H
Familie
moet
nodig in
het gips
Gips
ANN
D31©LT2
26 DIZZIE
Dizzieni
interview Daniel
Kehlmann levert met
F een avontuurlijke,
experimentele roman
vol humor, maar vrij
wel zonder plot „Er
zit veel in wat ik zelf
niet begrijp. Dat is
wat ik wilde."
DERTIG
DAGEN
Op boekenplatform
Dizzie.nl kun je veel
Zware thema's
luchtig verpakt
Internationale auteurs
op City2Cities Utrecht
Dit boek is niet voor watjes. Fitz,
12 jaar en 3 weken, is zelf nogal
koelbloedig. Bloed, spinnen, uit
barstende vulkanen, zoenende
ouders; ze durft alles onder ogen
te komen. Maar nu even niet.
Haar ouders hebben haar en zusje
Bente in een zogeheten parapluge-
sprek volgens de regels van het
boekje verteld dat ze gaan schei
den. En het weekschema heeft be
paald dat de zusjes de
ze week in het nieuwe
appartement van papa
verblijven.
Dus moet papa de boel
regelen als hij onder de
ogen van Fitz met Ben-
te achterop de fiets on
deruitgaat in de
sneeuw. De scherpe ij
zers onder de slee die
Bente in haar armen ge
klemd hield, snijden in
haar ringvinger. Topje
eraf. Naar het zieken
huis dus. Daar voegt
mama, voorzien van
haar nieuwe hardloop
schoenen, zich even la
ter bij hen op de Eerste
Hulp.
Gips is het twintigste
jeugdboek van Anna Woltz. In
hoog tempo levert dit 33-jarige ta
lent het ene prachtboek na het an
dere. Steeds lijkt ze het nóg een
beetje beter te kunnen. Haar boe
ken hebben vaart en humor. Ze
verenigen het beste van twee we
relden: prachtig geschreven en
toegankelijk voor iedereen. Steeds
weer een ander verhaal, maar één
ding blijft: een eigenzinnige
hoofdpersoon.
In het ziekenhuis ontmoet Fitz de
15-jarige Adam. Ze komen de jon
gere Primula tegen die zich bij
hen aansluit. Ieder heeft zijn ei
gen problemen, maar samen heb
ben ze een soort van doel: zuster
Yasmine en dokter De Gooijer bij
elkaar brengen. Al heeft Fitz na
het paraplugesprek haar buik
even vol van liefdesverhalen zoals
die in een doktersromannetje.
De mini-samenleving die het zie
kenhuis is, afgesloten van de bui
tenwereld door metershoge
sneeuw, is raak getroffen.
Hier wordt pijn geleden, gehuild
en geheeld. En dat is nodig ook,
want Fitz' familie moet nodig in
het gips.
Hoe je je kunt vergissen
in een auteur. Op basis
van zijn roman Het me
ten van de wereld uit
2006, dat in 46 landen
werd vertaald, dachten
we er met Daniel Kehl
mann (1975) een gedegen schrijver bij te
hebben van romans met een klassieke op
bouw en thematiek. Weliswaar met humor
en een twist, maar toch.
Vervolgens ontpopte Kehlmann zich als
een van de meest originele, speelse en on
grijpbare Europese schrijvers, ergens in de
klasse van Enrique Vila-Matas. Zijn jongste
roman F is al even uit, maar dit is typisch
zo'n roman die blijft sluimeren. Een plotlo
ze roman eigenlijk, maar vol verhalen en
de gekste wendingen. Nadat F eerder in
beeld was voor de Europese Literatuur
prijs, staat de roman nu op de shortlist van
de Engelse Independent Foreign Fiction
Prize. Kehlmann heeft concurrentie van
Haruki Murakami en Erwin Mortier. De be
kendmaking van de winnaar is op 28 mei.
Redenen te over hem op te zoeken in zijn
woning in Berlijn, in een bocht van de
Spree nabij de Friedrichstrasse.
„Velen verwachtten dat ik opnieuw over
twee historische figuren zou schrijven",
zegt hij. Het meten van de wereld draaide
rond Alexander von Humboldt en Carl
Friedrich Gauss, twee genieën die begin ne
gentiende eeuw hevig met elkaar in concur
rentie waren, zowel op wetenschappelijk
gebied als in hun persoonlijke leven.
Kehlmann zegt dat hij Het meten van de we
reld mede heeft geschreven omdat Alexan
der von Humboldt, de jongere broer van
Wilhelm von Humboldt die de Berlijnse
universiteit stichtte, ooit naar Zuid-Ameri
ka trok.
„Als ik in een andere traditie schrijf dan
die van mij, dan is dat de traditie die de
Duitse literatuur verbindt met die van
Zuid-Amerika", zegt hij op plechtige toon,
maar met relativerende grijns. F, zo legt hij
uit, past in zijn ogen niet in een Duitse tra
ditie. Daar is de roman te speels voor.
„Ik ben bij F vooral geïnspireerd door Ro
berto Bolano. Ik bewonder zijn moed tot
openheid. De moed ook om verhalen dom
weg niet tot het einde te vertellen. Hij koos
ervoor alles open te laten, raadsels
niet op te lossen. Niet alles wat
van hem is gepubliceerd, was af.
Dat weten we. En de boeken die
hij wel had afgerond, waren niet
allemaal even goed. Maar dat is
juist een deel van zijn kracht: de
moed om te proberen. Dat heb ik
bij F bewust ook zo gedaan. De ro
man heeft raadsels waar ik ook
geen antwoord op heb. Er zit veel
in wat ik zelf niet begrijp. Dat is
precies wat ik wilde."
F gaat over drie broers Friedland.
Martin is een priester die niet ge
looft. De anderen zijn Iwan en
Eric, een tweeling. De een is een
financieel adviseur die in de schul
den zit, de ander een kunstschil
der die liever in de stijl van ande
ren schildert dan zelf iets te be
denken. Bedriegers zijn het, en be
drogenen.
„Het eerste beeld was dat van drie broers
die met hun vader ergens naar op weg wa
ren. Maar meteen kwam ook hypnose in
beeld. Geen idee waarom."
Zo werkt Kehlmann, op instinct. Hij volgt
de ideeën die hem invallen. En laat ze even
snel weer vallen.
„Er zit hypnose in mijn roman, maar de in
teresse daarin verdween ook snel weer.
Waardoor de hypnotiseur uiteindelijk een
bijfiguur is geworden. Ik heb nog nooit zo
lang over een roman gedaan. Ik had geen
idee wat er zou gebeuren. Ik wilde schrij
ven zonder te weten waar het naartoe zou
gaan."
Als de letter F van de titel ergens voor
staat, is het familie. „Ook andere dingen,
maar vooral familie", vult hij snel aan,
want niets mag eenduidig vastliggen.
„Wezenlijk voor familie is dat er steeds een
nieuwe generatie is die opgezadeld wordt
met de problemen van de vorige. Maar met
iedere generatie is er ook weer nieuwe
hoop dat het beter wordt."
In een van de gekste hoofdstukken in de ro
man geeft hij een familiestamboom weer.
In omgekeerde chronologie, van nu naar
vroeger. Kehlmann wrijft zich in de han
den van plezier.
„Dat is begonnen als parodie op de klassie
ke, grote familieroman. Je kent ze wel: van
die enorme boeken over de ene generatie
na de andere. Daar zit altijd een overkill
aan informatie in. Veel te veel
ooms, oudooms, betovergroot
moeders. Iedereen leest er snel
doorheen of overheen, want je
wilt terug naar de hoofdfiguren.
Maar die verre figuren horen nu
eenmaal tot het interieur van de
klassieke familieroman.
„Ik dacht: 'Ik dik het in tot een
kort hoofdstuk met totaal over
vloedige informatie over het ge
slacht Friedland, van nu terug tot
in de middeleeuwen'. Een experi
ment. Tot mijn verbijstering werd
het helemaal niet komisch, wat ik
wél had gehoopt. Het werd se
rieus, gruwelijk en donker. Wist
ik veel dat als je levens terug
brengt tot een paar regels, ze
angstaanjagend worden."
Toch heeft hij er grappen in we
ten te stoppen. Door driemaal de
zelfde alinea te gebruiken, omdat
de zoon precies deed wat de vader had ge
daan. En door er een zwarte voorouder tus
sen te voegen.
„En ik heb er een paar vrouwen in gesmok
keld. Omdat het een roman over broers is,
heb ik de mannelijke lijn aangehouden.
Het is nu eenmaal helaas ook een feit dat
vrouwen in de Europese geschiedenis niet
veel kansen hebben kregen. Het is een
groot onrecht dat vrouwen geen mogelijk
heid hebben gekregen de geschiedenis me
de vorm te geven."
et hoofdstuk heeft hem gesterkt
in het besef dat geweld een con
stante is in de literatuur. „In de
achttiende eeuw is geprobeerd
idyllen te schrijven. Stierlijk vervelend. Ro
manfiguren moet het slecht gaan, willen
ze ons interesseren."
Een van de broers gaat het daadwerkelijk
slecht wanneer hij slachtoffer wordt van
een jeugdbende. „Maar ik wilde helemaal
geen jeugdbende in mijn boek. Dat is niet
mijn wereld."
Een typerende oplossing voor Daniel Kehl
mann: hij bedacht dat drie van de vier ben
deleden dezelfde naam hadden. „Dat idee
is zo bizar dat ik er wel weer over schrijven
kon", vertelt hij. De onzinnigheid ervan,
het absurde. Ik heb onnozel humor. Drie
dezelfde namen, ha ha ha. Maar het kan na
tuurlijk wel."
Markeer de boeken die je wilt lezen,
houd digitale boekenplanken bij en
creëer zo overzicht in je boekencol
lectie. Of schrijf zelf een recensie.
Het kan allemaal op Dizzie.nl, hét onli
ne boekenplatform van deze krant.
Ca naar Dizzie.nl
f
11
ANNELIES VERBEKE
RECENSIE
'Annelies Verbeke vermengt haar
luchtige schrijfstijl met zware on
derwerpen, een goede balans',
schrijft een recensent op Dizzie.nl
over Dertig dagen. Die gaat over de
zéér hulpvaardige Alphonse.
NIEUWS
Op 15 en 16 mei vindt in Utrecht het
internationale literatuurfestival Ci-
ty2Cities plaats. In het postkantoor
op het Neude zijn onder anderen Mi
chel Houellebecq en Michel Faber
aanwezig. Op Dizzie.nl meer info.
JEUGDBOEK
door Marjon Kok
AU
Gips
Anna Woltz
166 blz.
Querido
13,99 euro
OH
Al
Ik heb
onnozele
humor
door Theo Hakkert foto Patrick Post/HH
DANIEL
KEH LMAN I
Daniel Kehlmann
Vertaling Gerda
Meijerink
318 blz.
Querido
19,95 euro
Bespreek dit boek
op Dizzie.nl
H
