Twijfel over verklaring dat stemmen Admilson dwongen tot de moorden in Drenthe
16 NIEUWS
De Nederlandse militair
Admilson vocht voor de vrede
in Uruzgan. Terug in Nederland
pleegde hij drie moorden.
Hoe kon het zo ver komen?
Appie, wat
w ben je aan
het doen?'
Korporaal Ad-
flj I milson kijkt
JL. .JL. verschrikt op.
Minutenlang heeft hij met zijn
vinger geprikt in het levenloze bo
venlichaam, dat hij en zijn colle
ga-militairen net hebben aange
troffen op een markt in Uruzgan.
Het is de romp van een Afghaanse
zelfmoordterrorist. Admilson, 'Ap
pie' voor vrienden, heeft het ge
voel dat de terrorist hem aan
staart.
„Ik geloofde het niet", zegt Ad
milson vier jaar later, als hij wordt
ondervraagd door twee Drentse re
chercheurs. „Ik heb aan hem geze
ten, aan zijn mond, ogen, lippen,
haar. Voor mijn realiteit. Om er
achter te komen dat het een echt
mens was. Dat had ik niet moeten
doen. Ik heb het idee dat ik daar
om nog steeds last van hem heb."
Admilson R. (30) zit op dit mo
ment in de gevangenis - en dat
zou best eens de rest van zijn le
ven zo kunnen blijven. De ex-mili-
tair uit Hoogeveen heeft drie gru
welijke moorden gepleegd. Eerst
op Berend Smit, een 55-jarige
man uit Dwingeloo die zijn hond
je uitliet in het bos toen hij in no
vember 2012 werd doodgeschoten.
Een halfjaar later op echtpaar Jan
en Greet Veenendaal. De zeventi
gers werden gedood in hun huis
in Exloo. R. bleek de moorden te
hebben gepleegd, met hulp van
zijn broertje. Hij heeft bekend.
Hoe kon een succesvol militair,
die twee keer naar Uruzgan werd
uitgezonden, in ruim een jaar tijd
veranderen in een moordmachi
ne? Wat maakte hij mee in Afgha
nistan? En hebben die ervaringen
hem tot waanzin gebracht?
Uruzgan
23 jaar is Admilson als hij voor het
eerst naar Uruzgan mag. Hij
werkt dan een paar jaar op de ka
zerne in Havelte. „Een heel aardi
ge, gewone jongen", zegt collega
Erik Groenendijk, met wie hij
veel samenwerkt. „Appie was heel
humoristisch. Gedisciplineerd."
In Uruzgan trekt hij vanuit
Kamp Holland dagelijks het omlig
gende gebied in. Al snel ontstaat
een bijzondere vriendschap, ver
telt Admilson later: elke dag ont
moet hij bij de ingang een Af-
ghaans meisje van een jaar of 10,
dat hem vrolijk toezwaait. Op een
dag schenkt hij haar, ondanks
waarschuwingen, een knuffelbeer.
Een dag later staat het meisje er
niet meer. Admilson vreest dat de
Taliban haar hebben gedood, om
dat ze een cadeau had aangepakt
van westerse militairen. Terug in
Nederland blijft hij ermee worste
len. Hij begint stevig te blowen.
Toch stemt Admilson toe als de
fensie hem twee jaar later op
nieuw vraagt naar Uruzgan te
gaan. Ditmaal komt hij terecht bij
de 'schoonmaakploeg': militairen
die onderzoek doen na zelfmoord
aanslagen en andere incidenten.
Admilson maak schokkende ge
beurtenissen mee, vertelt hij later.
Een bevriende collega komt om
'Het is een bevel,
een dwang. Ik wil
het niet maar ik
moet het doen'
het leven. Zelf ontsnapt hij aan de
dood als zijn voertuig over een
bermbom rijdt, die niet ontploft.
Op 7 maart 2010 gebeurt er nog
iets opmerkelijks: als Admilson
met collega Erik Groenendijk in
een pantservoertuig zit, ontploft
een granaat in het voertuig. Ze ko
men met de schrik vrij.
De marechaussee onderzoekt
de aanslag en merkt Admilson en
Groenendijk als verdachten aan.
Ze reageren geschokt en ontken
nen: waarom zouden ze een aan
slag op zichzelf plegen? Het Open
baar Ministerie besluit de zaak te
seponeren. Admilson mag bij de
fensie blijven werken, maar een
jaar na zijn terugkeer uit Uruzgan
dient de korporaal zijn ontslag in.
Het gaat snel bergafwaarts. Ad
milson vindt geen werk, gaat
steeds meer blowen. Hij begint
stemmen te horen, verklaart hij la
ter. Van het Afghaanse meisje dat
verdween en van de zelfmoordter
rorist die hij in de ogen keek. Ad
milson heeft steeds meer hasj no
dig en begint te stelen.
Exloo
Op 28 juli 2013 worden in een bun
galow in het Drentse dorpje Exloo
twee levenloze lichamen gevon
den. Het zijn de bewoners, Jan en
Greet Veenendaal. De politie
denkt eerst aan een dubbele zelf
moord, maar ontdekt later dat er
spullen zijn verdwenen. Een brief
je bij de buren, met de medede
ling dat de twee op vakantie zijn,
hebben ze waarschijnlijk van hun
moordenaar moeten schrijven.
In maart 2014 worden Ad
milson en zijn broertje Marcos op
gepakt. Ze hebben de tablet van
Jan nog in huis. DNA-materiaal
linkt de arrestanten meteen aan
een derde moord, die op Berend
Smit. Al snel bekennen de twee
en wordt duidelijk dat Admilson
de hoofdrol speelde.
Wat had hem bezield? Een paar
weken na zijn aanhouding begint
de ex-militair te verklaren. De
stemmen, zegt Admilson, hadden
hem verteld dat hij de moorden
moest plegen. „Het is een bevel,
een dwang. Ik wil het niet maar ik
moet het doen." Tijdens een ver
hoor vraagt hij plotseling of hij
handboeien om mag. Begint onsa
menhangende dingen te schreeu
wen: „Pak hem, pak hem!" En
over zijn broer. „Ik heb mijn broer
tje wijsgemaakt dat het voor het
geld was." Hij bonkt met zijn
hoofd op tafel.
Voor de advocaten van Ad
milson, Noortje Lut en Michael
Ruperti, is het duidelijk: de erva
ringen in Uruzgan hebben hem
getraumatiseerd en in de war ge
bracht. „De moorden lijken met
militaire precisie voorbereid",
zegt Ruperti. „Dat proces, het te
rugvallen op zijn skills, gaf hem
waarschijnlijk rust."
Ruperti wil de voormalige colle
ga's van zijn cliënt oproepen als
getuige, om uit te zoeken wat er
precies is gebeurd in Uruzgan. Het
Openbaar Ministerie zegt dat het
niet nodig is: de gruwelijke feiten
die Admilson in Uruzgan zegt te
hebben beleefd, staan niet ter dis
cussie.
Dat is vreemd. Want het ver
haal van het meisje is nergens ge
registreerd. Ook het verhaal van
de niet-ontplofte bermbom roept
vragen op. Dan is er nog de gra
naat in het pantservoertuig. Kom
paan Groenendijk denkt niet
meer aan een ongeluk.
„Nu ik terugkijk, kan
het niet anders dan dat
Appie dat heeft ge
daan", zegt Groenen
dijk. Het Pieter Baan
Centrum, dat hem on
derzocht, denkt niet dat Admilson
is doorgedraaid als gevolg van
traumatische ervaringen. De mo
menten waarop hij tijdens verho
ren begint te schreeuwen komen
'geënsceneerd' over, zeggen zijn
behandelaars. Tot de verhoren, we
ken na zijn aanhouding, was er
'geen enkele aanleiding' te den
ken aan een posttraumatisch
stresssyndroom. Over de stem
men in zijn hoofd begint Ad
milson pas na het eerste onder
houd met zijn advocaat, merken
de onderzoekers fijntjes op. Het is
een schandelijke insinuatie, vindt
Ruperti.
Heidens karwei
De rechtszaak tegen Admilson
gaat dinsdag verder. Een militair
psycholoog heeft hem onder
zocht. Het wordt een heidens kar
wei te bepalen wat de invloed van
Uruzgan is geweest.
Oud-collega Groenendijk twij
felt. Natuurlijk, we hebben vrese
lijke dingen meegemaakt in Uruz
gan. Maar defensie heeft ons heel
vaak psychologische hulp aangebo
den toen we daar zaten en ook
toen we weer thuis waren. Toen is
Appie nooit over die stemmen be
gonnen. Waarom dan niet?" Ad
milson zegt niet te snappen hoe
het zo ver heeft kunnen komen.
„Ik heb drie mensen vermoord",
zegt hij in een verhoor. „Zo ben ik
niet... Ik snap het niet."
door Peter Groenendijk
Admilson 'Appie' R.
Foto boven:
een Nederlandse eenheid op patrouil
le in Uruzgan in 2008.
foto Rick Nederstigt/ANP
Foto's rechts, van
boven naar beneden:
de drie slachtoffers
Berend Smit, Jan en
Veenendaal.
