8? 3
DIEKSTRA
HELDER
PRAKTISCH
4 MOTIVEREND
ONTSPANNEND
PRIJS
KWALITEIT
EIND
OORDEEL
Als je zelf crème fraiche
maakt, wil je geen
supermarktversie meer
aL
Zonen willen zich
hun vaders dromen
herinneren, niet
zijn rijkdom
of intelligentie
Fermentatiewetenschapper Bart
Smit van NIZO Food Research geeft
het antwoord: „Als je gezond bent,
valt daar weinig aan te verbeteren.
Als je ziek bent, biedt gefermen
teerd voedsel geen garantie op ge
nezing, maar het kan er wel toe
bijdragen. Bacteriën vormen vita
mines zoals foliumzuur in yoghurt
en zuurkool, vitamine B12 in gaten
kaas en K2 in gefermenteerde soja
bonen, wat in het oog springt bij
hart- en vaatziekten. Je immuun
systeem blijft fit door de diversiteit
aan bacteriën waarmee het te
maken krijgt."
Vuistregels
Op naar de keuken dus om groen
ten te pekelen; dat is ook voor be
ginners goed te doen. Maar eerst
nog Bart Smit en Christian Weij ge
vraagd of fermenteren fout kan
lopen, en erger: kun je er ziek van
worden? „Goede en slechte micro
ben zijn overal, in de lucht, op je
handen," aldus Bart. „Het gaat
erom de goede te stimuleren en de
slechte geen ruimte te geven. De
voedselindustrie heeft dat onder
controle, maar maakt wat saaiere
producten dan wij met fermenteren
doen. Werk met schoon keukenge
rei en neem deze vuistregels in
acht: 1. zorg dat er weinig of geen
zuurstof bij kan komen want dat
remt schimmelvorming. 2. zorg dat
de melkzuurbacteriën binnen vijf
uur een goede verzuring op gang
brengen."
Christian heeft wel eens een kaasje
zien mislukken, maar groente en
fruit doen het altijd goed. „Omdat
je met zout werkt en je groente in
pekelvocht afdekt zodat er geen
zuurstof bijkomt, creëren de ge-
wenste bacteriën het buffet voor
zichzelf. Met vlees en vis is het an
ders. Als je niet weet watje doet en
niet hygiënisch werkt, is de kans
groter dat een ziekmakende bacte
rie uitgroeit."
Met enig geduld maak je je eigen
buffet. Een pickle van wortel, gem
ber en pekelwater is een kwestie
van uren of dagen, maar fermente
ren kan ook weken tot maanden
duren. „Dan heb je ook wat," zegt
Christian. „In 36 uur tijd kun je je
eigen crème fraiche maken. Als je
dat proeft, wil je geen supermarkt
versie meer. Je eigen zuurkool is
ook zó gemaakt. Mijn vader maakte
vroeger kilo's die hij in een emmer
onder het luik achter de voordeur
zette. Nu maken mijn vader, broer
en ik 30 kilo op één avond."
René Diekstra
buigt zich over de
menselijke geest
Volgens rabbijn Soloveitchik
beeft God Adam niet één keer
maar twee keer geschapen.
De egocentrische Adam in
ons en de goedgevige botsen
ons hele leven.
Sommige boeken openen je ogen. Lonely
man of faith (Eenzame mens van geloof)
van rabbijn Joseph Soloveitchik is zo'n
boek. Volgens de rabbijn schept god in
Genesis de mens, Adam, twee keer. Eerst
naar zijn beeld en gelijkenis. Met als op
dracht zich te vermenigvuldigen en de
aarde, en al wat daarin is aan zich te on
derwerpen. De tweede keer schept God
hem uit het stof van de aarde, blaast er
een ziel in en geeft hem opdracht voor
de tuin van
Eden te zorgen,
en zich in
dienst te stellen
van de natuur.
Soloveitchik
spreekt daarom
van Adam 1 en
Adam 2. Adam
1 is de uitwen
dige mens, hij
wil scheppen,
produceren,
ontdekken. Hij
wil de wereld
veroveren,in
druk maken,
carrière, succes
en bezit. Adam 2 is de innerlijke Adam
die zijn eigen zwakheden onder ogen wil
zien en beheersen. Hij streeft naar een
solide gevoel van goed en kwaad, en wil
goed zijn.
Adam 2 wil liefhebben, zichzelf opofferen
ten behoeve van anderen en leven in on
derworpenheid aan hogere waarden.
Adam 1 daarentegen is egocentrisch,
narcistisch, streberig. De logica van
Adam 1 is die van nemen, van de econo
mie. De logica van Adam 2 is de logica
van geven. Zijn valkuil is dat het succes
van Adam 1 gemakkelijk tot arrogantie
leidt. Terwijl mislukking en falen tot het
grootste succes leiden: nederigheid.
Voor Adam 1 zijn prestaties het sum
mum. Voor Adam 2 is dat zijn persoon.
Het is voldoende als mensen hem kennen
als de persoon die hij is. Hij heeft niet
de behoefte om voortdurend hints te
geven over zijn prestaties. Volgens Solo
veitchik is ons leven een constante con
frontatie tussen de twee Adams. Wil je
vooral succesvol zijn of vooral een goed
mens? Wat geef je op als beide onver
enigbaar zijn? De keuze die je dan
maakt, daar gaat het om. Zo blijkt uit
een prachtig onderzoek dat voor zover
zonen goede herinneringen hebben aan
hun overleden vader dat weinig of niets
heeft te maken met diens intelligentie,
prestaties en rijkdom, maar alles met
waar hun vader voor stond. Wat waren
zijn waarden en dromen? In hoeverre
heeft hij zich ervoor ingespannen die
waar te maken? En: heeft hij kans ge
zien ze over te brengen op zijn kinderen.
dinsdag 9 juni 2015
GO
Zeker, maar haal op tijd je
vinger van de spuitbusknop.
Het is gauw te veel.
Jammer dat het etiket
Franstalig is. Geen idee wat
er op staat. En om hier nu een
woordenboek bij te halen...
Ja, het werkt, mits je met
mate spuit. Je slapie komt
graag met zijn/haar hoofd op
jouw kussen liggen.
's Avonds geurt het heerlijk,
maar als je wakker wordt wil
je echt liever een frisser
luchtje ruiken.
Goed gezond? Dan val je toch
wel binnen vijf minuten in
slaap. Met de spray val je
snuffelend in slaap.
Het is niet gelukt om te timen
of je met spray sneller dan
binnen vijf minuten in slaap
valt. Waarschijnlijk wel dus.
Dit is geen dure uitvoering.
Aan een spray van
8,95 euro kan een mens zich
geen buil vallen.
Rest de vraag: waar is toch
in hemelsnaam die
aangekondigde olijfgeur te
vinden?
Lekker, weer
eens wat
anders
44
Festival Food Unplugged, 27juni, Ede.
Kijk voor een workshop fermenteren
bijvoorbeeld op: puur-e.nl,
keukenboeren.nl,
oostwestcentrum.nl,
groenekookacademie.nl
Verrot Lekker, uitgeverij Bertram De
Leeuw, €22,50
Adam I en 2
44
Reageren? René.Diekstra@persgroep.nl
