Een stille tocht trok op 4 mei 1955 door Kwadendam-
me om Andries de Koning te eren. Hij was in 1945,
vlak voor de bevrijding, gefusilleerd. Op de hoek van de
Witte Dam werd een plaquette onthuld. Zeventig jaar
na zijn dood is het verhaal van deze verzetsstrijder
bijna vergeten.
66
6 SPECTRUM
DODENHERDENKING
ndries de Koning,
1917-1945. In het ge
denkboek van de Ee
rebegraafplaats Bloe-
mendaal staat een
fotootje van hem.
Een kop met raven
zwart haar. Dries zou familie van
Frans 'zwarte panter' de Munck kun
nen zijn. Een Zeeuwse jongeman die
in het zicht van de bevrijding in Am
sterdam het leven liet. Geëxecuteerd
door de Duitsers, samen met zijn
oom Gerard de Koning.
De hoofdstraat in Kwadendamme
heet A. de Koningstraat. Op de hoek
van 'zijn' straat met
de Witte Dam is
een stenen plaquet
te in de gevel ge
plaatst. Zeventig
jaar na de bevrij
ding is de herinne
ring aan verzetsstrij
der Andries de Ko
ning letterlijk in
steen gebeiteld. Het
verhaal erachter ken
nen slechts weinig
dorpsbewoners nog.
Dat steekt schril af
bij het eerbetoon
dat hem de eerste ja
ren na de bevrijding
ten deel viel.
Andries de Koning.
Ja, een verzetsheld,
maar hoe en wat?
Tot verdriet van
neef Pier de Koning
uit Goes, zoon van
Adriaan jr., een jon
gere broer van Andries. Sinds een
paar jaar staat hij op 4 mei stil bij de
herdenkingsplaat. In zijn eentje.
Pier: „Ik ben zelf geboren in Kwaden
damme, maar woon al bijna mijn hele
leven in Goes. Toch hou je die band.
Ik vond het altijd wel interessant. Dat
monument. Die straatnaam. De A. de
Koningstraat. Dat vervulde mij met
een bepaalde trots. Hij was toch maar
mooi mijn oom. Maar ja, op een gege
ven dacht ik: je kan wel trots wezen,
maar handel er ook dan naar. Een paar
jaar geleden, besloot ik op 4 mei:
'Andries, volgend jaar ben jij aan de
beurt'. De afgelopen drie dodenher
denkingen ben ik met een bosje tul
pen naar Kwadendamme gereden. Je
kunt de bloemen er niet goed neerleg
gen. Ik heb het bosje daarom maar
met een stuk duct tape vastgeplakt."
Wat deed Dries bij zijn oom Gerard
de Koning in Amsterdam? Pier weet
er nauwelijks iets van. Over de oorlog
werd vroeger thuis weinig verteld.
Piers tante Betje van Drunen-de Ko
ning vertelde in 1997 aan journalist
Leon Janssens in het Nieuwsblad voor
de Bevelanden hoe haar broer Dries
in Amsterdam terechtkwam.
„Dries was een vrolijke flierefluiter.
Alle oud-militairen kregen van de
Duitsers een oproep om zich te mel
den bij de Waffen SS in Den Haag.
Onderweg daarnaar toe nam hij opzet
telijk een andere trein en ging naar
Amsterdam, waar hij bij oom Gerard
terecht kwam. Daar is hij bij het ver
zet gegaan. Hoe het afscheid op Kwa
dendamme was, weet ik niet. Ik was
niet thuis die dag. Wij wisten wel dat
hij niet in Den Haag was, maar niet
waar hij uithing. Later kwam oom Ge
rard naar Kwadendamme en die heeft
moeder verteld dat Dries in Amster
dam was."
Over wat Dries in de laatste drie jaar
van zijn leven heeft gedaan, wist zus
Betje niet veel meer te vertellen dan
dat hij in het verzet zat. Dat was haar
pas na de oorlog verteld.
In Zeist woont Ann Steinman-de Ko
ning. Ze is de dochter van Gerard, de
oom van Dries. Ze is inmiddels 85
jaar. De herinneringen aan de jaren
'40-'45 komen als filmfragmenten
voorbij. „Ik had een verschrikkelijk
dappere moeder. Ze wist dat van het
verzetswerk problemen zouden ko
men, maar toch was ze voor geen
kleintje vervaard. Ze was een heel
gastvrije vrouw. Zo kwam Dries bij
ons terecht. Ik weet dat hij zoge
naamd bij ons kwam logeren. Ik was
Dat monument. Die
straatnaam. A. de Ko
ningstraat. Dat vervul
de mij met trots. Hij
was toch maar mooi
mijn oom
toen een jaar of dertien. Dries was
een schat van een man. Een heel
mooie man ook. Het was bij ons altijd
een zoete inval. Er kwamen veel jonge
verzetsmensen over de vloer. Ook om
onder te duiken. Vogels van diverse
pluimage."
Haar vader Gerard de Koning (1899)
was rond zijn twintigste uit Zeeland
vertrokken om zijn geluk te zoeken in
Amsterdam. Op 4 mei 1922 trouwde
hij met de vijfjaar oudere Catharina
van Dosselaar, een geboren Amster
damse met een Zeeuws-Vlaamse va
der. Ze krijgen twee kinderen: Jaco
bus (Ko) en Antonia (Ann).
„Mijn vader maakte de heerlijkste
bonbons en had een winkel in de Indi
sche Buurt. Hij was chocolatier. Een
prachtig woord vond ik dat. In de oor
log nam hij een baantje aan als nacht
waker. Omdat die ook 's avonds en
's nachts moesten werken, had hij een
vergunning om ook in Sperrzeit op
straat te zijn.
Vanuit de Hollandse Schouwburg
kwamen joodse kinderen naar ons
huis. Die werden dan na een tijdje
naar een onderduikadres gebracht. Ik
vond het wel jammer dat ze niet
mochten blijven. Ik droom er af en
toe nog van, dan probeer ik me de na
men te herinneren. Ik heb tijdens de
oorlog met niemand gesproken over
wat zich bij ons thuis afspeelde. Daar
ben ik nog trots op."
„Mijn vader was erg fel. Gerard blijkt
inderdaad een harde jongen: 'De Ko
ning liet in zijn woning aan de Van
Rensselaerstraat regelmatig wapenin
structies houden, was betrokken bij
het plegen van sabotage met spring
stoffen, nam deel aan verschillende
overvallen en werd - bekend als door
tastend en nergens voor terugdein
zend - belast met het liquideren van
voor het verzet gevaarlijke personen',
zo is over Gerard te lezen in het Ge
denkboek Eerebegraafplaats Bloemen-
daal, waar neef en oom De Koning
naast elkaar liggen begraven.
Over Dries wordt vermeld: 'De Ko
ning was betrokken bij overvallen op
distributiekantoren, het opgraven en
vernielen van telefoon- en telegraafka-
Zeeuwse
verzetsstrijders
in Amsterdam
Gerard de Koning
Andries de Koning
door door Theo Giele
s
Ann Steinman-de Koning, dochter
van Gerard de Koning en nicht van
Andries
Andries de Koning (1917) kwam uit
een groot, arm katholiek gezin. Bij
het uitbreken van de oorlog was hij
dienstplichtig soldaat. Na de capitula
tie keerde hij terug naar zijn ouderlijk
huis aan de Vreelandsedijk in Kwaden
damme. In 1942 riep de Duitse bezet
ter alle oud-militairen op om zich te
melden voor krijgsgevangenschap. De
ongehuwde Dries dook onder bij zijn
oom Gerard (1899) in Amsterdam.
Deze oom zat diep in het verzet en
Dries raakte er zo ook in verzeild. Op
6 maart 1945 werden de twee opge
pakt. Op 31 maart werden ze, met
drie anderen, gefusilleerd als repre-
saillle voor een aanslag in Groningen.
Pier de Koning
Voor de 140 mensen, onder wie Ge
rard en Andries de Koning, die in de
laatste maanden voor de bevrijding
zijn geëxecuteerd op de fusillade
plaats Rozenoord in Amsterdam staat
een monument aan het Ceasar Wil
lem Ittmanpad.
Dit pad is vernoemd naar een andere
Zeeuw die daar het leven heeft gela
ten. Ittman (1914) was de zoon van
de huisarts van Brouwershaven. Hij
werkte in Amsterdam als arts in oplei
ding. Ittman zat in het studentenver-
zet en bood medische hulp aan zieke
en gewonde verzetsstrijders. Ittman
werd op 7 februari 1945 geëxecu
teerd.
