4 UIT
Toneelgroep Amsterdam haalt
opnieuw Othello uit de kast.
En terecht, vindt theaterkenner
Willem Nijssen. Hij tipt verder
het prachtige poppenspel van
Ultima Thule uit Gent.
zijn!) Er is sinds 2003 wél een aantal keer
een dezelfde 'Othello' geweest. Eerst drie
jaar op een rij, dan nog eens in 2013 en nu
weer in 2015 speelt Toneelgroep Amster
dam met ongeveer dezelfde cast in dezelf
de regie (van Ivo van Hove) telkens weer
dit aangrijpende jaloezie-drama.
Hans Kesting (die de rol van de veldheer
Othello speelt) is zelf natuurlijk wél veran
derd. Sowieso door de jaren, maar ook door
elke keer opnieuw vanuit 'het niets' (of
noem het anders én intrigerender: vanuit
zijn onderbewuste) dat tijdelijke alter ego
Othello in zich naar boven te halen. Elk
jaar opnieuw kijk je daar - zo stel ik me
voor - toch anders naar. Kan je op zoek
naar een tot dan toe onontdekte diepgang,
variatie of detail. Niet alleen Hans Kesting,
ook zijn belangrijkste tegenspeler Roeland
Fernhout, als diens valse en afgunstige
vaandrig, heeft dat proces doorgemaakt.
Tussen die twee knettert een 'vuurwerk'
dat met elke editie intenser wordt.
De meeste acteurs zijn sinds 2003 al vijf
keer opnieuw in hun rol gekropen. Dat
zorgt voor een heel speciale voorstelling,
nog altijd in zijn moderne vormgeving en
in de sprankelende vertaling van taalvirtu
oos Hafid Bouazza.
Wie zoals ik toneel onder andere ziet als
een vorm van 'magie', zal vroeg of laat in
de ban komen van poppenspel. Wat man
nen als Fred Delfgaauw en Neville Tranter
(of in een andere uithoek van het genre
Jeff Dunham) met poppen doen, is fenome
naal. Gezelschappen die zich toeleggen op
poppenspel voor volwassenen zijn er min
der. Ultima Thule (zo noemden de Romei
nen 'een fabelachtig land in het hoge noor
den') uit Gent heeft zich daar sinds 2002 in
gespecialiseerd. In 2007 ontstond uit losse
delen de 'Gomaar-trilogie', en daar wil ik
het graag over hebben. Omdat ook dat een
voorstelling is die nog altijd hernomen
wordt.
Gomaar is het product van een slecht hu
welijk. Zo slecht dat de echtelieden God
fried en Maria het niet eens konden wor
den over de naam. Ze namen elk een deel
van hun naam, een meisje zou Margo he
ten, en een jongen Gomaar. In drie stuk
ken, ooit afzonderlijk gespeeld, wordt zijn
leven verteld. 'Stekezotvanu' toont Gomaar
als kind op het platteland in the sixties.
'Wiedatterieris' gaat over Gomaar als ado
lescent in the seventies. 'Tisaltij diet' schil
dert Gomaar als 'grote mens' in de jaren ne
gentig. Alles net als de titels in een mooi
rond Vlaams.
Het is prachtig poppenspel in de Japanse
bunraku-traditie: één, vaak twee, soms
drie personen manipuleren één pop, en
zijn - meestal in het zwart gehuld - zicht
baar op het toneel aanwezig. Eéns moet u
dat gezien hebben!
Ergens in een schimmig hoekje
van mijn geheugen weet ik nog
dat een toneelstuk wel eens
twee achtereenvolgende avon
den in Middelburg te zien was.
Maar dat is zó lang geleden, dat
ik er geen datum meer op kan
plakken. Ook elders in het land blijft een
voorstelling meestal niet lang te zien, met
uitzondering van de thuissteden van de di
verse gezelschappen. Al bij al roept dat het
beeld op van toneel als een vluchtig me
dium. In andere domeinen is er meer 'ze
kerheid'; elk jaar kan en mag je bijvoor
beeld rekenen op een Matthaus Passion.
Ik zie wel verklaringen daarvoor. Een to
neelvertolking is vaak veel meer gebonden
aan een acteur dan dat een concert staat of
valt met een solist. Hoewel dat misschien
helemaal niet zo terecht is, is dat wel zo
vastgeroest in ons cultuurbrein. En hoewel
het ijs bijna even glad is: zijn er bij toneel
niet veel meer interpretaties mogelijk, om
dat decor, kostumering en belichting elk
ook een aandeel in het geheel hebben? (En
vaak ook nog de vertaling.) Hoe dan ook,
elk jaar een 'Hamlet' of een 'Macbeth' of
een 'Lear' dat zit er niet in, laat staan een
(min of meer) dezelfde.
Maar kijk! Er zijn uitzonderingen. (En ik
denk dat het er veel meer zouden moeten
Picknicken met Beethoven
in de Zeeuwse Concertzaal
Philharmonie Zuidnederland presen
teert het programma Picknicken met
Beethoven. Centraal staat de Zesde
Symfonie waarin Beethoven het
beeld van een idyllische boerenpick-
nick op het land schetste. Ook wor
den werken van Schubert en Haydn
gespeeld. Het orkest staat onder lei
ding van Andreas Spering. Soliste is
Lena Neudauer (foto) op viool.
Woensdag 13 mei, Zeeuwse Concert
zaal, Middelburg, 20.00 uur.
Cabaretier Pieter Jouke
ploetert door het leven
Tot nu toe is alweer de derde solo
voorstelling van cabaretier Pieter Jou
ke. Hierin ploetert hij door het leven,
bang voor alles wat in de toekomst
ligt en opgelucht over alles wat ach
ter hem ligt. Waarom altijd maar
bang zijn dat het mis zal gaan. Pieter
Jouke legt het uit. Misschien wel via
een absurde omweg, maar weet: alles
komt altijd goed. Tot nu toe.
Vrijdag 15 mei, De Wegwijzer, Nieuw
en Sint Joosland, 20.30 uur.
Ernest Beuving Popkoor
Popwave
Ernest Beuving en Popkoor Popwave
brengen 'Klap van de Korenmolen'.
Een cabaretesk muziektheaterpro
gramma van Ernest Beuving met zijn
band en het Popkoor Popwave uit Zie-
rikzee. Een concert met tussendoor
veel humor, imitaties en spontaniteit.
Popwave, het koor uit Zierikzee,
zingt heerlijk mee en ligt tussendoor
onder de stoel van het lachen.
Zaterdag 16 mei, Nieuwe Kerk, Zierik
zee, 20.15 uur.
Nederlandse Bachvereniging
nog één keer in Middelburg
Vanwege de niet overmatige publieke
belangstelling stopt de Nederlandse
Bachvereniging met haar concerten
in Middelburg. Muziekliefhebbers
kunnen dus nog één keer genieten
van een concert van topkwaliteit, on
der leiding van Jos van Veldhoven.
Centraal staan ditmaal vier vroege
werken van Bach, waaronder de be
grafeniscantate Actus Tragicus.
Zaterdag 16 mei, Oostkerk, Middel
burg, 16.00 uur.
Niet Schieten! sluit seizoen
van Nut Noord-Beveland af
Het Nut Noord Beveland sluit zijn
theaterseizoen af met cabaretduo
Niet Schieten!, dat een tryout brengt
van zijn nieuwe show Kusje erop. In de
ze fysiek prikkelende voorstelling
met een grote grapdichtheid gaan de
heren de strijd aan tegen de kusje-er-
op-mentaliteit. Gewapend met stevi
ge grappen en harde hilariteit willen
ze het ware heldendom hervinden.
Zaterdag 16 mei, Onder de Toren,
Wissenkerke, 20.00 uur.
Toneel dat steeds intenser wordt
Willem Nijssen blikt elke
week vooruit - en terug -
op bijzondere
toneelvoorstellingen in het
Zeeuwse podiumaanbod.
Scène uit Othello met Janni Goslinga, Roeland Fernhout, Karina Smulders en Hans Kesting. foto Jan Versweyveld
'Othello', t/m zaterdag 16 mei in Stads
schouwburg Amsterdam.
'Gomaartrilogie', 28 t/m 30 mei in Minard-
schouwburg in Gent. Nadien, van 30 juli t/m 4
augustus bij Theater Aan Zee, Oostende. Ook
van 7 t/m 30 augustus op het Edinburgh Fringe
Festival.
Willem Nijssen
