ER 1ST
Ergernis door spoorstaking deert 'Big Weselsky' niet
10 BUITENLAND
SATIRE
WO II is geen grappig
onderwerp. Toch kan
er in Duitsland vaker
om gelachen worden,
zeker op internet.
WIEDER DA
BERLIJN - Het Goethe Institut in New York
wijdde vorige week een avond aan de 'Hit-
Iersatire in de eigentijdse cultuur'. Natuur
lijk ontbrak daar de onvermijdelijke Timur
Vermes niet. Vermes, een Duits-Hongaarse
auteur, is een internationaal fenomeen
sinds hij in 20t2 Er ist wieder da uitbracht.
Van dat satirische boek over Adolf Hitier,
in Nederland verschenen onder de titel
Daar is hij weer werden twee miljoen exem
plaren verkocht.
Vermes laat de Führer in de zomer van 2011
ontwaken uit een winterslaap van 66 jaar.
In het midden van Berlijn: zonder zijn ge
trouwen, zonder zijn minnares Eva Braun
en zonder zijn hond Blondi. In een moder
ne stad waar het verkeer voorbijraast, men
sen met smartphones surfen en waar hon
derdduizenden Oost-Europeanen en Tur
ken leven.
Hitler is verbaasd dat de mensen die hij
aanspreekt hem niet de Hitlergroet breng
en en dat ze niet reageren op zijn waarschu
wingen voor het oprukkende Rode Leger.
Het is allemaal niet heel erg geestig of spits
vondig, wat Vermes beschrijft, maar kenne
lijk bestaat er een grote behoefte bij het pu
bliek aan een luchtiger omgang met het
duistere nationaal-socialistische verleden.
Op debatavonden als die in New York
wordt dan vanzelfsprekend de vraag ge
steld of dit wel kan en of Hitlersatire, zeker
in Duitsland en door een Duitse auteur,
niet de ernst van de Holocaust relativeert.
Maar die vraag is allang achterhaald. Op
het internet, waar de jeugd rondhangt,
woekert de Hitlersatire immers al jaren. De
Hitler-memes - grappig bedoelde, bewerkte
plaatjes, die via internetfora worden ver
spreid - vliegen je er om de oren, consta
teert ook Gavriel D. Rosenfeld in zijn recen
te boek Hi Hitler, how the nazi-past is norma
lized in contemporary culture (Hoe het nazi
verleden in de eigentijdse cultuur wordt ge
normaliseerd).
Kijk op YouTube naar de grappige persifla
ges op de beroemde woedeuitbarsting van
acteur Bruno Ganz als Hitler in de film Der
Untergang. Jongeren over de hele wereld
vermaken zich ermee Ganz/ Hitier en
aici.xiy
diens commandanten heel andere, absur
distische teksten in de mond te leggen.
In de Duitse context was dit soort 'triviali
sering' van Hitier en de geschiedenis tot
nog toe riskant. Duitsers kunnen zich als
'dadervolk' niet zoveel vrijheid veroorlo
ven, vinden critici. Maar ook hier zijn er
steeds meer auteurs en cabaretiers die grap
pen maken over Hitier en de nazitijd.
In een briljante satire op de Duitse om
gang met de Griekse minister Varoufakis
zette cabaretier Jan Böhmermann (34) zich
zelf en zijn landgenoten te kijk als een volk
dat meestal met tanks en gevechtsvliegtui
gen bij de buren op bezoek gaat: „Wij zijn
Duitsers en hard als staal. We begonnen
twee wereldoorlogen en wonnen ze allebei
bijna. Wij zijn niet bang voor de dood." Zo
veel zelfspot was nog maar enkele jaren ge
leden ondenkbaar. Dit soort luchtigheid
sluit aan bij de wens van een grote meer
derheid van de Duitse bevolking, 81 pro
cent, om die zware deken van schuld, die
sinds het einde van de Tweede Wereldoor
log over het land hangt, af te schudden.
Gavriel Rosenfeld waarschuwt voor die
'normalisering' van Hitier. Hij vreest het
ontstaan van een generatie die werkelijk
denkt dat 'Hi Hitler' de juiste begroeting
was en niet 'Heil Hitier!'.
Zo'n vaart zal het niet lopen. In Duitsland
worden parodie en satire - ook van ogen
schijnlijke nazisymboliek, bijvoorbeeld
door het Front Deutscher Apfel -juist ge
bruikt om rechts-extremisten in hun
hemd te zetten. In Wunsiedel bijvoor
beeld, waar extreem-rechts jaarlijks mar
cheert, beloofden winkeliers en burgers
tien euro te spenderen voor elke meter die
de neo-nazi's aflegden. De onwetende na
zi's werden onderweg door de lokale bevol
king aangemoedigd. Uiteindelijk haaalde
de organisatie onder het motto Mein
Mampf (Mijn Voer) 10.000 euro op. Die gin
gen naar een organisatie die jongeren helpt
te breken met neonazigroepen.
Vakbondsman Claus Weselsky
(56), chef van de Gewerkschaft
Deutscher Lokomotivführer
(GDL), de machinistenvakbond,
krijgt elke keer als hij de treinen
in Duitsland laat stilstaan een wa
re storm over zich heen. Op inter
net, in kranten, vanaf het spreek
gestoelte in de Bondsdag, op ra
dio en tv: Weselsky wordt nog
net niet met Hitier vergeleken.
Ook nu weer, nu de machinisten
in het goederen- en persoonsver
keer voor de achtste maal in een
jaar het werk
stilleggen, in
wat mogelijk
de langste
spoorwegsta
king in de na
oorlogse Duit
se geschiedenis
wordt. Wesels
ky zei gisteren
nog dat de ac
ties doorgaan
tot zondagoch
tend.
De staking kost
de economie honderden miljoe
nen euro's. De ergernis onder bur
gers is reusachtig. Van Weselsky,
de 'man van staal' met de karakte
ristieke snor, lijkt alle kritiek af te
glijden. De vakbondsleider uit
Dresden vindt dat hij in z'n recht
staat. „Hij kijkt erbij alsof hij tot
een Heilige Oorlog oproept",
schamperde Weselsky's voorgan
ger Manfred Schell. „Alleen maar
om z'n eigen ego op te pompen."
Dat Weselsky en Schell geen
vrienden zijn, hoeft geen betoog.
Het gaat in dit conflict tussen de
kleine GDL (34.000 leden) en
Deutsche bahn (DB) om ogen
schijnlijk kleine verschillen: GDL
wil 5 procent meer loon en geen
39-urige, maar een 38-urige werk
week. Deutsche Bahn biedt 4,7
procent loonsverhoging en een
eenmalige vergoeding van 1000
euro. Het draait niet alleen om
minder arbeidsuren en meer geld.
Het gaat uiteindelijk om de werk
nemersmacht in het concern. De
GDL wil voor alle werknemers,
niet alleen voor de machinisten,
maar ook voor het horecaperso-
neel, de conducteurs en rangeer
ders kunnen onderhandelen. Op
die eis liepen de besprekingen
vast want Deutsche Bahn heeft
voor het andere spoorwegperso
neel afspraken met de concurre
rende, veel grotere Spoor- en Ver-
keersvakbond EVG (200.000 le
den) en DB wil geen ongelijke ta
rieven in het concern.
De rechtlijnige Weselsky
houdt koers, maar volgens
commentatoren werkt hij
aan zijn eigen ondergang
Een 'Schlichtef, een ook door
bondskanselier Angela Merkel
voorgestelde neutrale bemidde
laar, wees Weselsky opnieuw af.
Bedreigingen aan het adres van
de vakbondschef, die ooit een lu
cratief aanbod van DB om in de
bedrijfsleiding plaats te nemen af
wees, zijn aan de orde van de dag.
De rechtlijnige 'Big Weselsky' laat
zich niet intimideren. Ook nu
houdt hij koers, maar volgens
commentatoren werkt hij aan
zijn eigen ondergang. Het verzet
van de GDL biedt de regering-
Merkel een uitgelezen kans een
aangekondigde wet door te voe
ren, waardoor in bedrijven de ta
riefafspraken van de grootste vak
bond gelden. Dan is de macht van
de kleine GDL gebroken.
Lachen om Hitier?
Ja, dat kan
door onze correspondent
Wierd Duk
Foto links: Boekomslag Er ist wieder da
Foto onder: Het Front Deutscher Apfel paro
dieert rechts-extremistische partijen, vooral
de Nationaldemokratische Partei
Deutschlands. Ze willen bijvoorbeeld de
grenzen sluiten voor tropisch fruit.
door onze correspondent
Wierd Duk
BERLIJN - Hij wordt 'der Bahnsinni-
ge' genoemd en geldt als de 'meest
gehate man van Duitsland'.
I Claus Wesels
ky foto EPA
