tentoonstelling, nog tot
september te zien in de Philipsvleu-
gel, presenteert het Rijks voor de eer
ste keer in zijn geschiedenis een over
zicht uit zijn collectie van 8.000 mo
deprenten.
Het Rijksprentenkabinet had al
een groot aantal kostuumprenten uit
de zestiende en zeventiende eeuw in
zijn bezit. Vanaf de achttiende eeuw
was het modebeeld in de prentverza
meling echter minder goed vertegen
woordigd. Daar kwam in 2009 veran
dering in met de aankoop van twee
collecties van in totaal vierduizend
prenten: de Europees georiënteerde
van Ghering en de Franse van Ray
mond Gaudriault. „Deze collecties
vormen een prachtige aanvulling",
zegt conservator iconografische col
lecties Els Verhaak.
De 450 geselecteerde prenten to
nen de ontwikkeling van de vrou
wen- en mannenmode vanaf eind
zestiende eeuw tot aan begin twintig
ste eeuw. In zekere zin zijn ze voorlo
pers van modetijdschriften als
Vogue, Elle en Harper's Bazaar.
Toch heeft Verhaak daar een kant
tekening bij. „Modeprenten beston
den zelfstandig en werden uitgege
ven als losse bladen, soms in cahiers
van vier of zes. Toen de modetijd-
'Ik heb altijd
gewild dat
anderen de
prenten
konden zien.
Beter kan het
niet'
schriften ontstonden, werden ze daar
onderdeel van. De modeprent kwam
tegemoet aan de behoefte naar infor
matie over het laatste modenieuws.
Bij de illustraties kwam steeds meer
tekst en uitleg."
De makers van de tentoonstelling
New for Now zijn van gerenommeer
de huize. Voor de vormgeving tekent
Christian Borstlap, eigenaar van stu
dio Part of a Bigger Plan in Amster
dam. Hij ontving in 2012 de prijs The
Golden Eye voor beste Nederlandse
vormgeving bij de Dutch Design
Awards en heeft grote klanten als
Vuitton, Dior en De Bijenkorf. Hij
wordt bijgestaan door dé mode-illus
trator van Nederland, Piet Paris, en
door diens Britse collega Quentin Jo
nes.
Verzamelwoede
Samen met Verhaak maakte Borst
lap een selectie uit de prenten. De ar
tistieke kwaliteit daarvan in combina
tie met een interessant modebeeld
vormde daarbij het criterium. Daar
door wordt het beslist een andere,
speelsere tentoonstelling dan die in
1988, de allereerste in Nederland die
gewijd was aan modeprenten: Mode
in Prent (1550-1914) in het Haags Ge
meentemuseum. Deze was chronolo
gisch van opzet. De bijdrage daaraan
van Marie-Jes Ghering was toen
groot; ze leende niet alleen mode
prenten uit maar schreef ook de cata
logus.
Gehring heeft, hoewel ze haar
unieke verzameling aan het Rijksmu
seum heeft overgedragen, haar verza
melwoede nog niet verloren. „Van
Piet Paris heb ik laatst nog een prent
gekocht. Daar ben ik niet echt mee ge
stopt. Ik ben niet gek, ik hou zelf ook
nog wat thuis."
Uitgevers van modeprenten de
den er alles aan om hun pro
duct zo aantrekkelijk mogelijk
te maken. Zij trokken hiervoor
bekwame tekenaars aan, van
wie sommige zich specialiseer
den tot ware mode-illustrato
ren.
Het was de kunst om de model
len op de prenten zo vakkun
dig mogelijk en met een groot
gevoel van elegantie in beeld te
brengen. Voor het overbrengen
van de schetsmatig weergege
ven ontwerpen in een reprodu
ceerbare gravure was de prent
kunstenaar verantwoordelijk.
Een zogenaamde colorist
kleurde vervolgens elke afbeel
ding afzonderlijk met de hand
in. New for Now toont onder an
dere prenten van de Parijse mo
deontwerper Paul Poiret
(1879-1944). Met zijn uitspraak
'mode is kunst' luidde hij een
nieuw tijdperk in. Zo presen
teerde hij zijn ontwerpen in
twee kunstzinnig ontworpen
series in felle gedekte kleuren,
die inspiratie waren voor artis
tiek hoogwaardige modetijd
schriften.
MAANDAG 29 JUNI 2015
ode aan mode op papier
-•
AV KC rffftTyyi Kil'h»1uast'
47„Zr to?*"'
vlnr: (1) Mada
me la Marquise
de Polignac, een
maskertje in de
hand, Antoine
Trouvain, 1694.
(2) Coiffures de
Depain, ano
niem, ca. 1790.
(3) Magasin des
Modes Nouvel-
les Francises et
Anglaises, 20 de
cember 1786.
(4) Vrouw in
blauwe jurk, Jan
van Broek, ca.
1912.
Bron Prenten
collectie
Rijksmuseum
door Annelies Vlaanderen
Marie-Jes Ghering
prentenverzamelaar
Tentoonstelling: New for now. The
Origin of Fashion Magazines. Rijks
museum Amsterdam, Philipsvleu-
gel, 12 juni t/m 27 september. Alle
8.000 modeprenten zijn te zien op
www.rijksmuseum.nl
