Met de schrik vrij na blote stunt op heilige berg
1200
Openbare verhoren parlementaire enquêtecommissie afgerond
6 NIEUWS
Het Fyra-eindrapport verschijnt
waarschijnlijk dit najaar. De conclusie
dient zich echter al aan.
KLEURRIJKE FIGUREN, ANEKDOTES EN ONTHULLINGEN
Staatsbedrijf NS heeft
een decennium lang de
verwende puber ge
speeld die te veel geld
uitgaf, mensen
manipuleerde en roe
keloze besluiten nam. En die
kwam uithuilen bij vadertje Staat
toen de bodem van de beurs in
zicht kwam. Maar papa gaf geen
krimp en wees zijn boze kind on
verbiddelijk de deur. Pas na jaren
draaide de belastingbetaler alsnog
deels op voor het Fyra-debacle.
Dat is het beeld dat achterblijft
na vier weken openbare verhoren
van de parlementaire enquêtecom
missie.
De stampij vond plaats in de ja
ren rond de millenniumwisseling.
Een periode waarin de bomen tot
de hemel reikten en het geloof in
marktliberalisering overheerste.
Het kabinet Kok II - een coalitie
van WD, PvdA en D66 - wilde
dat de NS meeging met de interna
tionalisering van de Europese
spoorbedrijven. Dus moest de ver
voerder maar vechten met concur
renten om het recht om te rijden
op een nieuwe, snelle lijn naar Bel
gië: de miljardenverslindende
HSL-Zuid.
Torenhoog
De NS bood vervolgens toren
hoog, vol vertrouwen dat enig aan
deelhouder Financiën bij toekom
stige nood wel zou bijspringen, en
won glansrijk de aanbesteding. De
jaren daarna hield de liberale mi
nister Zalm echter de deur dicht
voor klagende NS-bazen. Die wei
gerden ook cijfers aan het ministe
rie te geven over de magere busi-
nesscase.
Zo hielden partijen elkaar lan
ge tijd vast in een wurggreep, ter
wijl het vehikel achter de snelle
lijn (HSA) razendsnel afstevende
op een faillissement. Niemand wil
de een financiële reddingsboei
gooien.
Pas na het vertrek van Zalm en
de komst van spoorminister Ca-
Botsende ego's waren
belangrijker dan
betaalbaar treinvervoer
voor gewone reiziger,
bleek uit de verhoren
miel Eurlings kwam er een ope
ning voor redding van het project.
En een verbetering van de verhou
dingen tussen het zittende kabi
net en de NS. Uiteindelijk sleepte
zijn opvolger Melanie Schultz het
noodlijdende HSA-vehikel weg bij
het ravijn.
Slechte reputatie
Bij het drama met de falende Fyra
was juist sprake van een ongebrei
deld geloof in één Italiaanse partij.
AnsaldoBreda zou wel even in
een paar jaar wat supersnelle trei
nen leveren voor de HSL-Zuid,
niet gehinderd door enige 'know
how' of een goede reputatie. En
de NS slikte het, waarom blijft tot
vandaag een groot raadsel.
Langzaam drong in de jaren
daarna het besef door dat de Italia
nen helemaal niet tijdig konden le
veren. En dat geen twee treinen
hetzelfde in elkaar zaten. Toch liet
onze NS, in tegenstelling tot de
Belgische vervoerder NMBS, de Fy-
ra's inclusief mankementen de fa
briek uitrijden en verschepen
naar Nederland.
Want de show had al 5,5 jaar
vertraging opgelopen en moest
eind 2012 koste wat kost van start
gaan. Vervolgens maakte een kor
te periode van winterweer razend
snel een einde aan de naïeve ge
dachte van het spoorbedrijf dat
het 'wel los zou lopen' met het fa
len van de Fyra.
De Italiaanse ramptreinen wer
den gewoon goedgekeurd door de
Inspectie Leefomgeving en Trans
port. Overigens niet eens op basis
van eigen waarneming, maar op
basis van een rapport van een an
dere keuringsinstantie. Die vooral
vinkjes zette op papier.
Halfzacht alternatief
Tijdens de openbare verhoren van
de hoofdrolspelers bleek dat bot
sende ego's veel belangrijker wa
ren dan betaalbaar treinvervoer
voor de gewone reiziger. Uiteinde
lijk is een halfzacht alternatief
overgebleven in plaats van een
trotse vloot flitstreinen. Stap maar
eens in de Beneluxtrein die, zeker
op het Belgische spoor, is uitge
draaid op een toeristische boemel.
Toch lijkt het er niet op dat één
van de hoofdrolspelers de prijs zal
betalen voor dit fiasco. Ook omdat
het leeuwendeel ander werk
heeft. NS-baas Engelhardt Robbe
bood gisteren tijdens de laatste
verhoordag zijn excuses aan voor
het debacle. „We hebben de reizi
ger in de kou laten staan", zei hij.
Maar Robbe verdedigde ook de
huidige combinatie van Benelux
trein en Thalys.
Staatssecretaris Wilma Mans
veld heeft de NS bewust deze
tweede kans gegeven, vertelde ze
tegen de commissie. Daarom
heeft Mansveld nooit gekeken
naar aanbiedingen van andere ver
voerders. „De afspraak met de NS
ligt er, vindt het kabinet. Er ligt
een volwaardig alternatief en daar
houden we ze aan."
Voor de rechtbank in Kota Kinaba-
lu ging de 23-jarige inwoner van
Ankeveen door het stof: eerst
schuld bekennen en daarna diepe,
héle diepe excuses maken.
De Maleisische rechter - die
ook weet hoe belangrijk het toeris
me is - toonde daarna enigszins
genade. Omdat ze zal drie dagen
vastzaten, konden ze gelijk ver
trekken. Het had ook drie maan
den cel kunnen zijn.
Dylans vader Bert is enorm op
gelucht. „Ik had er niet aan moe
ten denken dat-ie daar nog drie
maanden had vastgezeten,
ver-schrik-ke-lijk."
Geen officiële gids
Volgens Bert Snel wist Dylan echt
niet dat hij op een heilige berg
stond. „Die gids die ze hadden ge
regeld, was niet echt een officiële
gids. Die had ze ook amper ge
waarschuwd. Ja, hij zegt van wel,
maar dat moet-ie achteraf wel zeg
gen, natuurlijk. Hij moest z'n
hachje redden. Dylan is een intelli
gente jongen, net afgestudeerd als
computerprogrammeur, die zou
echt nooit naakt op die berg heb
ben gestaan als hij had geweten
dat die berg heilig is."
Dylan was juist bezig aan de va
kantie van zijn leven. Vier maan
den backpacken door Azië. De an
dere negen toeristen met wie hij
in twee dagen de 4.100 meter ho-
ge berg Kinabalu beklom, had hij
gaandeweg leren kennen. Dus ook
Eleanor Hawkins en Lindsey en
Danielle Peterson uit Canada.
Eenmaal boven op de Kinabalu
ontstond spontaan het idee naakt
te poseren. „Ze hadden net twee
dagen geklommen," zegt vader
Bert. „Het was euforie."
In totaal waren tien toeristen
bij de naaktactie betrokken. De fo
to's gingen al snel rond op social
media en dat leidde tot rumoer in
Maleisië. De bevolking in de regio
ziet de berg als heilig en als rust
plaats voor de doden. Gidsen waar
schuwen daar normaal gesproken
voor.
Goden boos gemaakt
Vijf dagen na hun naaktactie werd
hetzelfde gebied getroffen door
een aardbeving met achttien do
den tot gevolg. Voor veel Malei-
siërs een bevestiging van de heilig
schennis: de goden waren boos,
de naaktklimmers hadden dit ver
oorzaakt. Een deel van de groep
had het land al verlaten, maar
toen Eleanor Hawkins al snorke
lend uit zee werd geplukt en gear
resteerd, kon ook Dylan weinig an
ders doen dan zich melden.
Daarna braken spannende da
gen aan. Het viertal werd tijdens
de voorgeleiding belaagd. Wat ook
niet hielp: veilig vanuit het buiten
land schilderde Emil Kaminski uit
Canada, die ook naakt op de berg
zou hebben gestaan, ongeveer
heel Maleisië af als idioot.
Kaminski maakt vaker naaktfo
to's op reis en is de vermoedelijke
bedenker van deze actie. In een
filmpje op zijn website laat hij in
het midden of hij erbij was in Ma
leisië. Volgens vader Bert maakt
Dylan zijn reis niet af.
Staatssecretaris Mansveld van Infrastructuur en Milieu was gisteren de laatste
missie naar het fiasco met de Fyra. foto Bart Maat
De openbare verhoren
hebben memorabele
momenten opgeleverd.
Beste anekdote: oud-mi-
nister Tineke Netelen
bos had op haar ministe
rie een 'onaangenaam'
gesprek met toenmalig
president-commissaris
Jan Timmer (NS). „In
eens trok Timmer zijn
jasje uit en hing het
over zijn stoel. Toen wer
den zijn bretels met
doodskoppen zicht
baar." Later zei de
vrouw van Timmer dat
haar man alleen bretels
met smileys bezit.
Mooiste onthulling: Ne
telenbos schreef in
2000 met de hand een
brief aan premier Wim
Kok over de HSL-aanbe-
steding. Daarin hintte ze
zelfs op haar vertrek. La
ter zei Kok: „Ik had die
brief liever niet ontvan
gen." Netelenbos ant
woordde dat hij hem
dan maar moest ver
scheuren, hetgeen hij
ter plekke deed.
Bizarste verhoor: Inspec
teur-generaal Jenny
Thunnissen, die dood
leuk verklaarde totaal
niet op de hoogte te
zijn van de werkzaamhe
den van haar eigen in
specteurs. Thunnissen
gaf ook aan dat ze geen
enkele rol heeft gehad
bij de Fyra-inspectie en
nooit bij een compleet
proces van vergunning
verlening betrokken is
geweest.
Meest gehoorde dood
doener: „Dat kan ik me
niet herinneren", of „Ik
herken dat niet." Van
materiaalinkoper Tony
Smulders vroegen Fy-
ra-volgers zich af of hij
niet onmiddellijk naar
een neuroloog moest.
Wantrouwen
en naïviteit
door Edwin van der Aa
door Victor Schildkamp
KOTA KINABALU. Uiteindelijk liep
het met een sisser af: Dylan Snel
mag na drie dagen cel en het beta
len van 1200 euro boete Maleisië
verlaten. Wat begon als een grap,
vier vrienden bloot op de foto op
de heilige berg Kinubalu, had heel
anders kunnen aflopen.
Dylan heeft een boete gekregen van
1200 euro voor de naaktfoto
