Een plaquette met 3 5 namen herinnert bezoekers aan
Haamstede vanaf maandag aan de slachtoffers die daar
omkwamen in de oorlog. Initiatiefnemer Wim de Vrieze
hoopt dat de plek mensen raakt.
8 SPECTRUM
sen via deze plaquette wil meegeven."
Vijftien van de 35 omgekomen slacht
offers stierven tijdens de bombarde
menten op Haamstede door de Engel
sen op 5 januari 1945. Er waren vier
kinderen onder hen. De broertjes
Frans en Adri Prince waren slechts
vijf en zes jaar oud toen ze die dag om
kwamen. De Vrieze: „Het is nog
steeds niet helemaal duidelijk waar
om de geallieerden het centrum van
Haamstede bombardeerden. Het lijkt
net alsof ze zomaar wat deden, maar
waarschijnlijk waren ze getipt dat de
Duitsers zich daar in woningen had
den verschanst. Helaas zijn door die
onjuiste informatie veel onschuldige
slachtoffers gevallen, maar het had
den er nog meer kunnen zijn. Eind
1944 moesten 235 mannen het dorp
verlaten om in Duitsland te werken
als dwangarbeiders. Als zij waren ge
bleven, waren er die dag waarschijn
lijk nog veel meer slachtoffers te be
treuren geweest."
Drie slachtoffers lieten het leven in
concentratiekampen, waaronder de
47-jarige Joodse Irma Jacobs in Sobi-
bor in Polen. „Marien Zijta overleed
in het Duitse concentratiekamp
Buchenwald. Hij kwam daar terecht
omdat hij een spotprent van Adolf
Hitler had gemaakt. De verzetsmen
sen Joost en Leendert Jonker uit
Haamstede stierven eveneens buiten
het dorp. Zij werden opgehangen in
Renesse."
De kennis die de nu 77-jarige De Vrie
ze in de loop der jaren heeft opge
daan, heeft hij op allerlei manieren
verzameld. Door historische docu
menten te raadplegen, maar vooral
door met mensen te praten die de oor
log meemaakten en nog altijd in de
omgeving wonen. „Je hebt het meeste
aan degenen die nu rond de 85 jaar
oud zijn, mits ze zich alles goed herin
neren. Die groep wordt steeds kleiner,
maar er zijn er nog steeds best veel in
leven. Zoals Maarten Dijkman. Hij
woonde ten tijde van de oorlog als
achtjarige jongen in het centrum van
Haamstede en weet zich een hoop ge
beurtenissen nog heel levendig voor
de geest te halen."
Dijkman werd in 1934 geboren in de
Zuidstraat als zoon van een garage
houder die met zijn 'grote mond' ter
nauwernood aan de dood wist te ont
snappen. Dijkman: „Mijn vader was
een centraal figuur in Haamstede. Hij
had als een van de weinigen in het
dorp technische kennis en hij was bo
vendien actief bij de brandweer. Dat,
en het goede woordje dat de burge
meester voor hem deed, hebben zijn
leven gered. Op een dag werd hij opge
pakt om te worden doodgeschoten. Ie
mand heeft hem verraden nadat hij
een belastende uitspraak had gedaan.
Hij belandde in Middelburg, werd
daar tien dagen lang geschopt en gesla
gen totdat hij op zaterdag 16 septem
ber 1944 werd vrijgelaten. Op zon
dagochtend stond hij ineens weer op
de stoep. Dat was een heel bijzonder
moment. Diezelfde ochtend om 10.30
uur vlogen de eerste bommenwerpers
van de geallieerden over. Dat maakte
veel indruk op mij als kleine jongen.
De lucht zag zwart van de vliegtui
gen."
De Vrieze is drie jaar jonger dan Dijk-
Mijn vader werd
opgepakt en zou
doodgeschoten worden
door de Duitsers
In landen als Frankrijk kom je
ze op talloze plaatsen tegen,
kleine herdenkingsmonu
menten die je doen terugden
ken aan gebeurtenissen uit
het verleden, zoals de Twee
de Wereldoorlog. Amateur
historicus Wim de Vrieze uit Haam
stede bezoekt ze graag. „Het zijn plek
ken die iets met me doen en dat ge
voel wil ik met dit monument ook in
Haamstede oproepen.
„In totaal zijn 35 inwoners van
Burgh-Haamstede gestorven tijdens
de oorlog: 32 uit Haamstede en drie
uit Burgh. Dat komt neer op twee pro
cent van de bevolking van toen. Dat
is, ook in verhouding met het doden
tal in andere Schouwse plaatsen, erg
veel. Uiteindelijk zijn die mensen
toch gestorven om onze vrijheid te
rug te krijgen. Dat is ook wat ik men-
Zij stierven toen
voor onze vrijheid
door Wendy de Jong
De vader van Maarten Dijkman, Kees Dijkman, (midden) op de Harley van een klant.
Reproductie foto Ton Prince.
De Dapperweg, nu 't Schoolplein, na de bombardementen op 5 januari 1945.
