Soapserie
in Goes
DIZZIE 17
Een Zeeuws-Vlaming in Middelburg.
Eentje die na zoveel jaren zijn dialect
niet is vergeten. Lees en luister maar
naar de radiocolumns van Jan Lauret.
Alexander Münninghoff komt in Porgy Bess
Junker en Orphelia's vloek
ie trouw naar
de Zeeuwse
radio luistert
zal niet echt
worden ver
rast. Jan Lau
ret is daar
met zijn in Hoeks dialect gesproken co
lumns een vertrouwd geluid. Nu heeft
hij dertig van die radiopraatjes gevan
gen in het boek Radiopraot, een geza
menlijke uitgave van de Zeeuwse Dia
lect Vereniging en Omroep Zeeland.
Wie zelden afstemt op de Zeeuwse zen
der komt toch aan zijn trekken. Achter
in het boekje wordt in een hoesje een
cd met vijftien gesproken columns mee
geleverd.
Jan Lauret werd in 1939 geboren in
Hoek. Hij voigde de Rijkskweekschool
in Middelburg, stond dertien jaar voor
de klas en was actief als (educatief) uit
gever. Na zijn pensionering kwam hij in
Middelburg wonen. Omroep Zeeland
strikte hem als columnist, zo begon hij
met het schrijven van gedichten en kor
te verhalen in het dialect van het Land
van Axel. In 2010 verscheen zijn eerste
boek: Oekse Praot.
In zijn nieuwste boek laat Lauret zich
als een goede waarnemer van zijn dage
lijkse leven zien. Daar zit nogal wat fa
milieliefde in verweven. Zoals zijn twee
kleindochters, Xenia de donkere, Simo-
ne de blonde, twee 'stadskinders' uit
Utrecht. Toen ze kwamen logeren had
den ze hun rapporten bij zich: „Vroeger
was da zoo'n klein schriftje mee wa de
fers. Noe is da een groote map mee
amao bolletjes om 't nivoo aon te duuen
en groote verhaolen van de juffrouws
om uut te legen oe a 't staot mee de ont-
wikkelieng op allerlei gebied. Niet al
leen rekenen en taol, aordriekskunde en
geschiedenis, maor ook sociaole vaordig-
heden en communicatieve competen
ties. 't Is van geen wonder da die kin-
ders zo goed kunnen redeneren, ee."
Een jongerenhangplek in Middelburg,
een wandeling in Oranjezon, een griep
aanval, vakantie op de 'Aozoren', het
komt allemaal voorbij. Lauret neemt zel
den stelling. Een enkele keer, zoals:
„Laot ze d'r toch alsjeblieft vanaf bluu-
ven, van die wa kleinere durpsschool-
tjes."Ook als het over de Zeeuwse iden
titeit gaat is hij overtuigd: „En, jao, Zee
land is een prachtgebied om te weunen
en te recreëren. Mao m'n eigen druk
maoken over M'N of DE Zeeuwse identi
teit, 'k vin 't zonde van m'n tiet."
Hij beschrijft hoe hij voor de brug in
Middelburg staat. Als de slagboom open
gaat flitsen scooters en elektrische fiet
sen hem voorbij. Lauret: „Ik gun ut ze
van arte. Om mee een paor gezegdes te
einduggen: leden z'n meug zei d'n ezel
en vrat steenen en, mee een kleine vaor-
iaotie: Beter langzaome pier as dooie
pier zan'k mao zeggen."
aar dat is Goes!
Het uitroepteken
slik ik vlug in.
Vooral niets van
mijn opwinding
laten merken. Voor je het weet,
vraagt zo'n boekenboer twee euro
in plaats van één euro voor het
mij onbekende boek, door een
mij onbekende schrijfster. Nog
eens kijken, het is inderdaad
Goes, het schilderachtigste plekje,
de hoek van de Kleine Kade en de
Turfkade. Binnenin meer prentjes
van vertrouwde plaatsen, maar
zonder dat is aangegeven waar die
zich bevinden. 'Tekeningen van
de schrijfster,' staat er alleen.
De naam van de tekenares en de
schrijfster is Meta Donker, en
haar boek heet Snippers en spaan
ders. 'De geschiedenis van het le
ven in een klein, Nederlands stad
je!' belooft de flaptekst. De snip
pers zijn 'het geluk en
de spaanders het ver
driet', wordt uitgelegd.
Het zou ook een fraaie ti
tel zijn voor een soapse
rie, zo'n serie waarbij je
na dertig afleveringen te
hebben overgeslagen
toch niets hebt gemist.
Alles is hetzelfde, hoog
uit zijn wat relaties
beëindigd en nieuwe re-
Meta Donker laties begonnen. Een van
(Meta Johanna de stralende sterren in
Remijn) het boek is Stanny, ze
1902-1949 wordt afgedankt door
Snippers en haar echtgenoot maar
spaanders vindt het geluk terug bij
een rijke nieuwkomer.
Een roman als een soap
serie, maar dan gesitueerd in
Goes. De naam wordt niet ge
noemd, maar de details over de
Stenen Brug, de markt op dins
dag, de toondagkoeien, het Rave
lijn zijn duidelijk genoeg.
Meta Donker kon over Goes mee
praten, ze werd er in 1902 geboren
als Meta Johanna Remijn. In 1921
ging ze aan het werk als onderwij
zeres, in Goes natuurlijk. Ze heeft
verder in Axel en Nisse les gege
ven, tot ze in 1924 trouwde met
Toon Donker. Daarna verliet ze
Zeeland, maar in deze roman uit
2948, een jaar voor haar vroege
dood, keerde ze dus terug.
Het gaat te vaak over de benepen
zeden in Goes, waar roddelen het
belangrijkste tijdverdrijf is. Maar
soms krijgt dit grijze boek kleur.
Meta Donker liet haar personages
graag Zeeuws praten: 'Zenuwen
bin akelikke diengers'. En af en
toe toonde ze te kunnen schrij
ven als de besten, prachtig zoals
ze een stormnacht oproept of de
sneltrein Zeeland binnen laat rij
den. Snippers en spaanders was me
ook wel twee euro waard ge
weest.
VRIJDAG 8 MEI 2015
AUTEUR VAN DE STAMHOUDER
Alexander Münninghoff (Pozna, 1944),
journalist en Ruslandkenner, komt woens
dag 13 mei voor een lezing in Porgy
Bess in Terneuzen (20.00 uur, 10 euro).
Hij is winnaar van de Prijs voor de Dag
bladjournalistiek en auteur van Tropen
jaren in Moskou (1991Zijn vorig jaar ver
schenen boek De stamhouder is autobio
grafisch en berust op feiten en familiever
halen. Zijn familie maakte het eind van
de Tweede Wereldoorlog mee in Posen,
een Poolse stad die eeuwenlang Pozna
werd genoemd. Münninghoff: „Over hen
gaat dit boek. En over de gevolgen van
de oorlog. Over een sluwe grootvader,
die moest vluchten naar Nederland."
FANTASY VAN RONALD SPIESSENS
Kunstenaar, verzamelaar en knutselaar
Ronald Spiessens (1959) uit Boerenhol
(bij Groede) debuteert nu ook als schrij
ver. Bij Uitgeverij Durenkamp verschijnt
Junker en Orphelia's vloek, een rijk geïllus
treerd fantasyverhaal. Spiessens is be
kend als beheerder van het museumcafé
Het Koekoeksnest bij Nieuwvliet.
ZEEUWSE SCHRIJVERS
door Mario Molegraaf
Radiopraot van Jan Lauret
door Jan van Damme
w
M
SNIPPERS
Radiopraot
Jan Lauret
met cd
Zeeuwse Dialect
Vereniging en
Omroep Zeeland
64 pagina's
12,95 euro
Jan Lauret, spreker en schrijver van het dialect van het Land van Axel. foto Ruben Oreel
