66 De film biedt een
compleet verhaal.
En je ziet het grote
systeem achter de
Holocaust erin
MEDIA 29
Wat gebeurde met Anne Frank en de zeven andere onderduikers uit het
Achterhuis na hun arrestatie door de nazi's? De documentaire
The final days of Anne Frank gaat door waar Anne's dagboek ophoudt.
Haar dagboek is een
van de meest gele
zen boeken ter we
reld en dagelijks
staat voor het Anne
Frank Huis in Am
sterdam een rij toe
risten tot ver om de hoek. Anne
Franks jeugdvriendin Nanette
Blitz-Konig, die concentratiekamp
Bergen-Belsen overleefde, denkt dat
Anne maar wat trots zou zijn als ze
wist wat ze na haar dood heeft be
reikt met haar dagboek. „Ze zou het
geweldig hebben gevonden be
roemd te zijn."
Sterker nog, als Anne niet was ver
moord door de nazi's, was ze ook be
roemd geworden, denkt de nu 84-ja-
rige Blitz-Konig, een van de geïnter
viewden in The final days of Anne
Frank. De anderhalf uur durende do
cumentaire biedt geen nieuwe in
zichten over het lot van Anne Frank
en haar mede-onderduikers, maar zet wel
op een rij wat met hen is gebeurd. Niet al
leen na hun arrestatie - zoals de titel doet
vermoeden - maar vanaf het moment dat
de familie Frank in 1933 van Frankfurt naar
Amsterdam verhuisde, op de vlucht voor
het nazibewind. Anne was toen 4 jaar.
Wel is in de film recent onderzoek meege
nomen - eind maart was dit wereldnieuws
- waaruit blijkt dat Anne Frank en haar
zus Margot eerder dan gedacht stierven in
Bergen-Belsen. Een van de onderzoekers,
geschiedkundige Erika Prins van het Anne
Frank Huis: „Als die meisjes het iets langer
hadden volgehouden, dan hadden ze het
gered, wordt vaak gezegd. Maar uit ons on
derzoek blijkt dat ze kansloos waren." Ze
leden beiden aan tyfus.
De sterfdatum van Anne en Margot was
vastgesteld op 31 maart 1945. Prins: „Na de
oorlog moest het Rode Kruis van alle men-
sen een sterfdatum vaststellen, omdat hun
nabestaanden anders niet verder konden
met hun leven. Omdat er geen archieven
waren, moesten ze het doen met ooggetui
genverslagen. Als er een verklaring was
van een overlevende
die stelde dat iemand
12 april op transport
was gezet naar een ver
nietigingskamp, werd
als sterfdatum 30 april
aangehouden."
Samen met Gertjan
Broek legde Prins alle
getuigenissen en docu
menten naast elkaar.
„Op 7 februari zijn An
ne en Margot door de
laatste getuigen gezien
in Bergen-Belsen en
toen waren de meisjes
al heel erg ziek. Als je het verloop van tyfus
kent, kun je concluderen dat ze in februari
al moeten zijn overleden."
Prins is tevreden met de aanpak van Natio
nal Geographic. „Het verhaal wordt in per
spectief gezet. Het onder
duiken, de arrestatie,
Westerbork, Auschwitz
en Bergen-Belsen. Door
dat er ook aandacht is
voor de andere onderdui
kers in het Achterhuis,
biedt deze film een com
pleet verhaal. Bovendien
zie je het grote systeem
achter de Holocaust er
doorheen."
De film zit vol histori
sche beelden, aangevuld
met ooggetuigenversla
gen van overlevenden
die Anne kenden. Hanneli Pick-Gos-
lar, een jeugdvriendin die Ber
gen-Belsen overleefde, herinnert
zich de Anne van voor de oorlog als
een pittig meisje. „Heel slim, een
beetje als een kat." Ze herinnert zich
ook het moment waarop ze haar te
rugzag in Bergen-Belsen op een kou
de regenachtige dag, aan de andere
kant van het prikkeldraad. „Ik hoor
de een heel zwakke stem. Ze was
niet meer dat leuke, pittige meisje
dat ik kende uit Holland. Ze was
bang, ze had geen enkele hoop meer,
het was verschrikkelijk."
Het verhaal van Anne Frank is al tal
loze malen verteld, maar blijft fasci
neren. Volgens Michael Berenbaum,
directeur van het Sigi Ziering Holo
caust Institute, komt dat doordat ze
voor zoveel verschillende zaken sym
bool staat. „Anne Frank als icoon, An
ne Frank als een van de zes miljoen
Joodse slachtoffers van de Holocaust
en Anne Frank als kind op wie we al
onze gevoelens over de Holocaust
projecteren." De wereld zal nooit weten
wat door de moord op al die kinderen als
Anne verloren is gegaan, zegt hij. „Fantas
tische poëzie, briljante muziek. Wie weet,
misschien wel een kuur tegen kanker."
De film toont foto's van de Britse fotograaf
George Rodger, die vastlegde wat hij aan
trof in het bevrijde Bergen-Belsen. Prins:
„Die laatste weken stierven er wel duizend
mensen per dag. Het crematorium kon het
niet aan, dus werden de lichamen opgesta
peld en in greppels gegooid. Die beelden
werden exemplarisch voor de Holocaust."
Maandag wordt de anderhalf uur durende
documentaire uitgezonden. De ingekorte
versie van 45 minuten gaat daarna in de
herhaling op NGC. Voor Nederland werd
de film ingesproken door Jeroen Krabbé.
ZATERDAG 2 MEI 2015
eeuwig symbool
Een foto van de 6-jarige Anne Frank,
gemonteerd in een recente foto van
haar vaders kantoor, foto Getty Images
door Rivka Croenier
Hanneli Pick-Goslar, een jeugdvriendin die Bergen-Belsen overleefde, herinnert zich de Anne Frank van voor
oorlog als een pittig meisje. „Heel slim, een beetje als een kat." foto NGC
de
Geschiedkundige Erika Prins
The final days of Anne Frank. Maandag, NGC,
20.00 uur.
