11
Ooit stonden mensen er ademloos naar te kijken,
nu zouden we de dagelijkse vertraging graag een
keertje overslaan. Omdat het vandaag exact 60 jaar
geleden is dat de eerste file op de Nederlandse
snelweg stond: 60 weetjes over verkeersleed.
T
16 NIEUWS
De ellende begon bij knooppunt Oudenrijn
nleleed
Volgens verkeer-
spsycholoog Gerard
Tertoolen verkiezen
veel mensen de file boven de
trein omdat ze denken zo nog
enige controle over hun reis te
hebben.
Volgens hem is er
onder automobilisten
in dagelijkse files
sprake van 'aangeleerde hulpe
loosheid'. „Ze leggen zich bij hun
lot neer."
Zelf heeft Tertoolen
een 'bloedhekel' aan
files. „Ik erger me
kapot aan automobilisten die
steeds van rijstrook wisselen en
zo het totale proces frustreren."
"Ook weggebruik
ers die een stukje
afsnijden via een
benzinepomp of parkeerp
laats storen Tertoolen, die dit
verschijnsel duidt als een 'sociaal
dilemma'. „Net als belasting
betalen. Individueel word je beter
van om het niet te doen, maar als
een grote groep het aan z'n laars
lapt dondert het hele systeem in
elkaar."
door Jeroen Schmale
IDe eerste files op snelwe
gen ontstonden op 29 mei
1955, een fraaie Pinksterdag,
bij het Utrechtse knooppunt
Oudenrijn. Op die rotonde kwam
het verkeer van de rijkswegen 2
en 12 samen.
2 Het fenomeen trok volgens
ANWB-verenigingshistori-
cus Hans Buiter veel bekijks.
Mensen kwamen op de fiets én
met de auto kijken.
3 In 2008 liet de ANWB die
eerste file reconstrueren,
met de auto's van toen, voor
een film.
4Op lokale wegen zorgden
de Olympische Spelen in
Amsterdam (1928) al voor
de nodige verkeersopstoppingen.
5 Eind jaren '50 begon de
ANWB, in samenwerking
met het KNMI, weers- en
verkeersinformatie door te geven
aan persbureau ANP voor de
radiobulletins.
6 In de jaren '70 was erin
het Avro-radioprogramma
'Auto in, Avro aan' voor het
eerst ruimte voor verkeersinfor
matie.
7 Rond die tijd ontstonden
dagelijkse files door de
opkomst van forensen uit
groeisteden als Almere, Zoeter-
meeren Nieuwegein.
8 De verkeersinformatie werd
in de jaren '80 en begin
jaren '90 per fax verstuurd
naar de ANWB. Liep dit mis, dan
las menO de informatie van een
halfuur eerder voor.
9 Het woord file stamt van de
Latijnse werkwoordsvorm
filare, dat weer is afgeleid
van fïlium (draad).
Het woord file duikt in
1889 voor het eerst op
in de literatuur, in Lou
is Couperus' roman Eline Vere.
Een incidentele op
stopping, zoals na een
ongeluk, roept veel
meer irritatie op dan reguliere
files.
Files zijn iets beter
te verdragen als de
oorzaak bekend is.
Tertoolen heeft een
eigen file-strategie:
„Rechts rijden vaak
vrachtwagens en die vind ik eng,
je hoort regelmatig dat ze op
filestaarten inrijden. Op de baan
ernaast kan je toch snel van de
snelweg af of de vluchtstrook op.
Je komt er minder vaak opge
fokte types tegen."
Een paar jaar achter
een organiseerde de
ANWB 'een filevrije
dag'. Zonder succes.
Regelmatig bellen
automobilisten de
ANWB voor advies.
„Bijvoorbeeld als wij waarschu
wen voor 'hier en daar gladheid'.
Mensen willen dan weten of er
op hun traject ook sprake van is",
zegt Arnoud Broekhuis, hoofd
verkeersinformatie ANWB.
Broekhuis' afdeling
heeft 13 werkne
mers, onder wie 10
filelezers.
Daarnaast zijn de
ANWB en Verkeers
informatiedienst (VID)
de laatste jaren ook actief op
sociale media als Twitter.
Filelezeres Heieen
de Geest heeft een
schoenenfetisj, eet
dagelijks een 'tonnetje' kauwgom
en is - volgens luisteraars - geze
gend met een zwoele stem.
Om de filelengte te
bepalen worden de-
tectielussen gebruikt
en werknemers van tankstations
gebeld. Broekhuis: „Vroeger
luisterden we praatpalen langs
de weg uit. Hoorden we ergens
auto's afremmen, dan wisten we
dat daar de staart zat."
Er zijn ook vrijwilligers
9 ^^Ldie de ANWB tippen.
Broekhuis: „Tour
ingcarchauffeurs, maar ook een
mevrouw die boven de Gelred-
ome woont en trouw opstoppin
gen doorgeeft."
Mogen motorrijders
bij files nou wel of niet
tussen die automobil
isten doorpiepen? Ja, als ze maar
niet meer dan een kilometer of
tien harder rijden dan de auto's.
De eerste file op
doordeweekse
ochtenden ontstaat
volgens Patrick Potgraven van de
VID rond tien over zes op de A7,
tussen Hoorn en Amsterdam.
Een beruchte fileplek
op provinciale wegen
is de N235, aan de
noordkant van Amsterdam.
Hier staan vaak pechvogels die
een sluiproute namen voor die
drukke A7.
De zwaarste spitsen
werden allemaal
veroorzaakt door
winterweer.
De allerhevigste spits
was in de ochtend van
matÊ 15 januari 2013, toen
er meer dan 1000 kilometer file
stond.
