Onrust in
dorpje van
Herman
de Man
DIZZIE 19
Beste Dizzie-recensie
van Haruki Murakami
Scandinavische
topthriller scoort
Veel nieuwe titels
op bestsellerlijst
De documentaire was onlangs op
televisie. Andere tijden dook in een
van de vele vergeten tragedies uit
de Tweede Wereldoorlog waar
mee we zeventig jaar na de bevrij
ding opeens worden overspoeld.
Aangrijpend waren vooral de ge
sprekken met de overlevenden:
eenvoudige boeren uit Benschop,
een klein dorp onder de rook van
Utrecht dat nog altijd worstelt
met zijn verleden. Een monu
ment op de plek waar zeven ver
zetsstrijders werden gefusilleerd,
herinnert aan de dramatische ge
beurtenissen die zich in februari
1945 in het dorp hebben afge
speeld.
Nu is er ook een boek: Het verraad
van Benschop. Journalist
Bram de Graaf schreef het
vorig jaar. Hij sprak met
ooggetuigen en recon-
1 strueert het drama dat die-
Êt f7 1 pe sporen naliet in de
dorpsgemeenschap, zo
treffend beschreven in de
streekromans van Her-
man cje Man De bekende
Het verraad van auteur woonde lang voor
de oorlog enige jaren aan
Bram de Graaf het dorpsplein van Ben
schop. Van hem afkom-
268 blz. stig is de veelzeggende uit-
Ambo Anthos spraak: 'In Benschop en
19,99 euro Polsbroek blijft zo weinig
geheim'.
Blog over dit boek Het boek is er een in de
op Dizzie.nl geest van De vergelding, de
bestseller van Jan Brok
ken. Net als Brokken laat
De Graaf zien hoe groot de in
vloed van de oorlog was, ook in
kleine dorpen als Benschop en
het naburige Polsbroek.
Na de Duitse inval in t94o bleef
het er aanvankelijk rustig. Maar
dat veranderde snel. De komst
van steeds meer onderduikers en
de groeiende activiteiten van het
plaatselijk verzet leidden onaf
wendbaar tot het drama van t945.
Rond Dolle Dinsdag, in septem
ber t944, poseren onderduikers
en verzetsstrijders gezamenlijk
voor een fotograaf. In een vlaag
van misplaatste overmoed den
ken ze dat de oorlog voorbij is. De
gevolgen zijn rampzalig.
Uiteindelijk is het een vermomde
dorpsbewoner die op de bewuste
dag de Duitsers de weg wijst.
Hij en de andere verraders wor
den na de oorlog veroordeeld,
maar lopen na verloop van tijd
weer vrij rond.
De oorlog is voorbij, maar in Ben
schop zou het nooit meer echt
vrede worden.
Dus moest ik wel in de huiskamer werken.
Nu voed ik mijn boeken met alle onderbre
kingen en ruis. Ik weet dat als ik niet be
denk wat ik nodig heb, het vanzelfbij mij
komt. Ik doe geen deuren dicht. De wereld
komt bij mij."
Voorbeelden te over. Zo zat hij ooit te broe
den op een woord, maar kon het niet vin
den. Hij had een alternatief, maar er was
een nog beter woord. „De televisie stond
aan. Een voetbalwedstrijd. In de
rust gaf Fulvio Collovati, een oude
stopper van AC Milan en speler
van het winnende WK-elftal van
t982, een analyse. Hij gebruikte op
eens precies dat ene woord waar
naar ik zocht."
Is dat nog het gelukkige toeval van
één woord, twee ontmoetingen
hebben belangrijk bijgedragen aan
Zeldzame aarden. Zo is hij ook aan
de titel gekomen en daarmee aan
de schitterende metafoor die aan
het boek ten grondslag ligt.
„Ik werd gebeld door een oud-klas
genoot van de middelbare school.
We hadden elkaar dertig jaar niet
gezien. Hij werkt nu als econoom
aan de universiteit van Siena en
wilde mij iets voorleggen. Tijdens
het gesprek begon hij over zeldza
me aarden. Mineralen en andere
stoffen die diep verborgen zitten
in stenen en waarbij, om die zeld
zame grondstoffen vrij te krijgen,
al het andere moet worden vernie
tigd. Die stoffen zijn heel belang
rijk tegenwoordig." Hij wijst op de
iPhone. „Dat ding kan niet bestaan
zonder die grondstoffen."
Veronesi legde de metafoor van de
zeldzame aarden in de mond van
Paladini's dochter Claudia. „Mine
ralen zijn iets waarover je alleen
maar hoort en waar je kennis mee
maakt op de middelbare school."
Zo gaf deze oude vriend hem onge
vraagd cruciale bouwstenen voor
de roman. „Ik had ook kunnen zeg
gen dat ik geen tijd voor hem had,
omdat ik aan een boek zat te wer
ken. Dat heeft mij geleerd me
nooit met deuren en ramen dicht
in een kamertje af te zonderen"
De roman eindigt met een artikel
uit een IJslandse krant. Dat werd
hem in de schoot geworpen. „Rol
ling Stone vroeg of ik Jovanotti,
een van Italië's grootste sterren,
wilde interviewen. We hadden al
lebei geen tijd om elkaar te ont
moeten. De vragen en antwoorden
over en weer gingen per e-mail.
Nadat het interview was gepubli
ceerd, bleven we mailen. Stuurde
Jovanotti mij drie weken later een
scan van dat krantenstuk. Hij vond
het iets typisch 'veronesisch' heb
ben. Het perfecte eind van mijn ro
man! Had ik de wereld niet bin
nengelaten, dan had ik dit boek
niet kunnen afmaken. Dus nooit
de deur dicht doen."
Dat heeft ook te maken met het
soort boeken dat hij schrijft, beaamt hij.
„Ik voed mijn romans met de werkelijk
heid van nu. Geen historische romans. Dan
zou ik research moeten doen. Daar kon Col
lovati mij niet bij helpen. Ik schrijf over de
geschiedenis van nu. In de hoop dat er veel
informatie in belandt over hoe het leven in
Italië was aan het begin van de 2tste eeuw.
Die dingen gebeuren voor je raam. Zet dat
raam dan open."
derop. „Ik heb nooit een werkkamer gehad.
Ik schrijf aan de grote tafel, met mijn kinde
ren om me heen. De televisie staat aan. Ze
kijken sport of cartoons. Soms vallen vrien
den binnen."
Hij heeft er niet alleen mee leren leven, het
heeft hem juist veel gebracht. „Uiteraard is
dat uit nood geboren, omdat ik geen geld
had voor een schrijfkamer. Kijk om je
heen: Rome is prachtig, maar erg duur.
VRIJDAG 1 MEI 2015
HARUKI
MURAKAMI
WINNAAR
Bert van Brakel wint het gesigneerde boe
kenpakket van Haruki Murakami met zijn
recensie van Hard-boiled wonderland en het
einde van de wereld. Op Dizzie.nl staat het
juryrapport. Daarin kun je lezen waarom
Van Brakel de prijs krijgt.
RECENSIE
'Het boek staat bol van de spanning, op
naar een zinderende en bloedstollende
ontknoping', aldus een Dizzie-recensent.
Hij doelt op De doden hebben geen verhaal
waarin Gard Sveen het verleden van een
vermoorde verzetsstrijder schetst.
NIEUWS
April was een goede boekenmaand, met
veel nieuwkomers die meteen hoog in de
bestsellerlijst stonden. Zo kwam De gren
zeloze van Jussi Adler-Olsen met stip bin
nen op 4. Het is de nieuwe thriller in de
Serie Q-reeks. Meer op Dizzie.nl
GESCHIEDENIS
door Herman Haverkate
Dis GKAAl:
Het verraad
van Benschop
Sandro Veronesi
foto Steve Bisgrove
