Eet gevarieerd
66 Je moet al een
goede reden
hebben om niet te
drinken, zelfs thuis
en doordeweeks
18 GEZOND
Hoeveel mag je
drinken?
VOEDING
Frank van Berkum
Er ontstond vorige maand
veel ophef over een publi
catie waarin openlijk
werd getwijfeld aan het ef
fect van sporten om af te vallen.
Sporten is belangrijk om veelvoor
komende aandoeningen als hart
en vaatziekten, suikerziekte, de
mentie en zelfs bepaalde kankers
met wel 30 procent te verlagen.
Maar van sporten val je niet af!
De afgelopen halve eeuw zijn we
als samenleving veel zwaarder ge
worden. Meer dan 50 procent van
de Nederlanders is te dik. Tegelij
kertijd zijn we meer gaan spor
ten.
Waar de auteurs van die publica
tie zich nog drukker over maken,
is het (bij)geloof dat je door meer
te gaan sporten ongezond kan blij
ven eten.
Dat bijgeloof wordt versterkt
door reclames met de boodschap:
iedere calorie telt en als je maar
gaat sporten dan kun je onbe
perkt suikerbevattende fris- of
vruchtendranken drinken.
Nu komen de wetenschappers
met hun (tegen)boodschap. Die
luidt: 'You cannot outrun a bad
diet' (je kunt een ongezond dieet
niet wegsporten).
Ook het gebruik van de zoge
naamde energiedrankjes voor
sporters wordt door deze weten
schappers aan de kaak gesteld.
Want gewone recreatieve spor
ters gaan echt niet beter preste
ren door het gebruik van die 'sui-
kerbommen'. En topsporters en
duursporters presteren net zo
goed zonder al die extra suikers.
Onlangs deed de WHO (World
Health Organization) ook een
duit in het zakje en adviseert om
het gebruik van suikers met min
stens de helft te verminderen. Zo
zijn de suikers het afgelopen jaar
het slechtste jongetje van de klas
geworden.
Dat is opmerkelijk, omdat in de
afgelopen vijftig jaar juist de vet
ten in de hoek werden gezet als
de belangrijkste dikmakers. )e
werd niet alleen dik van vetten
maar ook ziek, want verzadigd
vet (waaronder dierlijk vet) werd
verantwoordelijk gehouden voor
het verhoogde cholesterol. Dus
ook voor het optreden van hart
en vaatziekten en ga zo maar
door. Daarom ontwikkelde de
voedingsmiddelenindustrie vetar
me producten. Dat deed men
door verzadigde vetten te vervan
gen door koolhydraten, waaron
der suikers.
Nu blijkt dat die vetarme produc
ten net zo slecht te zijn voor je
hart- en bloedvaten en net zo dik
makend. Er zijn niet één (vet) of
twee (vet en suikers) slechte leer
lingen in deze klas, maar er werd
slecht lesgegeven.
De nieuwe visie is dat gezonde
voeding veel meer is dan de optel
som van vet en suikers. Gezonde
voeding bevat van alles een beet
je en bestaat uit groente, granen,
vlees, vis en zuivel.
Te veel van het een, ten koste van
het andere, is dus altijd verkeerd.
Gezonde voeding betekent ge
woon variatie en vooral: niet te
veel calorieën!
Niet drinken is hip, riep een
vriend laatst op een feest
je. Hij had al twee maan
den geen druppel alcohol
meer aangeraakt. Een wijn
proeverij met zijn borrel
club sloeg hij af. „Want ja,
wat moet je daar als je geen wijn meer
drinkt." Als je de alcohol laat staan, merk je
pas hoeveel aanleidingen er stiekem zijn
om het glas te heffen. Een doordeweeks
etentje, bijkletsen met een vriendin, terras
je nu de zon weer schijnt. En hé, in het
weekend hoort dat biertje of wijntje er
toch als vanzelfsprekend bij.
Zonder erbij stil te staan, zuipen wij Neder
landers heel wat af. Veel meer dan vroeger.
Vijftig jaar geleden lag de alcoholconsump
tie gemiddeld 'maar' op een glas per dag.
Dat is nu tweeënhalf glas gemiddeld per
volwassene. En ook al maken twee drank
jes per dag je nog geen probleemdrinker,
de Gezondheidsraad ziet het liever anders
(zie kader).
Alcohol uit? Niet drinken hip? Nou, niet be
paald dus. Maar wat je wel ziet, is dat
steeds meer mensen tijdelijk een alcohol
break nemen. Niet omdat ze zo verslaafd
zijn, maar omdat ze even op de gezonde
toer zijn. Op weg naar een sportprestatie
bijvoorbeeld alleen nog fruitsapjes drin
ken. Graag wat afvallen. Of simpelweg
eens willen ervaren of het leven überhaupt
nog leuk is zonder drank.
Deze voorzichtige trend, als je het zo zou
willen noemen, is overgewaaid uit Enge
land en Australië waar 'dry january' al ja
ren traditie is. Nederland kent nieuwe ini
tiatieven zoals IkPas. Daarmee stimuleert
het Trimbos-instituut samen met regiona
le gezondheidsorganisaties 'Het even niet
drinken' en probeert dit net zo gangbaar te
maken als de alom bekende Bob.
Ook buiten officiële kanalen kiezen steeds
meer mensen het hele jaar door voor een
vrijwillige drooglegging. Niet zelden ge
steund door Facebookclubs en app-groe-
pen alsof het hier gaat om een topprestatie.
Simone (36), die niet op haar echte naam
gegoogeld wil worden, stopte vorige zomer
een maand. Min of meer per ongeluk
houdt ze het nu alweer acht maanden vol.
„Het is niet dat ik zo veel dronk, maar het
gebeurde wel elke dag. En de fles wijn ging
steeds vroeger op de dag open. Drinken tij
dens het eten verschoof langzaam naar
vóór het eten. Ik gebruikte een glaasje om
Even op de gezonde
toer? Daar past een al
coholbreak in. Bewust
minder drinken voor
een sportieve presta
tie of het bestrijden
van overtollige kilo's.
Bijkomend voordeel:
je slaapt er beter van.
te ontspannen, daar wilde ik vanaf."
De docente vroeg haar man mee te doen.
„Wat me opviel, is dat hij veel leuker en so
cialer werd door alcohol. Daar baalde ik
van. Kon het dan niet meer gezellig zijn
zonder altijd maar die drank?"
Beiden voelen zich beter nu ze niet meer
drinken. „Vooral frisser", zegt Simone. „Ik
ben 's ochtends meer uitgerust. Voel me fy
siek en geestelijk meer in balans."
Feestjes? „Jawel, die zijn nog net zo leuk. Al
ben ik wel minder extrovert. Alcohol
maakt losser. Sociaal gezien, ben ik nu iets
gereserveerder. Ik heb daar geen moeite
mee. De mensen om ons heen tonen be
grip. Negatieve reacties heb ik niet gehad."
Er zijn ook tijdelijke niet-drinkers die zeg
gen dat je sterk in je schoenen moet staan
om de sociale druk te weerstaan toch voor
al gezellig mee te drinken. Je wordt algauw
voor saaie muts versleten. Of gezondheids
freak. Een of twee kan toch geen kwaad?
„Er zijn mensen die je diskwalificeren om
dat je niet drinkt", merkte Herbert (55) tij
dens zijn veertig alcoholvrije dagen in de
afgelopen vastenperiode. „Ik kreeg reacties
als: 'Jij tikt niet helemaal, je bent toch geen
alcoholist. Of: Pffff, als je daarover moet
nadenken, heb je wel een probleem'." Niet
drinken roept vragen op, wordt als afwij
kend gezien. Je bent vast zwanger, moet rij
den en anders sta je vast op een of ander
dieet. Rob Bovens van het Trimbos-insti
tuut wil het automatisme van alcoholge
bruik aanpakken, onder meer via de jaar
lijkse actie IkPas. „Vroeger dronken men
sen vooral bij speciale gelegenheden en bui
tenshuis. Je moest er een goede reden voor
hebben. Tegenwoordig is het eerder anders
om. Je moet al een goede reden hebben om
niet te drinken, zelfs doordeweeks en
thuis. Die gewoonte doorbreken, maakt
mensen bewuster van hun drinkpatroon."
De vraag is: hoe slecht zijn die twee glaas
jes bij het eten. En hoeveel gezondheids
winst kun je eigenlijk boeken door een
maand of wat niet te drinken? Herbert zegt
vooral beter te slapen. Ook succeservaring
van een alcoholbreak deed hem mentaal
goed. Anderen zeggen zich fitter te voelen
of vallen af, omdat ze over de hele linie be
wuster eten en meer bewegen. Die vlieger
gaat trouwens niet voor iedereen op. „Ik
ging juist compenseren met zakken chips
en frisdrank", lacht Herbert. „Want als ik
geen pilsje mocht, dan toch in ieder geval
iets anders lekkers."
Je zou ook verwachten dat mensen na een
maand droogstaan de schade inhalen door
het erna vrolijk op een extra zuipen te zet
ten. Bovens hoort zulke geluiden niet. Ook
Herbert deed zichzelf na zijn stopperiode
weliswaar een luxe fles absint cadeau,
maar meer dan drie glazen dronk hij er tot
nu toe niet van.
Vanuit zijn lectoraat verslavingspreventie
bij de Hogeschool Windesheim gaat Bo
vens de fysieke en gedragseffecten van een
periode zonder alcohol nu onderzoeken.
„Nog niet zo simpel", verwacht Cor de
Jong, hoogleraar verslavingszorg aan de
Radboud Universiteit van Nijmegen.
„Want wat is fysiek en wat is mentaal? Dat
is lastig te onderscheiden. Mensen voelen
zich vanzelf beter na een succeservaring.
Anders is alles voor niks geweest."
De gezondheidseffecten zijn daarnaast
heel erg afhankelijk van het niveau van de
drinker, zegt De Jong. „Als je elke avond
vier, vijf glazen drinkt voor het naar bed
gaan, zul je inderdaad beter slapen als je
stopt. Vijf tot tien glazen per dag in het
weekend bekoop je met maandagochtend
blues. Doe je het niet meer, dan is dat ze
ker beter voor de gezondheid. Maar twee,
drie glazen per dag. Ach, dan valt de scha
de wel mee. En zul je dus ook minder ge
zondheidswinst boeken door een break."
Bovendien: structureel minder drinken, is
nog altijd beter dan een maand helemaal
niks. Net zoals dat ook geldt voor meer be
wegen en gezond eten. Precies daar zit 'm
ook de crux. Herbert: „Door even te stop
pen, kies ik nu altijd bewuster wanneer ik
drink. Ik stel mezelf de vraag: hoe uitgerust
wil ik morgen wakker worden? Moet ik
vroeg op en fit zijn, dan laat ik dat pilsje
staan."
WANNEER TE VEEL?
Dit is de laatste column van
dr. Frank van Berkum, internist.
Neem eens een alcoholbreak
door Ingrid Beckers foto Getty Images
Rob Bovens, Trimbos-instituut
reageren?
gezondheid@depersdienst.nl
Gematigd drinker
Ben je als vrouw met maximaal
14 glazen alcohol per week; als
man met 21 glazen alcohol per
week.
Overmatig drinker
Vrouwen die 15-35 en mannen
die 22-50 glazen alcohol per
week drinken.
Excessief drinker
Vrouwen die meer dan 35 en man
nen die meer dan 50 glazen per
week drinken.
Episodisch excessief drinker
vrouwen die op 2 of meer dagen
per week 5 of meer glazen
drinken en mannen die 2 of meer
dagen per week 6 of meer glazen
drinken.
Het advies voor gezonde mannen
luidt: niet meer dan twee glazen alco
hol per dag. Voor gezonde volwassen
vrouwen geldt: niet meer dan twee
glazen per dag. Deze hoeveelheden
brengen weinig risico's voor de ge
zondheid met zich mee. Drink je
meer, dan loop je meer kans op hoge
bloeddruk, kanker, hersenbloeding of
andere gezondheidsklachten.
