Twaalf zusters telt het enige protestant
se klooster in Nederland nog. Vandaag
bestaat het tachtig jaar. De toekomst?
„Je kunt God niets voorschrijven."
SPECTRUM 9
m
De enige protestant
se zusters van Ne
derland wonen
op de bosrijke
heuvels bij Ame-
rongen. Ze zijn
snel te herkennen
aan hun witte kap met een christelijk
kruisje en een stemmig donkerblau
we jurk. Tachtig jaar huist de gemeen
schap van ongehuwde vrouwen in het
Utrechtse kasteeldorp. Ze stellen hun
leven in dienst van Jezus Christus en
spreken graag over het evangelie bij
het doen van goede werken.
Ooit waren ze talrijk. Maar die tijd is
voorbij. Het moederhuis, zoals de zus
ters hun woning noemen, herinnert
nog aan de bloei van het Zendings-
Diaconessenhuis Bethanië. Het ge
bouw met kerkzaal en conferentie
ruimtes opende in 1985, een jaar na de
intrede van de huidige leidinggeven
de zuster Greet Verhoeven (56). Tach
tig zusters waren er destijds, ook in
buitenposten als Oosterbeek, Rotter
dam en Amsterdam. Nu zijn er nog
twaalf over, van wie vijf met pen
sioen.
Zuster Greet kwam ooit via een zus
in aanraking met de zendingsdiaco
nessen van de Hemelse Berg in Oos
terbeek. „Ik kwam daar tot levend ge
loof', vertelt ze. „Maar ik had nooit
kunnen bevroeden ooit diacones te
worden." De stichtster van de geloofs-
DAGINDELING
vertelt ze, ontvluchtten veel Duitse
meisjes de armoede in hun land en
gingen werken voor rijke Nederland
se gezinnen. In diezelfde tijd kreeg
een Duitse protestantse evangelisatie
beweging in ons land navolging: de
Jongeliedenbond voor Ernstig Chris
tendom, kortweg EC. Zuster Eliza
beth ging in Amsterdam en in Ame-
rongen naar bijeenkomsten van de
EC. „Mijn vader werkte bij het spoor.
gemeenschap, zuster Johanna Bock
(1892-1980) drukte haar daar de hand.
Later trad zuster Greet in. In Amster
dam deed ze pastoraal en sociaal
werk.
Met het 80-jarig jubileumfeest in aan
tocht borrelen bij de zusters herinne
ringen aan vroeger op. In hun gebe
den staan ze stil bij de toekomst van
hun krimpende gemeenschap. Hoe
straks verder? De meesten kenden zus
ter Johanna en kijken terug op de ge
schiedenis van Nederlands enige pro
testantse kloostergemeenschap. Zus
ter Johanna's werkschoenen, met ste
vige noppenzolen, sieren de vitrine
met historische spullen bij de entree.
Zuster Elizabeth Schneider (92) herin
nert zich de begintijd van de gemeen
schap goed. Ze deed intrede in 1944.
Moeilijke jaren, zegt ze, ook door de
bezetting van het moederhuis door
Duitse soldaten. Ze was tijdens de
Slag om Arnhem getuige van de ver
pleging van gewonde Duitse soldaten
die op een amputatie wachtten.
Zuster Elizabeth, strak in het uniform
gestoken, woont in het aangrenzende
seniorencentrum Elim, gesticht door
de zusters Elim. Nu hoort het bij een
zorgorganisatie. In de jaren twintig,
Wij konden vrij reizen."
De Duitse zuster Johanna kwam naar
Nederland om een eenzame predikan
tenweduwe gezelschap te houden. Ze
werd actief bij de EC en stichtte het
moederhuis in Amerongen. Met tien
zendingsdiaconessen opende in 1935
het zendingsdiaconessenhuis. De be
wust ongetrouwde vrouwen combi
neerden hulpverlening met evangeli
satie. Dankzij giften groeide hun ini
tiatief.
Diaconessenhuizen waren in die ja
ren niet nieuw. De hervormde en lu
therse kerken kenden ze ooit ook.
Veel diaconessen waren verpleegster.
Ze woonden in diaconessenhuizen
tot ze trouwden. Tot die tijd stonden
ze hun salaris af aan de leefgemeen
schap, een financieringswijze die ze
in Amerongen nog altijd kennen.
Toch er zijn verschillen. Het Zen-
dings-Diaconessenhuis is interkerke
lijk. De zusters blijven ongehuwd.
Evangelisatie via hun werk is het doel.
Menig Ameronger kreeg als kleuter
les van zusters.
Het Duitse imago was aanvankelijk
onhandig. „Direct na de oorlog had
den we weinig toegang tot het dorp",
aldus zuster Elizabeth. „Enkele Duitse
zusters spraken slecht Nederlands."
De relatie met het dorp verbeterde na
dat Nederlandse zusters lokaal kinder
werk gingen doen. Ze openden een
herstellingsoord en recreatie- en con
ferentiecentra. Amerongen groeide
uit tot het hart van hun gemeenschap
in Nederland.
Zuster Elizabeth beleefde de mooiste
tijd als operatie-assistente in Haar
lem. Tijdens de oorlog was ze niet
geüniformeerd, daarna werd ze wél
'ingekleed'. „Dat vond ik zo mooi." Ze
werd afdelingshoofd in Oosterbeek.
Inmiddels zijn alle buitenposten en
vakantiehuizen gesloten en verkocht
of verpacht. De diaconessengemeen-
schap leeft goeddeels van de pacht
en verkoopopbrengsten. Talrijke initia
tieven zijn verzelfstandigd, zoals Elim
en uitvaartbegeleiding Diakonos.
Het karakter van het Zendings-Diaco-
nessenhuis verandert, zegt zuster
Greet. „De zusters waren ooit nogal
'werkerig', druk met praktische za
ken. De laatste decennia gaat het
meer om rust. Die vind je alleen bij
Hem."
Het aantal zusters slinkt, maar het
aantal bezoekers dat de stilte zoekt of
een goed gesprek in protestantse
sfeer, groeit. De tuin is ingericht voor
gasten die gebedswandelingen willen
maken.
In Nederland mag het aantal zendings-
zusters teruglopen, in Afrika niet. Van
uit Amerongen werd in de jaren tach
tig in Rwanda een moederhuis ge
sticht. De Rwandese zusters overleef
den de genocide in 1994. Per vracht
vliegtuig vluchtten ze naar Neder
land. Eenmaal veilig in Amerongen
kregen ze begin 1995 gezelschap van
Betuwse evacués, gevlucht voor een
dreigende watersnood. Zuster Greet:
„Een bijzondere, emotionele situatie
waaruit blijvende contacten zijn ont
staan."
Rust of niet, de zeven werkende zus
ters zijn nog altijd druk. In Ameron
gen heeft zuster Dorien Peet (67) een
lokaal overleg opgericht om vluchte
lingen en minima te helpen. Het evan
gelie wordt daarbij niet vergeten. „Na
de taalles kunnen deelnemers blijven
om bijbel te lezen", zegt zuster Do
rien. De zusters startten een kring
loopwinkel en dorpsmoestuin De Pa
rel. Eén zuster werkt in het heropen
de asielzoekerscentrum.
De zusters zijn ver in de minderheid
in vergelijking met de zeventien me
dewerkers en zeventig vrijwilligers.
„Het leven is loslaten", zegt zuster
Greet niettemin berustend. Er was
een proef met tijdelijke intredingen.
Die leverde geen blijvende aanwas op.
Hoe lang het kloosteruniform nog
zichtbaar is in het Amerongse straat
beeld, weet alleen God. Wat zuster Eli
zabeth bidt voor de toekomst, kan ze
niet in woorden zeggen. „Je kunt God
niet voorschrijven wat hij met ons
voorheeft", zegt ze.
Zuster Greet put troost uit een ge
sprek met een rooms-katholieke pries
ter. „Die zei dat mensen graag willen
vasthouden aan het oude, maar dat
we een God hebben die alle dingen
nieuw maakt. Dus ik kijk met vertrou
wen de toekomst in."
ZATERDAG 9 MEI 2015
door Quirijn Visscher
8.00 uur
Gezamenlijke Bijbellezing en gebed
8.30 uur
Werktijd
10.00 uur
Gezamenlijk koffiemoment met
personeel en vrijwilligers
12.00 uur
Gezamenlijke warme maaltijd met
gasten, daarna gebed en samenzang
13.00 uur
Werktijd
17.45 uur
Broodmaaltijd
18.30 uur
Gezamenlijke avondsluiting met
Bijbellezing en gebed. Met gasten.
19.00 uur
Vrije tijd
loslaten
Zuster Irene in haar kamer. De zusters hebben zelfstandige
appartementen in Bethanië.
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
